ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗ ΣΩΜΑΤΙΑ

Δημήτρης Νανόπουλος: «Μοίρα μας είναι ο χαρακτήρας μας»

Ο καθηγητής Υψηλών Ενεργειών Δημήτρης Νανόπουλος, κορυφαίος θεωρητικός φυσικός στον κόσμο και γνωστός μέσα από το περιβόητο paper του 1976 (John Ellis, Mary K. Gaillard, D.V. Nanopoulos), το οποίο οδήγησε το CERN στην ανακάλυψη του «Σωματιδίου του Θεού», μας μιλάει για την επιστημονική του διαδρομή και την ζωή: από… Read More ›

Παρατηρήθηκε μιά σπάνια διάσπαση του μποζονίου Higgs

… στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) του CERN Οι πειραματικές ομάδες ATLAS και CMS στο CERN, ένωσαν τις δυνάμεις τους για να ανιχνεύσουν τα πρώτα στοιχεία μιας σπάνιας διάσπασης του μποζονίου Higgs προς ένα μποζόνιο Ζ και ένα φωτόνιο Η… Read More ›

Ανακαλύφθηκε άστρο από σκοτεινή ύλη;

Ενώ ένα άστρο σκοτεινής ύλης θα μπορούσε θεωρητικά να υπάρχει, προς το παρόν δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν την ύπαρξή του Η υψηλής ακρίβειας αστρομετρική αποστολή GAIA του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος ανέφερε πρόσφατα την αξιοσημείωτη ανακάλυψη ενός άστρου σαν… Read More ›

Τι κρύβεται πίσω από το σφαιρικό σχήμα του ηλεκτρονίου;

Η σχεση της σφαιρικότητας του ηλεκτρονίου με την ύπαρξη νέων σωματιδίων Αν το φορτίο του ηλεκτρονίου δεν ήταν απόλυτα σφαιρικό, θα μπορούσε να αποκαλύψει την ύπαρξη κρυμμένων σωματιδίων. Νέες μετρήσεις δείχνουν ότι τείνει προς την τέλεια σφαιρικότητα. Φανταστείτε ένα ηλεκτρόνιο… Read More ›

Πώς ήταν το σύμπαν 1 δευτερόλεπτο μετά την Μεγάλη Έκρηξη;

Ο Σάββας Δημόπουλος εξετάζει την δυνατότητα κατασκευής ενός «τηλεσκοπίου αρχέγονων νετρίνων» που θα μας αποκαλύψει την εικόνα του σύμπαντος ένα δευτερόλεπτο μετά την Μεγάλη Έκρηξη Το «κοσμικό υπόβαθρο νετρίνων (Cosmic Neutrino Background ή CνB)» είναι ένα κοσμολογικό κατάλοιπο ανάλογο με το κοσμικό… Read More ›

Ανιχνεύοντας σκοτεινά φωτόνια με ραδιοτηλεσκόπια

Από την έρευνα των σπάνιων αλληλεπιδράσεων μεταξύ σκοτεινών φωτονίων και κανονικής ύλης προκύπτουν περιορισμοί σχετικοί με τις ιδιότητες της υπερ-ελαφράς σκοτεινής ύλης. Το σκοτεινό φωτόνιο είναι ένα υποθετικό σωματίδιο του σκοτεινού τομέα, ένα νέο είδος μποζονίων βαθμίδας, που μεσολαβούν στις… Read More ›

Το Βραβείο Φυσικής Feltrinelli 2023 στον Ιωάννη Ηλιόπουλο

Ο Ιωάννης Ηλιόπουλος βραβεύθηκε με το διεθνές βραβείο Φυσικής Feltrinelli 2023, για την θεωρητική πρόβλεψη της ύπαρξης ενός νέου τύπου κουάρκ. Το 1969, ο Ηλιόπουλος, σε συνεργασία με τους S. L. Glashow και L. Maiani, προέβλεψαν θεωρητικά την ύπαρξη ενός… Read More ›

Τι απέγινε η «θεωρία των πάντων»;

Η θεωρία των πάντων υπήρξε εμμονή των φυσικών στη δεκαετία του 1980. Τι απέγινε λοιπόν; Μόνο οι αισιόδοξοι τα καταφέρνουν σ’ αυτόν τον κόσμο – είχε διαβάσει στο περιτύλιγμα μιας καραμέλας ο θεωρητικός φυσικός John Ellis. Του κόλλησε τόσο πολύ… Read More ›

Η κυματική φύση της σκοτεινής ύλης

Η σκοτεινή ύλη θα μπορούσε να αποτελείται από σωματίδια με τόσο μικρή μάζα, ώστε να κυριαρχεί η κυματική φύση τους  Αν και οι κινήσεις των γαλαξιών μας δίνουν ενδείξεις ότι η σκοτεινή ύλη σίγουρα υπάρχει, μέχρι σήμερα οι επιστήμονες δεν… Read More ›

Ταυτόχρονη παραγωγή τεσσάρων κορυφαίων κουάρκ

Το πείραμα ATLAS στο CERN ανακοίνωσε την παρατήρηση της ταυτόχρονης παραγωγής τεσσάρων κορυφαίων (top) κουάρκ. Αυτή είναι μια από τις πιο σπάνιες – και βαρύτερες – διεργασίες που έχουν παρατηρηθεί ποτέ στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC), με συνολική μάζα σωματιδίων… Read More ›

Μια νέα μέτρηση της μάζας του μποζονίου W

… που συμφωνεί με την θεωρία Το πείραμα CDF (Collider Detector at Fermilab) στις ΗΠΑ, πριν από έναν χρόνο περίπου μέτρησε την μάζα του μποζονίου W βρίσκοντας mexp=80433,5±9,4 MeV. Η τιμή αυτή ήταν αρκετά μεγαλύτερη από την θεωρητικά αναμενόμενη mth=80357±6… Read More ›

H οδύσσεια του ανιχνευτή νετρίνων NESTOR

Η ιδέα ενός υποθαλάσσιου ανιχνευτή νετρίνων προτάθηκε για πρώτη φορά στη δεκαετία του 1960 και επανήλθε στη δεκαετία του 1980. Τότε έγινε και η πρώτη απόπειρα εφαρμογής της στην πράξη από αμερικανικούς επιστήμονες στη Χαβάη, αλλά εγκαταλείφθηκε όμως λόγω τεχνικών… Read More ›

Σχετικά με το κοσμικό υπόβαθρο νετρίνων

… στην επιφάνεια της Γης Εκτός από το κοσμικό υπόβαθρο της μικροκυματικής ακτινοβολίας (Cosmic Microwave Background ή CMB) υπάρχει και το κοσμικό υπόβαθρο νετρίνων  (CνB), που συνίσταται από τα νετρίνα που περίσσεψαν μετά την Μεγάλη Έκρηξη και κυκλοφορούν μέχρι σήμερα ανάμεσά μας (όπως… Read More ›

Έχει δημιουργήσει κανείς μαύρη τρύπα στη Γη;

Η δημιουργία μιας μαύρης τρύπας σε εργαστήριο είναι πέρα από την τρέχουσα τεχνολογία, αλλά θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα στο μέλλον Στη λαϊκή φαντασία, οι μαύρες τρύπες είναι αδηφάγα τέρατα που καταβροχθίζουν οτιδήποτε βρίσκεται κοντά τους. Αυτός είναι ο λόγος… Read More ›

Είναι δυνατή η διάσπαση του πρωτονίου;

Το υδρογόνο που είναι το πιο άφθονο στοιχείο στο σύμπαν μας, συνίσταται από ένα πρωτόνιο και ένα ηλεκτρόνιο. Δεδομένου ότι το υδρογόνο υπάρχει από τότε που ξεκίνησε το σύμπαν, και το σύμπαν εξακολουθεί να υπάρχει, σημαίνει ότι τόσο τα πρωτόνια… Read More ›

Πρέπει να κατασκευάσουμε έναν επιταχυντή μιονίων;

Το μιόνιο (από το ελληνικό γράμμα μι) είναι στοιχειώδες σωματίδιο παρόμοιο με το ηλεκτρόνιο, με αρνητικό ηλεκτρικό φορτίο και σπιν 1⁄2. Μαζί με το ηλεκτρόνιο, το ταυ λεπτόνιο, και τα τρία νετρίνα, είναι ταξινομημένο ως λεπτόνιο. Είναι ένα ασταθές υποατομικό σωματίδιο και έχει τη δεύτερη πιο μακροχρόνια μέση… Read More ›

