… και η καταγραφή της πρόσκρουσης από γήινα τηλεσκόπια!
(νεώτερη ενημέρωση)
Η αποστολή DART της NASA πραγματοποίησε με επιτυχια την πρώτη δοκιμή πλανητικής άμυνας με σκοπό την εκτροπή αστεροειδούς.
Το διαστημικό σκάφος της NASA, DART συγκρoύστηκε με τον αστεροειδή Δίμορφο (*), προκειμένου να τον εκτρέψει από την πορεία του (διαβάστε σχετικά: Κοιτώντας ψηλά). Αν και ο αστεροειδής δεν αποτελεί πραγματική απειλή για τη Γη, το γεγονός αυτό είναι η πρώτη δοκιμή εσκεμμένης πρόσκρουσης με σκοπό την εκτροπή ενός αστεροειδούς από την τροχιά του, που θα μπορούσε να είναι επικίνδυνος για τον πλανήτη μας. Είναι ένα μικρό βήμα για την ανθρωπότητα για την αντιμετώπιση μιάς μελλοντικής απειλής από αστεροειδή.
Σύμφωνα με τη NASA ταχύτητα της πρόσκρουσης ήταν 22.000 χιλιόμετρα ανά ώρα ή 6,1 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο (από τα δεδομένα στις λεζάντες των δυο τελευταίων φωτογραφιών διαπιστώνουμε πράγματι ότι σε ένα δευτερόλεπτο το DART διάνυσε περίπου 6 χιλόμετρα).
Το DART λίγες μέρες πριν την πρόσκρουση εκτόξευσε έναν μικροσκοπικό δορυφόρο τύπου CubeSat (LICIACube) ο οποίος θα καταγράψει με τις κάμερές του, LEIA (LICIACube Explorer Imaging for Asteroid) και LUKE (LICIACube Unit Key Explorer), το δραματικό του τέλος. Οι εικόνες αυτές αναμένεται να δημοσιευθούν σε λίγες μέρες.
Σε μερικές ημέρες ή και εβδομάδες οι αστρονόμοι χρησιμοποιώντας γήινα και διαστημικά τηλεσκόπια (James Webb και Hubble), θα επιβεβαιώσουν αν η τροχιά του αστεροειδή μεταβλήθηκε.
Προς το παρόν το σύστημα τηλεσκοπίων ATLAS κατέγραψε την σύγκρουση DART-Δίμορφου ως εξής:
Σύμφωνα με δηλώσεις του Σταμάτιου Κριμιζή στην τηλεόραση του ΣΚΑΪ:
«Με το εν λόγω πείραμα οι επιστήμονες μετρούν πόσο ακριβώς μπορεί να αλλάξει με μια τέτοια κινητική επέμβαση η τροχιά ενός αστεροειδούς, ώστε να προστατευτεί η Γη από τυχόν κινδύνους στο μέλλον. Είναι η πρώτη φορά που η ανθρωπότητα προσπαθεί να αλλάξει την τροχιά ενός ουράνιου σώματος. Ο μικρός αστεροειδής στον οποίο έγινε η δοκιμή, δεν αποτελούσε κανέναν κίνδυνο για τη Γη, αλλά υπάρχουν περίπου 30.000 αστεροειδείς που έρχονται κοντά στον πλανήτη μας και ανά πάσα στιγμή υπάρχει η δυνατότητα κάποιος να μας χτυπήσει.
Έχουμε μια δυνατότητα που δεν είχαν οι δεινόσαυροι πριν 62 εκατ. χρόνια και είδαμε τι έγινε. Το διαστημικό σκάφος DART ήταν εξοπλισμένο με αρκετές νέες τεχνολογίες μεταξύ των οποίων μια ιονική μηχανή που χρησιμοποιούσε το αέριο Ξένον. Ο κ. Κριμιζής εξήγησε ότι η εν λόγω μηχανή μπορεί και αυξάνει την ταχύτητα του διαστημόπλοιου καθώς είναι εν πλω.
Η επικινδυνότητα ενός αστεροειδούς που κατευθύνεται προς τη Γη εξαρτάται από το μέγεθός του και το όριο έχει οριστεί στα 140 μέτρα. Αν είναι 140 μέτρα, μπορεί να καταστρέψει μια ολόκληρη πόλη, ας πούμε το λεκανοπέδιο της Αττικής ή το Λονδίνο, και το κρίσιμο σημείο είναι να γνωρίζουν οι επιστήμονες αρκετά χρόνια πριν τον κίνδυνο προκειμένου να μπορέσουν να του αλλάξουν τροχιά».
