Πόσο σκοτεινός είναι ο νυχτερινός ουρανός;

Αν βγείτε έξω κατά τη διάρκεια μιας νύχτας χωρίς φεγγάρι και κοιτάξετε ψηλά, πιθανότατα δεν θα είναι και τόσο σκοτεινά. Τα φώτα του δρόμου ή τα φώτα της κοντινής βεράντας διαχέουν μια λάμψη υποβάθρου, ιδιαίτερα αν τυχαίνει να είναι μπλε-λευκά LED. Είναι πολύ πιθανό η φωτορύπανση στη γειτονιά σας να είναι τόσο έντονη ώστε να βλέπετε ελάχιστα άστρα στον νυχτερινό ουρανό. Ακόμη και σε αγροτικές περιοχές ο Γαλαξίας μας δεν είναι ορατός στον νυχτερινό ουρανό. Στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη, μόνο το ένα τέταρτο των παιδιών έχουν δει τον Γαλαξία.

Για να ξεφύγετε από την φωτορύπανση πρέπει να ταξιδέψετε σε πολύ μακρινές γωνιές του κόσμου. Μία από τις πιο απομακρυσμένες είναι η έρημος των Άνδεων στη Χιλή. Εκεί μπορείτε να δείτε έναν από τους πιο σκοτεινούς ουρανούς στον κόσμο. Αλλά ακόμη και αυτός δεν είναι ένας πραγματικά σκοτεινός ουρανός. Η ατμόσφαιρά μας εκπέμπει μια αμυδρή λάμψη ακόμα και στην πιο σκοτεινή νύχτα. Προκαλείται από το υπεριώδες φως του ήλιου και τις κοσμικές ακτίνες που ιονίζουν την ανώτερη ατμόσφαιρα της Γης. Αυτή η ατμοσφαιρική λάμψη δεν είναι αισθητή όταν κοιτάμε απευθείας προς τα πάνω, αλλά είναι εκεί και περιορίζει τις δυνατότητες των τηλεσκοπίων που βρίσκονται στη Γη. Ακόμη και τα καλύτερα τηλεσκόπια έχουν πρόβλημα με την αυξανόμενη τη φωτορύπανση.

Έτσι εκτοξεύουμε τηλεσκόπια στο διάστημα. Πέρα από την ατμόσφαιρα της Γης, τα τηλεσκόπια Hubble και James Webb έχουν σίγουρα μια καθαρότερη θέα του ουρανού. Όσο καταπληκτικές κι αν είναι οι εικόνες τους, δεν απαθανατίζουν τον πραγματικά σκοτεινό ουρανό. Η διάχυση του ηλιακού φωτός είναι ένα πρόβλημα. Το ηλιακό μας σύστημα είναι γεμάτο με διάχυτη σκόνη και κάθε σωματίδιο σκεδάζει το ηλιακό φως. Στη Γη, μπορούμε να δούμε αυτή τη διάσπαρτη λάμψη ως το ζωδιακό φως. Είναι αχνό στα μάτια μας, αλλά ορατό ακόμα και στο διάστημα. Η νύχτα του διαπλανητικού διαστήματος είναι σκοτεινή, αλλά και πάλι όχι αρκετά σκοτεινή.

Για να δούμε την πραγματική θέα του σκοτεινού ουρανού, θα χρειαστεί να ταξιδέψουμε πέρα ​​από τη σκόνη, στο πιο απομακρυσμένο άκρο του ηλιακού μας συστήματος. Πολύ πέρα ​​από την τροχιά του Πλούτωνα. Τα Voyager I και II έχουν ταξιδέψει τόσο μακριά, όπως και τα Pioneers 10 και 11. Όμως έχουμε χάσει εδώ και καιρό την επαφή με τα Pioneers, κι ενώ επικοινωνούμε ακόμα με τους Voyagers, δεν έχουν την δυνατότητα να μας στείλουν κάποια εικόνα. Ευτυχώς όμως υπάρχει ένα ακόμα απομακρυσμένο διαστημικό σκάφος που μπορεί να το κάνει.

Πρόκειται για το New Horizons που πέρασε πολύ κοντά από τον Πλούτωνα το 2015 και στη συνέχεια από το αντικείμενο Arrokoth της Ζώνης Kuiper. Τώρα απέχει σχεδόν 57 αστρονομικές μονάδες(*) από τον Ήλιο και οι κάμερές του μπορούν ακόμα να συλλέξουν δεδομένα. Πρόσφατα η επιστημονική ομάδα που χειρίζεται το διαστημικό σκάφος New Horizons προσπάθησε να συλλάβει το ευάλωτο σκοτάδι του σύμπαντος. Στόχευσαν με την κάμερα των «Νέων Οριζόντων» σε ένα τμήμα του ουρανού μακριά από τον Γαλαξία μας, μακριά από τον Ήλιο και μακριά από φωτεινά άστρα. Και στη συνέχεια μέτρησαν το φως που συνέλλεξε η κάμερα.

Όταν συνέκριναν αυτή την ποσότητα του φωτός με την αντίστοιχη ποσότητα που κατέγραψε η κάμερα του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble, διαπίστωσαν ότι ναι μεν ήταν πιο ‘σκοτεινό’ κατά μία αναμενόμενη ποσότητα, αλλά υπήρχε ακόμα κάποια αχνή λάμψη που οι αστρονόμοι δεν μπορούν να εξηγήσουν. Αν λάβετε υπόψιν το φως του υποβάθρου που αναμένουμε από τους μακρινούς γαλαξίες μέχρι την Μεγάλη Έκρηξη, το New Horizons μέτρησε περίπου την διπλάσια ποσότητα. 

Έτσι, η κάμερα του διαστημικού σκάφους προγραματίζεται ώστε να παρατηρήσει άλλες 15 σκοτεινές τοποθεσίες τον επόμενο μήνα, με την ελπίδα να δει το γυμνό σκοτάδι του σύμπαντος ή να επαληθεύσει την ύπαρξη αυτής της μυστηριώδους λάμψης στο διαστημικό υπόβαθρο.

(*) 1 αστρονομική μονάδα ή 1 AU = η μέση απόσταση Γης-Ήλιου = περίπου 150 εκατομμύρια χιλιόμετρα

διαβάστε περεισσότερα:
1. New Horizons is So Far Away, it Can Measure the True Darkness of the Universe – https://www.universetoday.com/162805/new-horizons-is-so-far-away-it-can-measure-the-true-darkness-of-the-universe/
2. The Science Perspective: Looking for Light with New Horizons – http://pluto.jhuapl.edu/News-Center/Science-Perspectives.php?page=20230808

Κατηγορίες:ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ, ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΗ, ΔΙΑΣΤΗΜΑ

Ετικέτες: New Horizons, PHYSICS