Ασημίνα Αρβανιτάκη: «Οι Έλληνες πρωτοπορούν στις ανακαλύψεις στη Φυσική»

Γελάει πηγαία, μιλάει με απλά λόγια για σύνθετα ζητήματα της φυσικής και τονίζει ότι όπου κι αν βρίσκεται, γίνεται αμέσως εμφανές ότι είναι Ελληνίδα. Η συζήτηση με την Ασημίνα Αρβανιτάκη, κάτοχο της έδρας «Αρίσταρχος» του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, στο Perimeter Institute του Καναδά,… Read More ›

Πώς μπορούμε να δούμε στο εσωτερικό ενός σουπερνόβα;

Οι υπεκαινοφανείς αστέρες (σουπερνόβα) ανήκουν στα πιο δυναμικά γεγονότα του σύμπαντος μετά την Μεγάλη Έκρηξη. Άστρα εκρήγνυνται, αναγγέλλοντας τον θάνατό τους στον κόσμο. Στο βίντεο, που ακολουθεί ο Don Lincoln από το Fermilab μας εξηγεί το πώς οι ερευνητές κατασκευάζουν… Read More ›

Έχουμε ψυχή;

Ο άνθρωπος είναι ένα πολύπλοκο φυσικό σύστημα αποτελούμενο από μια τεράστια συλλογή στοιχειωδών σωματιδίων. Θα μπορούσαμε να περιγράψουμε την ανθρώπινη ύπαρξη διαμέσου της εφαρμογής των νόμων της φυσικής σε αυτά τα στοιχειώδη σωματίδια; Πολλοί άνθρωποι αναρωτιούνται αν υπάρχει κάτι περισσότερο… Read More ›

Δεν επιβεβαιώθηκε η ύπαρξη του «στείρου» νετρίνου

… για άλλη μια φορά Σε αντίθεση με τα τα ηλεκτρόνια, τα πρωτόνια και τα νετρόνια, τα απόκοσμα νετρίνα μόλις και μετά βίας αλληλεπιδρούν με την κανονική ύλη: μπορούν για παράδειγμα να διασχίσουν ολόκληρη τη Γη χωρίς καμία αλληλεπίδραση Τα… Read More ›

Μια διάσπαση του πρωτονίου

… που δεν παρατηρήθηκε ποτέ  Ο ανιχνευτής Super-Kamiokande (ή Super-K) που κέρδισε ένα βραβείο Νόμπελ για την αποκάλυψη των ταλαντώσεων των νετρίνων, αναζήτησε και την πιθανή διάσπαση του πρωτονίου προς ένα λεπτόνιο και ένα μεσόνιο που στη συνέχεια διασπάται προς δυο… Read More ›

Νετρίνα από έναν κοντινό γαλαξία αποκαλύπτουν τα μυστικά των μαύρων τρυπών

Το παρατηρητήριο IceCube ανίχνευσε για πρώτη φορά νετρίνα από έναν ενεργό γαλαξία Στον ζωολογικό κήπο των υποατομικών σωματιδίων, τα νετρίνα είναι περίεργα θηρία. Σε αντίθεση με τα πιο γνωστά σωματίδια όπως τα ηλεκτρόνια και τα πρωτόνια, τα απόκοσμα νετρίνα μόλις… Read More ›

Αναναζητώντας σκοτεινή ύλη στην γειτονιά της Shangri-La

Η αναζήτηση στις πρώτες μετρήσεις ενός καινούργιου παρατηρητηρίου ακτίνων γάμμα για ενδείξεις διάσπασης βαρέων σωματιδίων σκοτεινής ύλης, θέτει ένα χαμηλότερο όριο στη διάρκεια ζωής αυτών των υποθετικών σωματιδίων. Ψάχνοντας κανείς για την μυθική Shangri-La στο Οροπέδιο του Θιβέτ, σίγουρα σε… Read More ›

Δημήτρης Νανόπουλος: «Mε τη σημερινή τεχνολογία οι παρακολουθήσεις είναι παιδικό παιχνίδι»

«Θα έχουμε τσιπάκι  στο μυαλό, μεγαλύτερη μνήμη, σεξουαλική ενέργεια και αντιστάσεις στο Αλτσχάιμερ» Συνέντευξη του Δημήτρη Νανόπουλου στον Δημήτρη Δανίκα – protothema.gr Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, απ’ όπου αποφοίτησε το 1971. Συνέχισε τις σπουδές του στο… Read More ›

Το πείραμα LHCb έβαλε τα λεπτόνια σε μια σειρά

Το πείραμα LHCb πριν από λίγες ημέρες παρουσίασε μια νέα ανάλυση των πειραματικών δεδομένων από τις σπάνιες διασπάσεις Β-μεσονίων, οι οποίες χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο της παγκοσμιότητας της λεπτονικής γεύσης, ένα βασικό χαρακτηριστικό του Καθιερωμένου Προτύπου των στοιχειωδών σωματιδίων. Προηγούμενες… Read More ›

Το συντομότερο κεφάλαιο σε βιβλίο Φυσικής

… περιλαμβάνει μόνο μία πρόταση Το συναντάμε στο βιβλίο του Joseph Conlon με τίτλο ‘Why String Theory?‘. Πρόκειται για το 7ο κεφάλαιο που αναφέρεται στην απευθείας πειραματική επαλήθευση της θεωρίας των χορδών: Αφού λοιπόν δεν υπάρχει καμία άμεση πειραματική απόδειξη… Read More ›

Τα ανεξιχνίαστα μυστήρια της θεμελιώδους φυσικής

Ποια είναι τα μεγαλύτερα μυστήρια στη θεμελιώδη φυσική; Και τι ακριβώς είναι η θεμελιώδης φυσική; Τα ερωτήματα αυτά εξετάζει στο βίντεο που ακολουθεί ο John Carlos Baez, καθηγητής μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας. Ταυτόχρονα κάνει και μια σύντομη εισαγωγή στο… Read More ›

Η παρατήρηση της Σελήνης και του Ήλιου από ανιχνευτή σωματιδίων

Η σκιά του Ήλιου και της Σελήνης στην ροή των μιονίων που παράγουν οι κοσμικές ακτίνες όταν αληλεπιδρούν με την ατμόσφαιρα, παρατηρήθηκε από τον ανιχνευτή KM3NeT/ORCA. Το KM3NeT είναι μια ερευνητική υποδομή από υποθαλάσσια τηλεσκόπια νετρίνων που κατασκευάζονται στον πυθμένα… Read More ›

Αναζητώντας απαντήσεις για τα μεγαλύτερα μυστήρια του σύμπαντος

Συνέντευξη του Σάββα Δημόπουλου Ο Σάββας Δημόπουλος είναι καθηγητής φυσικής στοιχειωδών σωματιδίων στο πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. Γεννήθηκε το 1952 στην Κωνσταντινούπολη, αλλά πολύ γρήγορα μετακόμισε στην Αθήνα εξαιτίας του οργανωμένου πογκρόμ εναντίον της ελληνικής μειονότητας, που κατέληξε στην τουρκική νύχτα των… Read More ›

Ξεκίνησε μια νέα εποχή για την αστρονομία νετρίνων

Χρησιμοποιώντας τα δεδομένα του ανιχνευτή νετρίνων IceCube στην Ανταρκτική, οι φυσικοί αποκαλύπτουν μια κοσμική πηγή νετρίνων υψηλής ενέργειας. Στον φαινομενικά ακίνδυνο σπειροειδή γαλαξία Messier 77 (M77 ή NGC 1068) που απέχει 47 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη, ‘κρύβεται’ μια… Read More ›

Ημέρα Σκοτεινής Ύλης

Σήμερα είναι η Ημέρα Σκοτεινής Ύλης. Η Σκοτεινή Ύλη είναι ελάχιστα τρομακτική σε σχέση με άλλα πράγματα που συμβαίνουν σήμερα, αλλά πολύ πιο μυστηριώδης. Την ψάχνουμε … την ψάχνουμε … και την ψάχνουμε … αλλά δεν μπορούμε να την δούμε…. Read More ›

Η ισχυρή δύναμη μπορεί να μην είναι τόσο ισχυρή

… όσο προβλέπει η θεωρία Μια ακριβής μέτρηση του τρόπου με τον οποίο η δομή ενός πρωτονίου παραμορφώνεται σε ένα ηλεκτρικό πεδίο Τα πρωτόνια και τα νετρόνια συνίστανται από μικρότερα σωματίδια που ονομάζονται κουάρκ, τα οποία συγκρατούνται μεταξύ τους διαμέσου… Read More ›

