«Ήρθε η ώρα αποχαιρετήσουμε τον δάσκαλο και τους μαθητές του και να αναλάβει πλέον ο ίδιος … ο συγγραφέας να ολοκληρώσει το βιβλίο του. Ωστόσο, με μια άλλη του ιδιότητα – ίσως και μια άλλη του πλευρά – που είναι αυτή του … φροντιστή! Και μην παραξενευτείτε παρακαλώ – κι ακόμα περισσότερο, μην θεωρήσετε αυτή του την ιδιότητα ως … παρακατιανή ή, έστω, ως δευτερεύουσα -, διότι ο δάσκαλος δεν είναι εκεί μόνο για τις … υψηλές πτήσεις. Μόνο για να διδάσκει τη μεγάλη επιστήμη, ακόμη κι αν υποτεθεί ότι το κάνει με αξιοσύνη και έμπνευση. Όχι, στα καθήκοντά του περιλαμβάνεται επίσης το να είναι καλός … προπονητής. Να προετοιμάζει καλά τους μαθητές του για τις εξετάσεις του μαθήματος που ο ίδιος διδάσκει – στο πανεπιστήμιο ή στο λύκειο – είτε για τις πιο κρίσιμες απ’ όλες, που είναι βεβαίως – τουλάχιστον στη χώρα μας – οι πανελλαδικές εξετάσεις. Ο συγγραφέας του παρόντος λοιπόν – αν του επιτρέπεται μια προσωπική παρένθεση εδώ – δεν συμφωνεί με τις απόψεις εκείνων – πανεπιστημιακών δασκάλων και μη – οι οποίοι αντιμετωπίζουν την ιδιότητα του φροντιστή με συγκατάβαση. Διότι φροντιστής υπήρξε κι ο ίδιος ο συγγραφέας κατά τα νεανικά του χρόνια, κάνοντας ιδιαίτερα μαθήματα ως φοιτητής του ΕΜΠ και με δίχρονη 6ωρη καθημερινή διδασκαλία σε κεντρικό φροντιστήριο της Αθήνας κατά την διάρκεια των μεταπτυχιακών του σπουδών στον «Δημόκριτο» , προτού φύγει στο εξωτερικό. Και γνωρίζει από πρώτο χέρι πόσο δύσκολη δουλειά είναι: Για έναν πολύ απλό λόγο. Αφού το καθήκον που ανέλαβες είναι να «γυμνάσεις» τους μαθητές σου ώστε να εισαχθούν στη σχολή προτίμησής τους, η επιτυχία σου κρίνεται από τη δική τους. Βαθμολογείσαι κι εσύ μαζί με αυτούς. Κατά τη γνώμη μας, το ίδιο ισχύει και για ένα πανεπιστημιακό μάθημα. Η δουλειά του δασκάλου και εκεί δεν είναι μόνο να εμπνεύσει τους αυριανούς επιστήμονες με τη διδασκαλία του. Αυτή είναι μια αναγκαία – και πολύ επιθυμητή – συνθήκη, αλλά δεν είναι και ικανή. Στο κάτω-κάτω, αν εσύ είσαι ‘τρελαμένος’ με την επιστήμη σου, δεν σημαίνει ότι και οι φοιτητές σου είναι υποχρωμένοι να συμμερίζονται το πάθος σου, κι αν δεν το κάνουν να τους αντιμετωπίζεις αφ’ υψηλού. Να μην τους θεωρείς άξιους της προσοχής σου. Διότι βεβαίως ο στόχος των περισσότερων φοιτητών – ένας αξιοσέβαστος στόχος πρέπει να δεχτούμε (που ήταν κάποτε και ο δικός μας, μην το ξεχνάμε) – είναι να περάσουν το μάθημά σου και να πάρουν το γρηγορότερο το πτυχίο τους. Και η δική σου δουλειά – μετά τις … υψηλές πτήσεις! – είναι να είσαι μαζί τους σ’ αυτόν το στόχο, σαν καλός προπονητής. Ένας προπονητής που θέλει να πάει καλά η ομάδα του, όχι όμως σ’ έναν σικέ αγώνα – ακόμα περισσότερο εδώ, που ο προπονητής μπορεί μόνος του να στήσει το παιχνίδι!- αλλά σε έναν καθαρό αγώνα με λογικές απαιτήσεις από τους αγωνιζόμενους …«

Έτσι ξεκινά το έκτο και τελευταίο κεφάλαιο(-μάθημα), ο Στέφανος Τραχανάς στο νέο του βιβλίο: «ΚΒΑΝΤΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΛΥΚΕΙΟΥ – Για τη χαρά της ανακάλυψης: Ένα βιβλίο για τον δάσκαλο και τον ανήσυχο μαθητή» , που κυκλοφόρησε πριν από μερικές ημέρες από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

