Όποιος αποπεράτωσε τις γυμνασιακές (ή λυκειακές) του σπουδές με τις απολυτήριες εξετάσεις παραπονείται για την επιμονή με την οποία τον καταδιώκει ένα όνειρο άγχους, ότι απέτυχε, ότι πρέπει να επαναλάβει την τάξη κλπ. Στον κάτοχο ενός ακαδημαϊκού τίτλου αυτό το χαρακτηριστικό όνειρο έχει αντικαταστασθεί από ένα άλλο, το οποίο του καταμαρτυρεί ότι στις προφορικές εξετάσεις για τον τίτλο του διδάκτορα απέτυχε, ενώ αυτός μάταια αντιτείνει, στο όνειρό του, ότι ήδη εδώ και χρόνια ασκεί το ακαδημαϊκό του επάγγελμα, ότι είναι υφηγητής ή κοσμήτορας. Είναι οι ανεξάλειπτες αναμνήσεις των τιμωριών στην παιδική ηλικία για απρέπειες που διαπράξαμε, οι οποίες ενεργοποιήθηκαν πάλι μέσα μας στα δυο κομβικά σημεία των σπουδών μας, στην «dis irae, dies illa» (*) των αυστηρών εξετάσεων. Αλλά και το «άγχος των εξετάσεων» των νευρωτικών ενισχύεται από αυτό το παιδικό άγχος. Από τότε που πάψαμε να είμαστε μαθητές, δεν μας τμωρούν πια όπως άλλοτε, πρώτα οι γονείς και οι παιδαγωγοί, αργότερα οι δάσκαλοι. Η αδυσώπητη αιτιώδης αλυσίδα της ζωής έχει αναλάβει την παραπέρα διαπαιδαγώγησή μας και τώρα ονειρευόμαστε τις απολυτήριες εξετάσεις ή τις εξετάσεις για τον τίτλο του διδάκτορα – και ποιός δεν δείλιασε σε τέτοιες περιπτώσεις; – κάθε φορά που περιμένουμε την τιμωρία της αποτυχίας, επειδή κάτι δεν το κάναμε σωστά, κάθε φορά που νιώθουμε την πίεση μιας ευθύνης.
Μια πρόσθετη εξήγηση των ονείρων με θέμα τις εξετάσεις την οφείλω σε μια παρατήρηση από την πλευρά ενός ειδήμονα συναδέλφου (Stekel), ο οποιος τόνισε σε μια συζήτηση επιστημονικού περιεχομένου ότι, καθόσον γνωρίζει, μόνον οι επιτυχόντες ονειρεύονται τις απολυτήριες εξετάσεις του γυμνασίου και ποτέ οι αποτυχόντες.
Το αγχώδες όνειρο των εξετάσεων, το οποίο, όπως όλο και συχνότερα επιβεβαιώνεται, μόνο τότε εμφανίζεται, όταν την επόμενη ημέρα έχουμε να κάνουμε μια υπεύθυνη εργασία και υπάρχει η δυνατότητα να μην τα καταφέρουμε, διαλέγει λοιπόν μια περίπτωση από το παρελθόν, κατά την οποία ο μεγάλος φόβος αποδείχθηκε αδικαιολόγητος και αναιρέθηκε από την έκβαση των πραγμάτων. Αυτό θα ήταν ένα πολύ χτυπητό παράδειγμα παρανόησης του ονειρικού περιεχομένου από την άγρυπνη αρχή. Η εκλαμβανόμενη ως διαμαρτυρία κατά του ονείρου αντιλογία: Αλλά εγώ είμαι ήδη διδάκτωρ κλπ., θα ήταν στην πραγματικότητα η παρηγοριά που προσφέρει το όνειρο, η οποία θα σημαινε: Μη φοβάσαι για αύριο. Σκέψου πόσο φοβήθηκες τότε τις απολυτήριες εξετάσεις και όμως δεν έπαθε τίποτε. Σήμερα βέβαια είσαι διδάκτωρ κλπ. Όμως το άγχος που καταλογίζουμε στο όνειρο προερχόταν από τα υπολείμματα της ημέρας.