Γιατί οι επιταχυντές σωματιδίων είναι τα ισχυρότερα μικροσκόπια

Το ανθρώπινο μάτι έχει πολύ περιορισμένη γωνιακή ανάλυση. Δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε σημεία που απέχουν μεταξύ τους γωνιακή απόσταση 0,02 μοίρες. Αυτό αντιστοιχεί σε παρατήρηση δυο σημείων από απόσταση 30 cm μπροστά από τα μάτια μας που απέχουν μεταξύ τους… Read More ›

Ένα πείραμα απορρόφησης της σκοτεινής ύλης

Aναλύθηκαν τα πρώτα δεδομένα ενός πειράματος που στοχεύει στην άμεση ανίχνευση της σκοτεινής ύλης. Το εν λόγω πείραμα αναζητά μια μορφή σκοτεινής ύλης που είναι γνωστή ως φερμιονική σκοτεινή ύλη, διαμέσου της απορρόφησής της από πυρήνες Ξένου. Κατά την τελευταία… Read More ›

Το σπάσιμο του καθρέφτη της ομοτιμίας

Τον Νοέμβριο του 1954, ο Wolfgang Pauli – ένας από τους μεγαλύτερους φυσικούς του 20ου αιώνα – είδε ένα όνειρο τόσο παράξενο ώστε ακόμη και μετά από τρία χρόνια το συγκρατούσε στη μνήμη του. Όπως συνήθιζε το περιέγραψε σε μια… Read More ›

Η άλγεβρα των Μεγάλων Ενοποιημένων Θεωριών

Ο John Carlos Baez (καθηγητής μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Riverside) παρουσιάζει στο κανάλι του Timothy Nguyen τα συναρπαστικά μαθηματικά μοτίβα του Καθιερωμένου Προτύπου των στοιχειωδών σωματιδίων που οδήγησαν στις Μεγάλες Ενοποιημένες Θεωρίες (GUTs): Το Καθιερωμένο Πρότυπο της σωματιδιακής… Read More ›

Η συνάρτηση του Lev Landau

Υπάρχουν κάποιες χαρακτηριστικές μαθηματικές συναρτήσεις που φέρουν το όνομα των φυσικών που τις ανακάλυψαν. Όπως η κλιμακωτή συνάρτηση του Heaviside που εισήχθη από τον Oliver Heaviside για να υπολογίσει το ηλεκτρικό ρεύμα όταν κλείνει ένα ηλεκτρικό κύκλωμα. Άλλο πολύ γνωστό παράδειγμα είναι… Read More ›

Η ενεργειακή κρίση «συνθλίβει» τον μεγαλύτερο επιταχυντή σωματιδίων στον κόσμο

Το CERN εκπονεί σχέδια για αδρανοποίηση των πειραμάτων του, συμπεριλαμβανομένου του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων (LHC), εφόσον η Γαλλία έχει έλλειψη ηλεκτρικής ενέργειας. Ποιός τροφοδοτεί με ηλεκτρική ενέργεια το CERΝ; Όταν ιδρύθηκε το CERN το 1954, ένας υποσταθμός στην ελβετική πλευρά… Read More ›

Από αγάπη για τα νετρίνα

Το πείραμα CUPID-0 παρουσίασε έναν ανιχνευτή νέας τεχνολογίας που στοχεύει στην διερεύνηση της διπλής διάσπασης βήτα χωρίς νετρίνα. Η ραδιενέργεια βήτα είναι μια διαδικασία κατά την οποία στο εσωτερικό του πυρήνα ένα νετρόνιο μετατρέπεται σε πρωτόνιο εκπέμποντας ένα ηλεκτρόνιο και… Read More ›

Οι άλγεβρες Lie στην Φυσική των σωματιδίων

Στην κλασική μηχανική του Hamilton η κατάσταση ενός δυναμικού συστήματος περιγράφεται από τις n γενικευμένες συντεταγμένες θέσης και τις n γενικευμένες ορμές . Oι συνολικά N=2n μεταβλητές ονομάζονται κανονικές μεταβλητές του συστήματος. Τα φυσικά μεγέθη όπως η ενέργεια και ορμή… Read More ›

Αντιύλη: 2 ή 3 πράγματα που (δεν) ξέρω γι’ αυτήν

Όλα τα άτομα περιέχουν αντιύλη Τα πιο γνωστα υποατομικά σωματίδια είναι το πρωτόνιο, το νετρόνιο και το ηλεκτρόνιο. Αυτά τα σωματίδια σχηματίζουν τα άτομα από τα οποία συνίσταται το σώμα μας και ο κόσμος που μας περιβάλλει. Από αυτά, μόνο… Read More ›

WWW ξανά στο CERN

To World Wide Web (WWW) ή παγκόσμιος ιστός ανακαλύφθηκε το 1989 από τον άγγλο φυσικό Tim Berners-Lee στο στο CERN, ως ένας τρόπος για την ανταλλαγή δεδομένων από πειράματα σωματιδιακής φυσικής. 33 χρόνια μετά ένα από τα πειράματα του CERN,… Read More ›

Η κοσμική γλυφή

‘The Cosmic Glyph‘, ένα ποίημα της Amy Catanzano με αφορμή την συμπλήρωση 10 χρόνων από την ανακάλυψη του μποζονίου Higgs: Αν έχετε ακόμα ποιητική διάθεση, μπορείτε να διαβάσετε και το χθεσινό άρθρο της Amy Catanzano στον ιστότοπο της American Physical… Read More ›

Το πείραμα LHCb ψάχνει και για σκοτεινά φωτόνια

Η σημερινή έρευνα για τα υποατομικά σωματίδια είναι μια περίπλοκη διαδικασία στην οποία απαιτείται η συνεισφορά εκατοντάδων – μπορεί και χιλιάδων – επιστημόνων και μηχανικών για το στήσιμο και την εκτέλεση ενός πειράματος, αλλά και για την ανάλυση του τεράστιου… Read More ›

Frank Close: Το φευγαλέο μποζόνιο Higgs

O Frank Close, καθηγητής θεωρητικής φυσικής και συγγραφέας 20 βιβλίων για την επιστήμη, αφηγείται την ιστορία του Higgs και της σπουδαίας ανακάλυψής του στο νέο του βιβλίο με τίτλο ‘Elusive: How Peter Higgs Solved the Mystery of Mass’ (Basic Books,… Read More ›

Με τι ισοδυναμούν τα 13,6 TeV του LHC;

Μετά από τρία χρόνια διακοπής της λειτουργίας του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων (Large Hadron Collider – LHC) προκειμένου να συντηρηθεί και να αναβαθμιστεί, ο επιταχυντής επαναλειτουργεί εγκαινιάζοντας τη νέα περίοδο συλλογής δεδομένων (LHC Run 3). Οι συγκρούσεις των πρωτονίων θα γίνονται… Read More ›

Το LHCb ανακαλύπτει τρία νέα εξωτικά σωματίδια

Ένα νέο είδος «πεντακουάρκ» και το πρώτο ζεύγος «τετρακουάρκ» Η διεθνής ερευνητική ομάδα LHCb στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) ανίχνευσε τρία σωματίδια που δεν είχαν παρατηρηθεί μέχρι σήμερα: ένα νέο είδος «πεντακουάρκ» και το πρώτο ζεύγος «τετρακουάρκ» που επιπλέον σύνισταται… Read More ›

Επαναλειτουργεί επίσημα μετά από τρία χρόνια ο αναβαθμισμένος Mεγάλος Eπιταχυντής του CERN

Μετά από τρία χρόνια διακοπής της λειτουργίας του προκειμένου να συντηρηθεί και να αναβαθμιστεί, ο μεγάλος επιταχυντής (Large Hadron Collider – LHC) του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πυρηνικών Ερευνών (CERN), ο μεγαλύτερος του κόσμου και ισχυρότερος πια από κάθε άλλη φορά, θα… Read More ›

Δημήτρης Νανόπουλος: 10 χρόνια σωματίδιο Higgs

Ο Ακαδημαϊκός Δημήτρης Νανόπουλος εξηγεί στην εκπομπή «Πρίσμα» της TV-100 το παρασκήνιο του πειράματος για την ανακάλυψη του σωματιδίου Higgs και μιλά για κρίσιμες στιγμές της κβαντικής φυσικής. Αναφέρεται, ακόμη, στους ορίζοντες που ανοίγουν οι νέες ανακαλύψεις: Δείτε επίσης: Ένα… Read More ›