Τα πέντε πρώτα μαθήματα-κεφάλαια του εν λόγω βιβλίου αντιστοιχούν σε θέματα που πλέον διδάσκονται στο λύκειο: ακτινοβολία μέλανος σώματος, φωτοηλεκτρικό φαινόμενο, φαινόμενο Κόμπτον, κυματοσωματιδιακός δυϊσμός της ύλης, αρχή της αβεβαιότητας. Σε αυτά συν-διαλέγονται ο δάσκαλος και οι αγαπημένοι μαθητές του, η Νεφέλη και ο Ορέστης, επιβεβαιώνοντας το γεγονός ότι τις περισσότερες φορές οι ερωτήσεις είναι πιο σημαντικές από τις απαντήσεις.

Τα ερωτήματα που τίθενται και συζητούνται είναι εκείνα ακριβώς που θα πρέπει να έχει σκεφτεί ο δάσκαλος προτού διδάξει το μάθημα, ώστε αυτό να γίνει κατανοητό από τους μαθητές του. Ο δάσκαλος στο βιβλίο δεν περιορίζεται μόνο στον διάλογο με τους μαθητές του. Τους βάζει …. να λύσουν και ασκήσεις, οι οποίες αποτελούν βασικό τμήμα των πέντε πρώτων κεφαλαίων-μαθημάτων του βιβλίου, μαζί με τις λύσεις και την ανάλυση των αποτελεσμάτων.

Το έκτο μάθημα δεν έχει διαλογική μορφή, αλλά όπως προαναφέρθηκε έχει φροντιστηριακό χαρακτήρα. Περιέχει σύνοψη της βασικής θεωρίας και τεστ αυτοαξιολόγησης με θέματα όλων των τύπων. Από θεωρητικές ερωτήσεις, πολλαπλής επιλογής και σωστού-λάθους, μέχρι υπολογιστικές ασκήσεις. Όσον αφορά τις ερωτήσεις, σε κάποιο σημείο ο Στέφανος Τραχανάς αναφέρει τα εξής:
«Επιδιώξαμε να εστιάζουν στο καίριο και αποφύγαμε συστηματικά εξεζητημένες ερωτήσεις και στημένες ‘φαντασμαγορικές’ ασκήσεις – υπερπαραγωγές είδα να τις χαρακτηρίζει ειρωνικά ένας καλός συνάδελφος σε γνωστό εκπαιδευτικό ιστότοπο- οι οποίες, πέραν του να ‘τρελαίνουν’ τους υποψηφίους, διαιωνίζουν και τη διάχυτη αντίληψη ότι η φυσική είναι για να βασανίζουμε τους εαυτούς μας και τους άλλους και όχι επειδή υπάρχει ένας υπέροχος πραγματικός κόσμος εκεί έξω που μας καλεί να τον θαυμάσουμε πρώτα απ’ όλα και να προσπαθήσουμε να τον εξηγήσουμε αμέσως μετά. Και η Κβαντομηχανική είναι η κατ’ εξοχήν φυσική θεωρία που εξηγεί τον κόσμο μας σε όλη τη χωροχρονική του έκταση – από τη Μεγάλη Έκρηξη έως την ανάδυση της ζωής σ’ έναν κατάλληλο πλανήτη-, και θα ήταν πραγματικά κρίμα να βουλιάξει όλο αυτό σε μια ακατάσχετη ασκησιολογία ως αυτοσκοπό…»

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Στέφανος Τραχανάς στην «Κβαντομηχανική Λυκείου» , παρέλειψε την εξίσωση Σρέντινγκερ (η οποία περιλαμβάνεται στην διδακτέα ύλη του Λυκείου), την οποία θεωρεί «απολύτως μη διδάξιμη σε μαθητές». Παρόλα αυτά, επειδή θεωρεί πως μια στοιχειώδης εξοικείωση με την εξίσωση Σρέντινγκερ θα ήταν χρήσιμη για τους δασκάλους, καλύπτει αυτή την ανάγκη (αλλά και άλλες …) στο Ηλεκτρονικό Συμπλήρωμα του βιβλίου.