πηγή: https://www.nasa.gov/feature/dart-s-final-images-prior-to-impact
(*) Ο Δίδυμος ανακαλύφθηκε το 1996, ενώ ο «σύντροφος» του το 2003. Το όνομα Δίμορφος προτάθηκε από τον αναπληρωτή καθηγητή Κλεομένη Τσιγάνη του Τμήματος Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, μέλος της αποστολής DART.
(νεώτερη ενημέρωση)
Ο Κλεομένης Τσιγάνης δήλωσε μέσα από την επήρεια του… ενθουσιασμού για την σύγκρουση στην Καθημερινή: «Ήταν δυνατή!»
«Η στιγμή που πλησιάζει και πλησιάζει ώσπου χάνεις το σήμα, ήταν καταπληκτική» συνεχίζει να διηγείται ο κος Τσιγάνης, επικεφαλής της ελληνικής ομάδας του “Dart Ιnvestigation Team” μαζί με τους επίσης καθηγητές στο ΑΠΘ, Δημήτρη Βογιατζή και Γιάννη Γκόλια. Οι τρεις καθηγητές μαζί με 120 ακόμα φοιτητές-ερευνητές, δημιούργησαν ένα watch party στο zoom για να παρακολουθήσουν την αποστολή στις 00.30 ώρα Ελλάδας οπότε και ξεκίνησε το live feed. «Είχαμε τεράστια αγωνία και είναι λογικό για κάτι που το σχεδιάζεις και το έχεις στο μυαλό σου για χρόνια. Όταν φτάνει η ώρα της δοκιμής, όλα αυτά τα χρόνια κρίνονται σε μερικά δευτερόλεπτα» λέει ο ίδιος. Και τι «περιελάμβαναν» εκείνα τα δευτερόλεπτα; – «Υπήρχε μια μεγάλη έκπληξη, καθώς πλησίαζε το σκάφος και βλέπαμε τις εικόνες live» λέει ο κος Τσιγάνης και συνεχίζει: «Δεν περιμέναμε ότι οι πραγματικές εικόνες θα είναι τόσο κοντά σε αυτό που φανταζόμασταν ότι θα δούμε, παρότι είχαμε δημιουργήσει προσομοιωμένες εικόνες για τη συμπεριφορά του σκάφους. Από άποψη τεχνικής, τα πάντα ήταν άψογα».
«Το εγχείρημα είχε και μια έκπληξη- το μεγαλύτερο από τα δύο αντικείμενα, o αστεροειδής “Δίδυμος” δηλαδή, ο οποίος από το ραντάρ φαινόταν ότι είναι στρογγυλωπός, σα να είναι πιο ‘απαλός’ να το πω έτσι μεταφορικά, αποδείχθηκε να έχει πιο άγρια επιφάνεια και σχήμα σαν της καρδιάς. Ο δε”Δίμορφος”, είδαμε ότι τελικά είχε απόλυτα συμμετρικό σχήμα… σαν ένα τέλειο αυγό, ενώ τον περιμέναμε λίγο πιο ακανόνιστο (σ.σ, ο Δίμορφος ο οποίος δεν εγείρει κανέναν κίνδυνο για τον πλανήτη Γη έχει διάμετρο 160 μέτρων και είναι δορυφόρος μεγαλύτερου αστεροειδή, του Διδύμου).
Τρία δευτερόλεπτα πριν την πρόσκρουση το σκάφος προσπάθησε να στείλει μια τελευταία εικόνα αλλά δεδομένου ότι έπεφτε στον αστεροειδή με 25.000 χιλιόμετρα την ώρα, εμείς είδαμε μόνο ένα κομματάκι στο πλαίσιο και μετά κοκκίνισε όλη η εικόνα».
Ο κος Τσιγάνης και τα υπόλοιπα μέλη της ελληνικής ομάδας βρίσκονται στον σχεδιασμό της αποστολής από το 2014. Όπως εξηγεί: «Η κατασκευή του σκάφους και ο χειρισμός του έγιναν με την επίβλεψη της ομάδας του πανεπιστημίου Johns Hopkins και με τη χρηματοδότηση της NASA.
Στον σχεδιασμό της αποστολής και στην εκτίμηση των αποτελεσμάτων συμμετέχουμε ομάδες από πολλές ευρωπαϊκές χώρες – Γαλλία, Ιταλία, Ελλάδα, Ελβετία κ.τλ. Η ελληνική ομάδα από το ΑΠΘ ασχολήθηκε με τη μοντελοποίηση. Ερευνούσαμε δηλαδή πως κινείται το σύστημα των αστεροειδών πριν την πρόσκρουση αλλά και τι περιμένουμε να συμβεί την ώρα που αυτή θα συνέβαινε, δεδομένου ότι υπάρχουν άγνωστες παράμετροι. Τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες θα εκτιμήσουμε το αποτέλεσμα. Σε τι βαθμό πέτυχε, τι καταφέραμε κ.ο.κ ».