Ένα βήμα πιο κοντά στην ανίχνευση αρχέγονων νετρίνων

Η άμεση μέτρηση του κοσμικού υποβάθρου νετρίνων (CνB) που θα μας αποκαλύψει πτυχές της αρχέγονης ιστορίας του σύμπαντος, αποτελεί ένα από τα πιο δύσκολα προβλήματα της πειραματικής φυσικής. Μαζί με το κοσμικό υπόβαθρο της μικροκυματικής ακτινοβολίας υπάρχει και το κοσμικό υπόβαθρο… Read More ›

Τι γνωρίζετε για το σωματίδιο Ηiggs;

Στις 4 Ιουλίου συμπληρώνονται 10 χρόνια από την ανακάλυψη του μποζονίου Higgs. Έχουν γραφτεί τόσο πολλά που κάποιοι θεωρούν ότι ξέρουν σχεδόν τα πάντα γι αυτό. Εσείς τελικά πόσο ειδήμονας γίνατε σχετικά με το Higgs; Για να το βρείτε κάντε… Read More ›

Πώς το μποζόνιο Higgs κατέστρεψε τη ζωή του Peter Higgs

Η νέα βιογραφία του Φυσικού (και του σωματιδίου που εκείνος προέβλεψε) μας αποκαλύπτει την περιφρόνησή του για τα φώτα της δημοσιότητας Πριν από δέκα χρόνια οι φυσικοί ανακοίνωσαν μια από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις στην ιστορία της φυσικής: την ανίχνευση του… Read More ›

Δέκα χρόνια από την ανακάλυψη του σωματιδίου Higgs

παρελθόν, παρόν και μέλλον! Στις 4 Ιουλίου 2012, οι φυσικοί του CERN ανακοίνωσαν την ανίχνευση του μποζονίου Higgs. Ήταν ένας τεράστιος θρίαμβος για το Καθιερωμένο Πρότυπο των Στοιχειωδών Σωματιδίων και επιβεβαίωσε μια πρόβλεψη που έγινε μισό αιώνα πριν. Το 2022… Read More ›

Αναζητώντας σπάνια ζεύγη μποζονίων Higgs

Το 2012 οι φυσικοί ανακοίνωσαν την πολυπόθητη ανίχνευση του μποζονίου Higgs, ενός σωματιδίου που είναι πολύ δύσκολο να εντοπιστεί και έχει την ξεχωριστή ιδιότητα να προσδίδει μάζα σε άλλα θεμελιώδη σωματίδια. Η ανακάλυψη ορόσημο έγινε στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC)… Read More ›

Τα πρωτόνια ξανατρέχουν στο CERN

Ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων επισκευάστηκε και τέθηκε σε λειτουργία ύστερα από τρία και πλέον χρόνια Καταστρώνοντας φιλόδοξα σχέδια και αισιοδοξώντας για το μέλλον, οι επιστήμονες έθεσαν τον Απρίλιο εκ νέου σε λειτουργία τον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πυρηνικών… Read More ›

To CERN διακόπτει τη συνεργασία με Ρωσία και Λευκορωσία

O Ευρωπαϊκός Οργανισμός Πυρηνικής Έρευνας (CERN) ανακοίνωσε σήμερα ότι θα τερματίσει τις συμφωνίες συνεργασίας με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία μετά τη λήξη τους, το 2024, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Το διοικητικό συμβούλιο του CERN έλαβε χθες αυτήν την απόφαση και δηλώνει έτοιμο… Read More ›

Ένα ταξίδι στο τοπίο των χορδών, των μαύρων τρυπών και του πολυσύμπαντος

Η αυτοβιογραφία του θεωρητικού φυσικού Joe Polchinski Ο θεωρητικός φυσικός Joseph Polchinski (1954–2018) προς το τέλος της ζωής του έγραψε το βιβλίο με τίτλο «Memories of a Theoretical Physicist: A Journey across the Landscape of Strings, Black Holes, and the Multiverse»… Read More ›

Τι τρέχει με τη μάζα του μποζονίου W;

Το πείραμα CDF (Collider Detector at Fermilab) μέτρησε την μάζα του μποζονίου W και κατέληξε σε μια τιμή που κανείς δεν περίμενε. Ο καθηγητής φυσικής στο Πανεπιστήμιο Ντιούκ, Ashutosh Kotwal, συμβουλεύει πάντα τους φοιτητές του να λύνουν τα προβλήματα των βιβλίων… Read More ›

Πώς ρέει ανεξάντλητη ενέργεια από μια οπή

Η ανακάλυψη και η χρήση των σωματιδίων που είναι γνωστά ως «οπές» ήταν ένα από τα μεγαλύτερα επιστημονικά επιτεύγματα του περασμένου αιώνα. Αποτέλεσαν το θεμέλιο του σύγχρονου τεχνολογικού πολιτισμού και άλλαξαν τον κόσμο. Επιπλέον μας υπενθυμίζουν την μακροπρόθεσμη αξία της… Read More ›

Ο επιταχυντής του CERN ζωντανεύει ξανά

Μετά τη διακοπή λειτουργίας για συντήρηση και το πρόσφατο άνοιγμά του, αναβαθμισμένα και πολύ ενδιαφέροντα αναμένεται να είναι τα επόμενα πειράματα, τα οποία στοχεύουν να διαλευκάνουν τις συμπεριφορές των ασταθέστερων σωματιδίων «Trois, deux, un… faisceau». Δέκα Σεπτεμβρίου 2008, στις 10.48… Read More ›

Από την πολυμορφία στην ενότητα: Τα «δίδυμα» πειράματα UA1 και UA2 και το πρώτο Βραβείο Νόμπελ του CERN

του Γρηγόρη Πανουτσόπουλου και του Θόδωρου Αραμπατζή *Ο Γρηγόρης Πανουτσόπουλος είναι υποψήφιος διδάκτορας του Τμήματος Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης, στη Σχολή Θετικών Επιστημών του ΕΚΠΑ. Ο Θόδωρος Αραμπατζής είναι καθηγητής στο ίδιο Τμήμα. Ερωτήματα γύρω από την ενότητα (unity)… Read More ›

Τι κρύβεται πίσω από την μέτρηση μάζας του μποζονίου W

Είναι πράγματι μια σημαντική ανακάλυψη; Το πείραμα CDF (Collider Detector at Fermilab) του εργαστηρίου Fermilab ανακοίνωσε πρόσφατα την μέτρηση της μάζας του μποζονίου W με μια άνευ προηγουμένου ακρίβεια [διαβάστε σχετικά: Το μυστήριο της μάζας του μποζονίου W]. Το ενδιαφέρον είναι ότι… Read More ›

Ο νόμος του Ohm παραβιάζεται στις συγκρούσεις βαρέων ιόντων

Το μαγνητικό πεδίο που δημιουργείται σε μια σύγκρουση υψηλής ενέργειας βαρέων ιόντων μπορεί να είναι ασθενέστερο από το αναμενόμενο, εμποδίζοντας την πειραματική αναζήτηση φιανομένων που σχετίζονται με το πεδίο Στον Σχετικιστικό Επιταχυντή Βαρέων Ιόντων (RHIC), στη Νέα Υόρκη και στον… Read More ›

Eπανεκκίνηση του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων

Θα αναζητήσει μια πέμπτη, άγνωστη δύναμη της Φύσης Ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων (LHC) θα επαναλειτουργήσει σήμερα, μετά από τριετή διακοπή, για να επιλύσει ένα επιστημονικό αδιέξοδο: μια μυστηριώδη ανωμαλία που θα μπορούσε να υποδείξει την ύπαρξη μιας πέμπτης θεμελιώδους δύναμης στη Φύση.  Τα «βασανιστικά» ευρήματα της… Read More ›

Νετρίνα εναντίον Νεύτωνα

Η πρώτη ηλιοκεντρική υπόθεση – το αστρονομικό μοντέλο σύμφωνα με το οποίο η Γη και οι πλανήτες περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο, το κέντρο του σύμπαντος, προτάθηκε από τον Αρίσταρχο τον Σάμιο τον 3ο αιώνα π.Χ. Μερικούς αιώνες αργότερα εμφανίστηκε… Read More ›