Οι δοκιμές που έκανα στον εαυτό μου και σε άλλους συμφωνούσαν με αυτή την εξήγηση, αν και δεν ήταν πολλές. Π.χ. είχα αποτύχει στο μάθημα της ιατροδικαστικής, όταν έδινα εξετάσεις για τον διδακτορικό τίτλο. Ποτέ δεν με απασχόλησε στα όνειρά μου αυτό το αντικείμενο, ενώ αρκετά συχνά εξετάστηκα στη βοτανική, τη ζωολογία ή τη χημεία, σε μαθήματα δηλαδή που είχα λόγο να τα φοβούμαι, αλλά είχα την εύνοια της τύχης ή του εξεταστή γλύτωσα την τιμωρία. Στο όνειρο που αναφέρεραι στις εξετάσεις του γυμανσίου εξετάζομαι κατά κανόνα στην ιστορία, όπου το αποτέλεσμα ήταν λαμπρό, αυτό όμως οφείλεται στο γεγονός ότι ο αξιαγάπητος καθηγητής μου παράβλεψε ότι στο φύλλο με τις ερωτήσεις, που του το επέστρεψα, είχε σβησθεί με το νύχι η μεσαία από τις τρεις ερωτήσεις. Με αυτόν τον τρόπο τον ειδοποιούσα ότι δεν πρέπει να επιμείνει σε αυτή την ερώτηση. Ένας ασθενής μου, ο οποός δεν είχε προσέλθει στις απολυτήριες εξετάσεις του γυμνασίου και τις πέρασε αργότερα, απέτυχε όμως στις εξετάσεις της στρατιωτικής σχολής και δεν έγινε αξιωματικός, μου αναφέρει ότι ονειρεύθηκε αρκετές φορές την πρώτη εξέταση, αλλά ποτέ την τελευταία.
Τα όνειρα των εξετάσεων παρουσιάζουν ήδη τις ερμηνευτικές δυσκολίες που ανέφερα πιο πάνω ως προσιδιάζουσες στα περισσότερα από τα χαρακτηριστικά όνειρα. Το συνειρμικό υλικό που μας προσφέρει ο ονειρευόμενος σπάνια μόνον επαρκεί για την ερμηνεία. Για την καλύτερη κατανόηση τέτοιων ονείρων πρέπει να λάβουμε υπόψη μας μια μεγαλύτερη σειρά παραδειγμάτων. Πρόσφατα είχα την ασφαλή εντύπωση ότι η αντιλογία: είσαι ήδη διδάκτωρ κλπ., δεν κρύβει μόνο την παρηγοριά, αλλά υποδηλώνει και μια μομφή. Αυτή θα μπορούσε να διατυπωθεί ως εξής: Είσαι πια μεγάλος, έχεις διανύσει τόση ζωή και ακόμη κάνεις κουταμάρες, τόσο παιδαριώδη πράγματα. Αυτό το μείγμα αυτοκριτικής και παρηγοριάς θα αναλογούσε στο λανθάνον περιεχόμενο των ονείρων με θέμα τις εξετάσεις. Δεν αποτελεί πια καμμιά έκπληξη το γεγονός ότι οι μομφές για τις «κουταμάρες» και τα «παιδαριώδη πράγματα», στα παραδείγματα που αναλύσαμε τελευταία, αναφέρονταν στην επανάληψη απαράδεκτων σεξουαλικών πράξεων.
Ο W. Stekel, στον οποίο ανήκει η πρώτη ερμηνεία του «ονείρου για τις απολυτήριες εξετάσει», έχει την άποψη ότι κατά κανόνα σχετίζεται με τη σεξουαλική δοκιμή και τη σεξουαλική ωριμότητα. Οι εμπειρίες μου το επιβεβαίωσαν συχνά.
(*) «Ημέρα οργής, εκείνη η ημέρα», το γνωστό νεκρώσιμο άσμα, που αναφέρεται στη Δευτέρα Παρουσία.
πηγή: Σίγκμουντ Φρόϋντ, «Η ερμηνευτική των ονείρων», μετάφραση από το γερμανικό πρωτότυπο: Λευτέρης Αναγνώστου, εκδόσεις ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ, 1993.
Μια αγγλική μετάφραση του βιβλίου βρίσκεται ΕΔΩ: ‘Τhe Interpretation of Dreams, Sigmund Freud’ (1900)
Κατηγορίες:ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, ΧΙΟΥΜΟΡ, ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
physicsgg 
Σχολιάστε