Ο ίδιος βέβαια λέει πως οι βασικοί στόχοι του πειράματος επιτεύχθηκαν και αυτό αποτελεί βεβαιότητα. «Ξέρουμε πως πια υπάρχει η τεχνολογία να οργανωθεί αυτή η διαδικασία αν τη χρειαστούμε κάποια στιγμή. Το σκάφος κινήθηκε ακριβώς όπως έπρεπε και η στόχευση ήταν τέλεια. Το χτύπημα ήταν αυτό που έπρεπε, αυτό που θέλαμε, ίσως και λίγο καλύτερο. Υπενθυμίζω πως μιλάμε για ένα στόχο διαμέτρου 150 μέτρων, σε απόσταση 12 εκ. χιλιομέτρων από εδώ. Και η ακρίβεια της στόχευσης ήταν κάτω και από τα 10 μέτρα. Τρομερή ακρίβεια.
Επίσης, φαίνεται ότι οι προβλέψεις μας για το πόσο μεγάλος θα είναι ο όγκος των θραυσμάτων θα είναι και αυτές ακριβείς. Που σημαίνει ότι έχουμε αρκετά καλή κατανόηση αυτών των αστεροειδών και των φυσικών ιδιοτήτων τους. Εν ολίγοις, το πείραμα έδειξε πως μπορούμε να είμαστε ήσυχοι, υπό την έννοια ότι δεν κάναμε κάποιο λάθος – θεωρητικό, υπολογιστικό, τεχνολογικό».
«Δηλαδή η sci-fi ταινία “Don’t Look Up” θα είναι πάντα ένα θρίλερ επιστημονικής φαντασίας»; ρωτάμε σε αυτό το σημείο τον κο Τσιγάνη.
Ο ίδιος απαντά: «Εξαρτάται πάρα πολύ από το μέγεθος του αστεροειδή. Αν είναι πολύ μεγάλος, πάνω από 300- 500 μέτρα διάμετρο, δεν είναι καθόλου εύκολο να φτιάξεις μια αποστολή σαν του DART. Ευτυχώς όμως, υπάρχουν λίγoι τέτοιοι αστεροειδείς και τους ξέρουμε σχεδόν όλους. Γνωρίζουμε ότι δεν κινδυνεύουμε για παράδειγμα για τα τα επόμενα 100 χρόνια και φυσικά συνεχίζουμε να τους παρακολουθούμε στενά. Το πρόβλημα μας είναι τα αντικείμενα μεσαίων διαστάσεων, όπως αυτό που χτυπήσαμε χθες, οι αστεροειδείς που έχουν μέγεθος 150-200 μέτρα.
Αυτοί οι αστεροειδείς μας είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστοι – μόλις το 40% εξ’ αυτών γνωρίζουμε. Αν λοιπόν έπεφταν στην γη θα προκαλούσαν σημαντικές καταστροφές σε επίπεδο περιφέρειας. Άρα, μπαίνουμε σε μια λογική να έχουμε έτοιμο σύστημα άμυνας για αυτές τις περιπτώσεις της εκτροπής. Το κρίσιμο στοιχείο εδώ είναι πως για να αντιμετωπίσεις έναν τέτοιο στόχο, πρέπει να έχεις χρόνο μπροστά σου. Πρέπει να έχεις εντοπίσει το θέμα 2 με 3 χρόνια νωρίτερα. Και αυτό είναι κάτι που συμβαίνει, το κάνουμε. Το κομμάτι της διαρκούς επισκόπησης του ουρανού είναι πολύ σημαντικό».
Σε κάθε περίπτωση, ο κος Τσιγάνης σημειώνει πως η ανθρωπότητα έχει πια περάσει αδιαμφισβήτα σε ένα νέο συναρπαστικό κεφάλαιο της εξερεύνησης του διαστήματος, το οποίο χαρακτηρίζεται από σπουδαίες, διαδοχικές ανακαλύψεις. Όπως περιγράφει: «Χθες, την ώρα του πειράματος, και το Hubble και το James Webb παρατηρούσαν την ώρα της πρόσκρουσης. Έχουμε πια πολύ σημαντικά τεχνολογικά εργαλεία στα χέρια μας και έχουμε και την δυνατότητα να τα συνδυάζουμε. Ακόμα και το ρομποτικό σκάφος της αποστολής Lucy το οποίο είναι καθ΄οδόν προς κάποιους πολύ μακρινούς αστεροειδείς, έστριψε την κάμερα του για να παρακολουθήσει κι αυτό την πρόσκρουση».
Κατηγορίες:ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ, ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΗ
physicsgg 
Σχολιάστε