Βίσονες και στοιχειώδη σωματίδια

Το Fermilab (Fermi National Accelerator Laboratory – Εθνικό Εργαστήριο Επιταχυντή Fermi) που βρίσκεται στο Ιλινόις, κοντά στο Σικάγο, είναι παγκοσμίως γνωστό για την έρευνα στην σωματιδιακή φυσική υψηλών ενεργειών. Όμως, το Fermilab δεν είναι γνωστό μόνο για την φυσική των… Read More ›

Πώς φτιάχνουμε μια δέσμη μιονίων

Τo σωματίδιο μιόνιo, o βαρύτερος ξάδερφος του ηλεκτρονίου, έγινε πρωτοσέλιδο το 2021 όταν οι φυσικοί επιβεβαίωσαν τις υποψίες τους ότι συμπεριφέρεται με τρόπους που δεν περίμεναν. Τα πρώτα αποτελέσματα από το πείραμα Muon g-2 στο Fermilab κλόνισαν το Καθιερωμένο Πρότυπο,… Read More ›

Τα Θεμελιώδη – Δέκα κλειδιά για την πραγματικότητα

Ένας από τους σπουδαιότερους σύγχρονους θεωρητικούς φυσικούς μάς αποκαλύπτει τις δέκα πιο σημαντικές ιδέες που φωτίζουν όσα ο καθένας μας πρέπει να γνωρίζει για τον φυσικό κόσμο. Στο νέο του βιβλίο Τα Θεμελιώδη, ο νομπελίστας Wilczek προσκαλεί τον αναγνώστη σε μια… Read More ›

Το μυστήριο της μάζας του μποζονίου W

Η νέα μέτρηση της μάζας του μποζονίου W με ακρίβεια 0,01%, διαφέρει από την θεωρητική πρόβλεψη του Καθιερωμένου Προτύπου Μετά από 10 χρόνια έρευνας, οι φυσικοί της ομάδας CDF (Collider Detector at Fermilab) του εργαστηρίου Fermilab των ΗΠΑ ανακοίνωσαν την πραγματοποίηση… Read More ›

Η ορμή των φωτονίων

Μια συχνή απορία των μαθητών είναι η εξής: ‘πως γίνεται ένα φωτόνιο, του οποίου η μάζα ηρεμίας είναι μηδέν, να έχει ορμή;’. Έτσι, θεωρώντας την εξίσωση της ορμής: p=mυ, αν θεωρήσουμε m=0, τότε φαίνεται πως η ορμή του του φωτονίου… Read More ›

Διάλεξη του Frank Wilczek αφιερωμένη στον Steven Weinberg

Δευτέρα 21 Μαρτίου 2022, 11 μμ ώρα Ελλάδας Μπορείτε να την παρακολουθήσετε μέσω Zoom – πληροφορίες ΕΔΩ: cns.utexas.edu Ο Frank Wilczek είναι θεωρητικός φυσικός, βραβευμένος με το Νόμπελ Φυσικής 2004 και μεγάλη συνεισφορά στην φυσική των στοιχειωδών σωματιδίων, την κοσμολογία… Read More ›

Ο πόλεμος μεταφέρεται και στο CERN

Το CERN εξέδωσε την εξής ανακοίνωση σχετικά με την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία: Τα 23 κράτη μέλη του CERN καταδικάζουν, με τον πιο έντονο τρόπο την στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία από τη Ρωσική Ομοσπονδία και εκφράζουν τη λύπη τους για… Read More ›

Κώστας Κουννάς (1952–2022)

O θεωρητικός φυσικός Κώστας Κουννάς που διετέλεσε καθηγητής στην École Normale Supérieure έφυγε από την ζωή την 21/01/2022, δύο μέρες πριν συμπληρώσει το 70-στό έτος της ηλικίας του. Γεννήθηκε το 1952 στην Αμμόχωστο της Κύπρου, έλαβε το πτυχίο φυσικής από… Read More ›

Νέα μέθοδος ανίχνευσης ηλιακών νετρίνων

Μια νέα μέθοδος μέτρησης επιτρέπει στους φυσικούς να εντοπίζουν εκτός από την ενέργεια των ηλιακών νετρίνων και την κατεύθυνσή τους, με έναν μόνο ανιχνευτή, κάτι που στο παρελθόν ήταν δύσκολο να γίνει. Οι φυσικοί ενδιαφέρονται για τα νετρίνα που παράγονται… Read More ›

Η τομογραφική απεικόνιση με μιόνια της Μεγάλης Πυραμίδας του Χέοπα

Έχει περάσει μισός αιώνας από τότε που ο Luiz Alvarez και οι συνεργάτες του χρησιμοποίησαν τα μιόνια που παράγονται εξαιτίας της κοσμικής ακτινοβολίας στα υψηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας, για να αναζητήσουν κρυμμένους θαλάμους στην πυραμίδα του Χεφρήνου – μια από… Read More ›

Μια εξωτική ατομική μετάβαση

… από το μιόνιουμ στο αντι-μιόνιουμ Το μιόνιουμ είναι ένα εξωτικό άτομο που αποτελείται από ένα αντιμιόνιο και ένα ηλεκτρόνιο. Ανακαλύφθηκε το 1960 από τον Vernon W. Hughes και του δόθηκε το χημικό σύμβολο Mu. Ο χρόνος ζωής του είναι… Read More ›

Μίκρυνε το μέγιστο όριο στη μάζα των νετρίνων

Σύμφωνα με το πείραμα KATRIN η μάζα ενός νετρίνου είναι μικρότερη από 0,85 ηλεκτρονιοβόλτ (eV) Το σύμπαν είναι γεμάτο από νετρίνα, αλλά παρά την αφθονία τους οι φυσικοί εξακολουθούν να γνωρίζουν ελάχιστα για αυτά τα σωματίδια που αλληλεπιδρούν ασθενέστατα με… Read More ›

Τα πρωτόνια είναι μικρότερα απ’ ότι νομίζαμε

Ερευνητές των πανεπιστημίων της Βόννης και του Ντάρμστατ αναδεικνύει τα σφάλματα των παλαιότερων μετρήσεων Πριν από μερικά χρόνια, μια νέα τεχνική μέτρησης έδειξε ότι τα πρωτόνια έχουν μικρότερο μέγεθος σε σχέση με τις εκτιμήσεις της δεκαετίας του 1990. Η ασυμφωνία… Read More ›

Δεν βρέθηκαν μαγνητικά μονόπολα στην Ανταρκτική

Μπορεί να μην βρέθηκαν μαγνητικά μονόπολα στην ανάλυση των δεδομένων του Παρατηρητηρίου Νετρίνων IceCube στην Ανταρκτική, αλλά η μέθοδος ανάλυσης θα μπορούσε να βοηθήσει στην περαιτέρω αναζήτηση αυτών των θεωρητικών, προς το παρόν, σωματιδίων. Το Σύμπαν θα μπορούσε να περιέχει… Read More ›

Πώς η φυσική του συντονισμού διαμορφώνει την ύπαρξή μας

Το φαινόμενο του συντονισμού είναι γνωστό από την φυσική των εξαναγκασμένων ταλαντώσεων. Όταν συμβαίνει συντονισμός τότε έχουμε ταλάντωση με το μέγιστο πλάτος. Γι αυτό ένας τραγουδιστής της όπερας μπορεί να σπάσει ένα ποτήρι κρασιού με την φωνή του, αρκεί η… Read More ›

Σχετικά με το εξωτικό σωματίδιο Χ(3872)

Το σωματίδιο X(3872) είναι ένα εξωτικό μεσόνιο με μάζα 3871,68 MeV/c2 που δεν ταιριάζει με το μοντέλο των κουάρκ εξαιτίας των κβαντικών του αριθμών. Ανιχνεύθηκε για πρώτη φορά το 2003 από το πείραμα Belle στην Ιαπωνία και αργότερα επιβεβαιώθηκε και… Read More ›

Συνέντευξη με τον Ιωάννη Ηλιόπουλο (Καθιερωμένο πρότυπο, πείραμα Muon g-2, CERN)

Ο Ιωάννης Ηλιόπουλος είναι διακεκριμένος και διεθνώς αναγνωρισμένος επιστήμονας στον κλάδο της Θεωρητικής Φυσικής και της Φυσικής των Στοιχειωδών Σωματιδίων. Μια συμβολή στον κλάδο αυτό σχετίζεται με τον αριθμό και τις ιδιότητες των κουάρκ. Την δεκαετία του 1960 πιστεύαμε πως… Read More ›