Υπενθυμίζεται ότι μέσα στο 2025, 100 χρόνια αφότου ο εικοσιτριάχρονος Werner Heisenberg έβαλε τα θεμέλια της κβαντομηχανικής στην Ελιγολάνδη, κυκλοφόρησε από τις ΠΕΚ κι άλλο βιβλίο του Στ. Τραχανά, Ο Βομβιστής και ο Στρατηγός, Ιστορώντας την κβαντική επανάσταση, το οποίο αν κανείς το (ξανα)-διαβάσει παράλληλα με την ¨Κβαντομηχανική Λυκείου, Για τη χαρά της ανακάλυψης» τότε:
«κινδυνεύει να ανακαλύψει όχι μόνο ότι η κβαντομηχανική είναι πολύ απλούστερη απ’ ό,τι φανταζόταν, αλλά ότι είναι και… ερωτεύσιμη! Έστω κι ένα μικρό μέρος από τη χαρά αυτής της ‘ανακάλυψης’ να φτάσει στη σχολική τάξη, όχι μόνο θα ζωντανέψει το μάθημα αλλά ακόμα και η δουλειά του προπονητή θα γίνει πολύ καλύτερη. Δεν είναι πουθενά γραμμένο ότι ο στόχος της επιτυχίας στις πανελλαδικές εξετάσεις είναι ασυμβίβαστος με τη χαρά της μάθησης. Ιδίως όταν μπορούμε να την προσφέρουμε ως οργανικό στοιχείο του ίδιου του διδασκόμενου θέματος.«

Διαβάστε την εισαγωγή «Για το βιβλίο» και ένα απόσπασμα από το 1ο μάθημα «Η ακινοβολία του μέλανος σώματος – ΤΟ ΠΑΓΚΌΣΜΙΟ ΦΩΣ», πατώντας ΕΔΩ

Διαβάστε από το ηλεκτρονικό συμπλήρωμα του βιβλίου, «Η εξίσωση Σρέντινγκερ: Ό,τι θα ήταν χρήσιμο να γνωρίζει ένας δάσκαλος» , πατώντας ΕΔΩ

Ο Στέφανος Τραχανάς διδάσκει, μεταξύ άλλων, κβαντική φυσική και διαφορικές εξισώσεις στο τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης από το 1983 έως σήμερα. Από το 1986 και μετά είναι μέλος του επιστημονικού προσωπικού του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ), και η διδασκαλία του στο τμήμα Φυσικής προσφέρεται δωρεάν.
Είναι συγγραφέας έντεκα πανεπιστημιακών συγγραμμάτων στα παραπάνω πεδία, καθώς και των βιβλίων Το φάντασμα της όπερας: Η επιστήμη στον πολιτισμό μας και Το αμάρτημα της Εύας: Φυσική κάτω από τ’ άστρα και δημιουργική μάθηση, Ο κύκλος: επιστήμη και δημοκρατία σε ανήσυχους καιρούς, τα οποία απευθύνονται στο ευρύτερο κοινό. Το βιβλίο του An Introduction to Quantum Physics κυκλοφόρησε το 2018 από τον εκδοτικό οίκο Wiley.
Το 2003 ανακηρύχθηκε σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Κρήτης, ενώ το 2012 του απονεμήθηκε το Εθνικό Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας εις μνήμην Ξανθόπουλου – Πνευματικού. Για το σύνολο της προσφοράς του τιμήθηκε το 2015 με τον Ανώτερο Ταξιάρχη του Φοίνικα της Ελληνικής Δημοκρατίας. 
Το 2022, το τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης έδωσε το όνομά του σε ένα από τα αμφιθέατρά του, ενώ το 2023 ο Δήμος Ηρακλείου τού απένειμε το Βραβείο Ηθικής Τάξεως της πόλης και το ΙΤΕ τον τίτλο του Διακεκριμένου Μέλους του.
Ως ιδρυτικό μέλος και διευθυντής των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης (ΠΕΚ) του ΙΤΕ μέχρι το 2013, είχε τη βασική ευθύνη για τη δημιουργία του πρώτου πανεπιστημιακού εκδοτικού οίκου της χώρας. Τα τελευταία χρόνια, το ενδιαφέρον του στράφηκε στα ανοικτά διαδικτυακά μαθήματα και τους νέους δρόμους που αυτά ανοίγουν για την εξίσωση των ευκαιριών στην ποιοτική εκπαίδευση. Πιστεύοντας ότι η χώρα μας δεν μπορεί να μείνει έξω από τις επαναστατικές αλλαγές που συντελούνται αλλού σε αυτό το θέμα, πήρε την πρωτοβουλία για την ίδρυση του Κέντρου Ανοικτών Διαδικτυακών Μαθημάτων Mathesis –ενός αυτόνομου και αυτοχρηματοδοτούμενου τμήματος των ΠΕΚ– στο οποίο και προσφέρει εθελοντικά την εργασία του τόσο ως διευθυντής του όσο και ως δάσκαλος ή συγγραφέας. Η επιτυχία του «πειράματος» είναι το προσωπικό του στοίχημα για τα επόμενα χρόνια.

πηγή: https://cup.gr/book/kvantomichaniki-lykeioy/

Κατηγορίες:ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ

Ετικέτες: ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΤΡΑΧΑΝΑΣ, ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ, PHYSICS