Πολυσύμπαν και σωματίδιο Higgs

Μια νέα θεωρία που πρϋποθέτει την δημιουργία πολλών συμπάντων μαζί με το δικό μας σύμπαν, θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί η μάζα του σωματιδίου Higgs είναι μικρότερη σε σχέση με αυτή που προβλέπεοι το καθιερωμένο πρότυπο των στοιχειωδών σωματιδίων. Το… Read More ›

Συγκρίνοντας την ύλη με την αντιύλη

Σε δημοσίευση στο περιοδικό Nature, οι φυσικοί της ερευνητικής ομάδας BASE στο CERN, περιγράφουν την ακριβέστερη σύγκριση, μέχρι τώρα, μεταξύ πρωτονίων και αντιπρωτονίων. Αναλύοντας τις μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν στο ‘εργοστάσιο’ αντιύλης του CERN, η ομάδα BASE μέτρησε το πηλίκο q/m (ηλεκτρικό φορτίο προς μάζα)… Read More ›

Η ζωή του σωματιδίου Higgs

Πόσο ζει ένα σωματίδιο Higgs; Το σωματίδιο Higgs ζει πολύ λίγο. Αφού γεννηθεί μέσα από τις συγκρούσεις σωματιδίων, το διάσημο σωματίδιο ζει για λιγότερο από ένα τρισεκατομμυριοστό του δισεκατομμυριοστού του δευτερολέπτου ή 1,6×10-22 δευτερόλεπτα. Κι αυτό σύμφωνα με την θεωρία,… Read More ›

Εκθετικά αυξανόμενη σκοτεινή ύλη

Ένα νέο μοντέλο ερμηνεύει την τωρινή πυκνότητα της σκοτεινής ύλης θεωρώντας ότι η συμβατική ύλη μετατράπηκε σε σκοτεινή ύλη στο αρχέγονο σύμπαν. Οι κοσμολόγοι προσδιορίζουν την ποσότητα της σκοτεινής ύλης που βρίσκεται στο σύμπαν μας από τα δεδομένα της κοσμικής… Read More ›

Το επιταχυνόμενο σύμπαν μας

Τα πειραματικά δεδομένα και οι θεωρητικές ερμηνείες Μια ειδική έκδοση του EPJST (The European Physical Journal Special Topics), που επιμελήθηκαν οι Β. Ananthanarayan & Subhendra Mohanty, συγκεντρώνει μια συλλογή άρθρων που μελετούν το φαινόμενο της επιταχυνόμενης διαστολής του σύμπαντος και… Read More ›

Ο θάνατος του στείρου (sterile) νετρίνου

Τα νετρίνα εμφανίζονται σε τρεις διαφορετικούς τύπους (ή γεύσεις) – το νετρίνο του ηλεκτρονίου, το νετρίνο του μιονίου και το νετρίνο του σωματιδίου ταυ. Μπορούν να «ταλαντώνονται» μεταξύ αυτών των γεύσεων, μεταπίπτοντας από τον έναν τύπο νετρίνου σε άλλον καθώς… Read More ›

Περί σωματιδιακής φυσικής

Ο Σάββας Δημόπουλος είναι φυσικός στοιχειωδών σωματιδίων στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ. Γεννήθηκε το 1952 στην Κωνσταντινούπολη και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Πόλη μεταβαίνοντας στην Αθήνα εξαιτίας των διωγμών των Τούρκων. Σπούδασε στο πανεπιστήμιο του Χιούστον, ενώ ολοκλήρωσε… Read More ›

Ανακαλύφθηκε ένα σπάνιο «εξωτικό» σωματίδιο με τέσσερα κουάρκ

Οι φυσικοί ανακάλυψαν, με τη βοήθεια του Μεγάλου Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πυρηνικών Ερευνών (CERN), ακόμη ένα σπάνιο σωματίδιο που αποτελείται από τέσσερα κουάρκ. Πρόκειται για το 62ο σωματίδιο (αδρόνιο) που ανακαλύπτεται στον μεγάλο επιταχυντή. Η ανακοίνωση έγινε… Read More ›

Στους ώμους γιγάντων: Ο Steven Weinberg εξηγεί τον κόσμο

Ο βραβευμένος με Νόμπελ Steven Weinberg (1933-2021) ήταν ένας από τους κορυφαίους θεωρητικούς φυσικούς στον κόσμo. Μεταξύ πολλών άλλων, (συν-)ανακάλυψε την θεωρία της ηλεκτρασθενούς αλληλεπίδρασης που ενοποιεί τον ηλεκτρομαγνητισμό και την ασθενή πυρηνική δύναμη, έναν κεντρικό πυλώνα του Καθιερωμένου Προτύπου… Read More ›

Ονειροπόλος μιας τελικής θεωρίας

Χτες ανακοινώθηκε η δυσάρεστη είδηση ότι ο Steven Weinberg, ένας από τους μεγαλύτερους φυσικούς της εποχής μας, έφυγε από τη ζωή. Η σκηνοθέτης Molly Murphy δημιούργησε πρόσφατα μια ταινία κινουμένων σχεδίων με αφηγητή τον νομπελίστα φυσικό. Ας ακούσουμε λοιπόν τον… Read More ›

Steven Weinberg (1933-2021)

«(…) Eίναι ακατανίκητη η επιθυμία του ανθρώπινου γένους να πιστεύει ότι έχει κάποια ξεχωριστή σχέση με το Σύμπαν, ότι η ανθρώπινη ζωή δεν είναι τίποτε περισσότερο ή λιγότερο από το αποτέλεσμα μιας σύμπτωσης τυχαίων γεγονότων, τα οποία φτάνουν πίσω στα… Read More ›

Το Καθιερωμένο Πρότυπο: Η πιο επιτυχημένη επιστημονική θεωρία

Στο βίντεο που ακολουθεί, ο φυσικός David Tong από το Πανεπιστήμιο του Cambridge μας παρουσιάζει το Καθιερωμένο Πρότυπο της Φυσικής των Στοιχειωδών Σωματιδίων – την πιο επιτυχημένη επιστημονική θεωρία όλων των εποχών. Το Καθιερωμένο Πρότυπο που περιγράφει τα θεμελιώδη συστατικά… Read More ›

Το κινητό τηλέφωνο ως ανιχνευτής στοιχειωδών σωματιδίων

Μπορεί το κινητό μας να ανιχνεύσει σωματίδια; Τα μιόνια, είναι αρνητικά φορτισμένα σωματίδια που μοιάζουν με το ηλεκτρόνιο αλλά έχουν 200 φορές μεγαλύτερη μάζα. Τα σωματίδια αυτά που έχουν έλαχιστο χρόνο ζωής (2.2 µs), παράγονται στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας, όταν… Read More ›

Σάββας Δημόπουλος: Περί σωματιδιακής φυσικής

H διάλεξη του Σάββα Δημόπουλου στο συνέδριο του CERN ‘Perspectives on Quantum Sensing and Computation for Particle Physics‘. Το θέμα του συνεδρίου που ολοκληρώνεται στις 16 Ιουλίου, είναι ο ταχύτατα αναπτυσσόμενος τομέας της κβαντικής τεχνολογίας και ειδικότερα, ο ρόλος που… Read More ›

H ακριβέστερη μέτρηση του χρόνου ζωής των νετρονίων

Tα νετρόνια είναι ασταθή σωματίδια όταν βρίσκονται έξω από τον πυρήνα των ατόμων. Όταν ένα νετρόνιο διασπάται, μεταπίπτει σε πρωτόνιο εκπέμποντας ένα ηλεκτρόνιο και ένα αντι-νετρίνο: Ο ακριβής προσδιορισμός του χρόνου ζωής των νετρονίων είναι μια από τις δυσκολότερες μετρήσεις… Read More ›

Τι είναι το φωτόνιο;

Μπορεί το στοιχειώδες σωματίδιο του φωτός να είναι τόσο συνηθισμένο, κρύβει όμως και πολλές εκπλήξεις. Αυτό που οι φυσικοί αποκαλούν φωτόνια, είναι αυτό που σε απλή γλώσσα ονομάζουμε φως. Ως κβάντα φωτός, τα φωτόνια είναι τα μικρότερα δυνατά πακέτα ηλεκτρομαγνητικής… Read More ›

Μια πρόταση υπερπαραγωγής αντινετρονίων και υπερονίων

Τα αντινετρόνια και τα υπερόνια είναι δύσκολο να παραχθούν και να μελετηθούν, αλλά οι ερευνητές προτείνουν μια νέα μέθοδο παραγωγής αυτών των σωματιδίων χρησιμοποιώντας τους υπάρχοντες επιταχυντές. Για να μελετήσουν σωματίδια που δεν υπάρχουν ελεύθερα στη φύση, οι φυσικοί πρέπει… Read More ›

Το μέλλον της φυσικής των στοιχειωδών σωματιδίων

Η ορατή ύλη στο Σύμπαν περιγράφεται από το Καθιερωμένο Πρότυπο των Στοιχειωδών σωματιδίων, το οποίο ολοκληρώθηκε με την ανακάλυψη του μποζονίου Higgs. Ωστόσο, η ανακάλυψή του αφήνει πολλούς άλυτους γρίφους, πρόσφατα πειράματα φαίνεται να δείχνουν ασυμφωνίες με το Καθιερωμένο Πρότυπο… Read More ›

Ένας υπερ-επιταχυντής σωματιδίων στην Σελήνη

Γιατί κάποιοι φυσικοί δεν απορρίπτουν την συζήτηση για την κατασκευή ενός επιταχυντή σωματιδίων στην Σελήνη; Γιατί στην Σελήνη επικρατούν πολλές από τις συνθήκες που απαιτούνται για πειράματα σύγκρουσης σωματιδίων. Τέτοιες είναι οι εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες – απαραίτητες για την λειτουργία… Read More ›

To LHCb μέτρησε την πιο μικρή διαφορά μαζών μεταξύ σωματιδίων

Η ερευνητική ομάδα του LHCb (το b από το beauty) κατάφερε να μετρήσει μια ελάχιστη διαφορά μάζας μεταξύ δύο σωματιδίων, ίση με 0,00000000000000000000000000000000000001 γραμμάρια – ή συντομογραφικά 10-38g (ή 6,4×10-6 eV). Το αποτέλεσμα αποτελεί ορόσημο στην μελέτη του τρόπου με τον… Read More ›

H γοητευτική διάσπαση του μποζονίου Higgs

Το κλειδί για την κατανόηση του μποζονίου Higgs και ο ρόλος του στο Καθιερωμένο Πρότυπο είναι η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο αλληλεπιδρά με σωματίδια της ύλης, τα κουάρκ και τα λεπτόνια. Υπάρχουν τρεις γενιές σωματιδίων ύλης, από την… Read More ›

Μια νέα διάσταση στο σύμπαν που βλέπουν μόνο οι σκοτεινές δυνάμεις

… και η σκοτεινή ύλη Παρότι τo 25% του σύμπαντος συνίσταται από σκοτεινή ύλη γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα σχετικά με αυτή. Είναι αόρατη στα τηλεσκόπια γιατί δεν απορροφά ούτε εκπέμπει ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Ξέρουμε ότι υπάρχει, αφού αλληλεπιδρά βαρυτικά με την συνηθισμένη… Read More ›

Ποιό είναι το βαρύτερο νετρίνο;

Η ερώτηση φαίνεται απλοϊκή, αλλά οι φυσικοί δεν γνωρίζουν ακόμη την απάντηση. Ελπίζουν στις μετρήσεις των νέων πειραμάτων. Τα νετρίνα είναι εξαιρετικά άφθονα στο σύμπαν μας. Σπάνια αλληλεπιδρούν με την ύλη και είναι τουλάχιστον 500.000 φορές ελαφρύτερα από τα ηλεκτρόνια…. Read More ›

Πόσο μεγάλα είναι τα σωματίδια άλφα;

Το μέγεθος των σωματιδίων α (πυρήνες ατόμων ηλίου) προσδιορίστηκε με εξαιρετική ακρίβεια χρησιμοποιώντας εξωτικά άτομα ηλίου, όπου ένα ηλεκτρόνιο του ατόμου του ηλίου αντικαθίσταται με τον βαρύτερο ξάδελφό του, ένα μιόνιο. Το ήλιο-4 (He) είναι το δεύτερο πιο άφθονο στοιχείο… Read More ›

Μια σύντομη σκιαγράφηση της πορείας του Γ. Τικτόπουλου

Ο Γ. Τικτόπουλος γεννήθηκε το 1931 στη Θεσσαλονίκη, με απώτερη καταγωγή από την Ιμέρα του Πόντου. Σπούδασε Μηχανολόγος-Ηλεκτρολόγος στο ΕΜΠ και άσκησε για ένα μικρό διάστημα το επάγγελμα του Μηχανικού, ενώ παράλληλα σπούδαζε Μαθηματικά. Το 1960 αποφάσισε ότι η πραγματική… Read More ›

Εισαγωγή στην σωματιδιακή φυσική

Μια εισαγωγή στη φυσική των σωματιδίων από τον David Tong, χρησιμοποιώντας μαθηματικά Λυκείου. Περιεχόμενα 1. Introduction: :   PDFQuantum fields and natural units.Some history: X-rays, alpha and beta radiation, the electron, the proton, and the neutron. 2. A First Look at Quantum… Read More ›

Σκοτεινή ύλη κάτω από τον «μεγάλο βράχο»

Τα πειράματα της άμεσης ανίχνευσης σκοτεινής ύλης προσπαθούν να μετρήσουν την ενέργεια που απελευθερώνεται στον ανιχνευτή από τα σωματίδια της σκοτεινής ύλης όταν σκεδάζονται από τους πυρήνες του υλικού του ανιχνευτή. Με την χοντροκομμένη οπτική ενός θεωρητικού φυσικού, ένας ανιχνευτής… Read More ›

Οι εξωπλανήτες ως ανιχνευτές σκοτεινής ύλης

Είμαστε μόνοι στο σύμπαν; Αυτή η ερώτηση καθοδηγεί την έρευνα ανακάλυψης όλο και περισσότερων εξωπλανητών και την αναζήτηση μεταξύ αυτών ενός πλανήτη παρόμοιο με τον δικό μας. Όμως, είτε βρεθεί είτε όχι κάποτε εξωγήινη ζωή, οι επιστημονικές εξελίξεις από την… Read More ›

Η μαγεία της κβαντομηχανικής

Ο ακριβής προσδιορισμός της ταλάντωσης «Ένα φαινόμενο στο οποίο η κβαντική μηχανική δίνει την πιο αξιοθαύμαστη πρόβλεψη» – Richard Feynman Η ερευνητική ομάδα των φυσικών του πειράματος LHCb δημοσίευσε χθες τα αποτελέσματα μιας εργασίας όπου αναφέρεται ο ακριβής προσδιορισμός της… Read More ›

Το πείραμα Muon g-2 βρίσκει ισχυρές ενδείξεις για νέα φυσική

Τα πρώτα αποτελέσματα του πειράματος Muon g-2 στο Fermilab επιβεβαιώνουν το αποτέλεσμα του πειράματος που πραγματοποιήθηκε στο Brookhaven National Lab πριν από δύο δεκαετίες. Τα πειράματα αυτά μετρούν την ανώμαλη μαγνητική ροπή του μιονίου βρίσκοντας μια τιμή που διαφέρει από… Read More ›

Το θαυμαστό μιόνιο και το μυστήριο με τον «μαγνητισμό» του

Τα πρώτα αποτελέσματα από το πείραμα Muon g-2 στο Fermilab κλονίζουν το Καθιερωμένο Πρότυπο των στοιχειωδών σωματιδίων! Το μιόνιο (συμβολίζεται με το ελληνικό γράμμα μ – αγγλική ονομασία muon) είναι στοιχειώδες σωματίδιο παρόμοιο με το ηλεκτρόνιο, με αρνητικό ηλεκτρικό φορτίο -1 και… Read More ›

Η σχέση Koide: μια μυστηριώδης εμπειρική εξίσωση

Θεωρούμε την έκφραση:  όπου α, b και c τρεις τυχαίοι θετικοί αριθμοί. Να δείξετε ότι:  Στο τέλος της ανάρτησης υπάρχει μια υπόδειξη … αλλά μέχρι να φτάσουμε εκεί ας δούμε πως η παραπάνω έκφραση σχετίζεται με την φυσική των στοιχειωδών… Read More ›

Κυνηγώντας νετρίνα κάτω από την βαθύτερη λίμνη του κόσμου

Ρώσοι επιστήμονες επιχειρούν να χαρτογραφήσουν το σύμπαν με ένα φιλόδοξο πρόγραμμα στην τεράστια λίμνη της Ρωσίας ANTON TROIANOVSKI / THE NEW YORK TIMES Στη λίμνη Βαϊκάλη της Ρωσίας, τη βαθύτερη του κόσμου, γυάλινες σφαίρες μεγέθους μιας μπάλας παραλίας βυθίζονται σε… Read More ›

Ο θεωρητικός φυσικός Δημήτρης Νανόπουλος

Ο Δημήτρης Νανόπουλος, κορυφαίος καθηγητής Θεωρητικής Φυσικής, αναλύει την διαδρομή του. Μιλά για το πώς έφτασε από την Αθήνα να διδάσκει στα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, αλλά και για τη σημαντική του συμμετοχή στο μεγαλύτερο επιστημονικό πείραμα του κόσμου στο… Read More ›

Το πείραμα ATLAS ψάχνει για ζεύγη σωματιδίων Higgs

Ένα κλάσμα του δευτερολέπτου μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, το Σύμπαν γνώρισε μια μετατροπή φάσης προς μια κατάσταση ελάχιστης ενέργειας, όπου τα σωματίδια της ύλης αλληλεπιδρούν με το πεδίο Higgs για να αποκτήσουν μάζα. Έκτοτε, ζούμε σ’ αυτήν την ενεργειακή κατάσταση…. Read More ›

Βρέθηκε η 5η δύναμη στο πείραμα LHCb;

Φαίνεται πιθανή η παραβίαση της διατήρησης λεπτονικής γεύσης – που σημαίνει την ύπαρξη νέας δύναμης (και νέων σωματιδίων) στη φύση Χτες, το πείραμα LHCb (Large Hadron Collider Beauty) ανακοίνωσε νέα αποτελέσματα, τα οποία εφόσον επιβεβαιωθούν, θα αποδεικνύουν την παραβίαση της… Read More ›

Γιάννης Ηλιόπουλος: «Μηδείς ἀγεωμέτρητος»

Φυσική και Γεωμετρία Η ομιλία του Γιάννη Ηλιόπουλου (École Normale Supérieure, Paris, France), στην Επιστημονική Ημερίδα για τον εορτασμό των 50 ετών από την Ίδρυση του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων : Οι διαφάνειες της ομιλίας: Click to access cea6cea5cea3ce99ce9ace97-ce9ace91ce99-ce93ce95cea9ce9cce95cea4cea1ce99ce91.pdf… Read More ›

Πόσα είδη σωματιδίων Higgs υπάρχουν;

Στην θεωρία της φυσικής των σωματιδίων (ή Καθιερωμένο Πρότυπο) απαιτείται τουλάχιστον ένα μποζόνιο Higgs για να εξηγήσει τις μάζες των θεμελιωδών σωματιδίων. Ωστόσο, δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο πρέπει να υπάρχει ακριβώς ένα σωματίδιο Higgs. Αντιθέτως, πολλές θεωρίες… Read More ›

Ανακοίνωσαν την ανακάλυψη του σωματιδίου Odderon

Επί 50 χρόνια, η επιστημονική κοινότητα αναζητούσε ανεπιτυχώς το ‘σωματίδιο’ Odderon. Πριν από ένα μήνα περίπου, μια σουηδo-ουγγρική ερευνητική ομάδα υποστήριξε σε δημοσίευσή της, ότι ανακάλυψε το μυθικό σωματίδιο, μετά από διεξοδική ανάλυση πειραματικών δεδομένων από τον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων… Read More ›

Πώς διαβάζονται τα διαγράμματα Feynman

Τα διαγράμματα Feynman είναι μια εικονική αναπαράσταση που περιγράφει την συμπεριφορά και την αλληλεπίδραση των στοιχειωδών σωματιδίων. Τα παρουσίασε για πρώτη φορά ο Richard Feynman το 1948 οπτικοποιώντας τις πολύπλοκες εξισώσεις που περιγράφουν τις αντίστοιχες αλληλεπιδράσεις των σωματιδίων που συμμετέχουν… Read More ›

Ένα «κουνούπι» με ταχύτητα 8,2 Μαχ

Σωματίδιο αντιύλης «τερατώδους» ενέργειας ανιχνεύθηκε στην Ανταρκτική Ένα αντινετρίνο έφτασε στη Γη με ενέργεια ίση με την κινητική ενέργεια ενός κουνουπιού ταχύτητας 8,2 Mach – τόση ενέργεια στον κόσμο των σωματιδίων θεωρείται ‘εκκωφαντικά’ τεράστια – και συγκρούστηκε με ένα ηλεκτρόνιο… Read More ›

Νέο τετρακουάρκ ανιχνεύθηκε σε συγκρούσεις ηλεκτρονίων-ποζιτρονίων

Η δημιουργία σωματιδίων αποτελούμενων από νέους συνδυασμούς κουάρκ σε συγκρούσεις σωματιδίων υψηλής ενέργειας επιτρέπει στους φυσικούς να αναπτύξουν θεωρίες κβαντικής χρωμοδυναμικής, οι οποίες περιγράφουν την αλληλεπίδραση μεταξύ κουάρκ και γλοιονίων. Η ερευνητική ομάδα BESIII στον Beijing Electron Positron Collider στην… Read More ›

Ανίχνευση νετρίνων υψηλής ενέργειας από το παρατηρητήριο IceCube στο Νότιο Πόλο

Animation (DESY, Science Communication Lab): Καθώς το άστρο πλησιάζει την μαύρη τρύπα, οι τεράστιες παλιρροιακές δυνάμεις το παραμορφώνουν όλο και περισσότερο έως ότου τελικά κομματιαστεί. Τα μισά από τα αστρικά συντρίμμια εκτοξεύονται στο διάστημα, ενώ τα υπόλοιπα σχηματίζουν έναν περιστρεφόμενο… Read More ›

Ένας διπλά παράξενος πυρήνας

Τα βαρυόνια είναι σωματίδια σαν τα πρωτόνια και τα νετρόνια που συνίστανται από τρία κουάρκ, όπως επίσης και τα λιγότερο γνωστά υπερόνια, τα οποία περιέχουν τουλάχιστον ένα παράξενο κουάρκ. Οι φυσικοί μελετούν τα υπερόνια για να κατανοήσουν τις αλληλεπιδράσεις των… Read More ›

Φωτογραφίζοντας τον Ήλιο … τη νύχτα

Αυτή είναι μια εικόνα του Ήλιου. Λήφθηκε βράδυ. Με νετρίνα. Τα οποία ταξίδεψαν από τον Ήλιο διαμέσου της Γης, η οποία είναι ουσιαστικά διαφανής στα νετρίνα, για να φτάσουν στον ανιχνευτή Super-Kamiokande. H «φωτογραφική μηχανή» O Super-Kamiokande είναι ένα γιγάντιος… Read More ›

Τι είναι ένα στοιχειώδες σωματίδιο;

Στην φαινομενικά απλούστατη ερώτηση «τι είναι ένα σωματίδιο;», έχουν δοθεί διάφορες απαντήσεις όπως: ένα σημειακό αντικείμενο, μια διέγερση ενός πεδίου, μια έννοια καθαρών μαθηματικών που διεισδύει στην πραγματικότητα. Όμως η σημερινή αντίληψη των φυσικών για το τι είναι ένα σωματίδιο… Read More ›

Οι ακτίνες Χ από άστρα νετρονίων μπορεί να σημαίνουν αξιόνια

… ένα νέο είδος σωματιδίων που θα μπορούσε να εξηγήσει τη σκοτεινή ύλη Οι προερχόμενες από άστρα νετρονίων μυστηριώδεις ακτίνες Χ, μπορεί να είναι η πρώτη απόδειξη ύπαρξης των αξιονίων, των υποθετικών σωματιδίων που πολλοί φυσικοί πιστεύουν ότι αποτελούν την… Read More ›

Μήπως είδατε την SUSY;

Αναζητώντας την υπερσυμμετρία H θεωρία που περιγράφει τις αλληλεπιδράσεις και την συμπεριφορά των στοιχειωδών σωματιδίων, το Καθιερωμένο Πρότυπο των στοιχειωδών σωματιδίων, είναι μεν πολύ επιτυχημένο αλλά και εμφανώς ατελές. Οι προβλέψεις του έχουν συνδέσει μεταξύ τους πολλά από τα γνωστά… Read More ›