ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ

Οι σκουληκότρυπες στο επίκεντρο της επικαιρότητας

Αν παρακολουθείτε τα νέα της φυσικής, ίσως έχετε παρατηρήσει ότι πολύ συχνά εμφανίζονται στους τίτλους οι σκουληκότρυπες. Ένα ασυνήθιστο βαρυτικό κύμα μπορεί να αποτελεί ένδειξη μιας σκουληκότρυπας που συνδέει σύμπαντα; Υποατομικές σκουληκότρυπες θα μπορούσαν να ευθύνονται για την διαστολή του… Read More ›

Ένα παράλληλο σύμπαν παράξενων πραγμάτων

Η παράξενη θεωρία των Πολλών Κόσμων που ενέπνευσε την τηλεοπτική σειρά Stranger Things Η τηλεοπτική σειρά Stranger Things περιγράφει μια ετερόκλητη ομάδα εφήβων και τους γονείς τους, καθώς τέρατα από ένα άλλο σύμπαν, που απελευθερώθηκαν από το μυστικό πρόγραμμα ενός κυβερνητικού… Read More ›

Το Παρελθόν και το Μέλλον της Θεωρίας των Χορδών

Μια συζήτηση του Brian Greene με τον Edward Witten Στο μακρινό 1986, όταν ένας από τους σημαντικότερους φυσικούς της εποχής μας, ο Edward Witten έδινε μια διάλεξη στο Χάρβαρντ σχετικά με τη Θεωρία των Χορδών, κάποια στιγμή ένας μεταπτυχιακός φοιτητής… Read More ›

Τα 10 σημαντικότερα άλυτα προβλήματα Φυσικής

… του 21ου αιώνα Mε το ξεκίνημα της νέας χιλιετίας, το έτος 2000, οι φυσικοί δημιούργησαν μια λίστα με τα δέκα σημαντικότερα άλυτα προβλήματα στον τομέα τους. Έκτοτε πέρασαν 25 χρόνια. Άραγε υπήρξε κάποια πρόοδος όσον αφορά την επίλυσή τους;… Read More ›

Νόμπελ Φυσικής 2025: Οι διαλέξεις των βραβευθέντων φυσικών

Στα 100 γενέθλια της κβαντομηχανικής, το βραβείο Νόμπελ 2025 στην Φυσική απονεμήθηκε στους John Clarke, Michel H. Devoret και John M. Martinis για την ανακάλυψη του φαινομένου της κβαντικής σήραγγας και της κβάντωσης ενέργειας σε ένα μακροσκοπικό (υπεραγώγιμο) ηλεκτρικό κύκλωμα (Διαβάστε σχετικά: ‘Βραβείο Νόμπελ Φυσικής 2025‘ και ‘Μια… Read More ›

Τι απέγινε η Θεωρία Χορδών;

Στις αρχές του 21ου αιώνα, πολλοί φυσικοί πίστευαν ότι η θεωρία των χορδών μπορούσε να μας δώσει τις οριστικές απαντήσεις για όλα τα μυστήρια του σύμπαντος… Τις έχει δώσει όντως; Σε γενικές γραμμές, η θεωρία των χορδών είναι ένα μαθηματικό… Read More ›

Στέφανος Τραχανάς: Ο μαθητής και ο δάσκαλος

Ο Γιάννης Ηλιόπουλος και ο Στέφανος Τραχανάς μοιράζονται σκέψεις και εμπειρίες που αναδεικνύουν τον ρόλο του δασκάλου, την πορεία του μαθητή και τη γοητεία της κβαντικής φυσικής μέσα από τη μαθησιακή εμπειρία:

Ο κβαντικός γάτος του Τσέσαϊρ

Είναι δυνατόν μια ιδιότητα ενός σωματιδίου να βρίσκεται σε διαφορετική θέση από το ίδιο το σωματίδιο; Η πόλωση ενός φωτονίου, για παράδειγμα, θα μπορούσε να βρίσκεται σε ένα εντελώς διαφορετικό σημείο από το ίδιο το φωτόνιο; Αν κάτι τέτοιο είναι… Read More ›

Γιατί να υπάρχει το σύμπαν;

«(…) Γίνεται να διερωτώμαστε για την ίδια την ύπαρξη του σύμπαντος; Να διερωτώμαστε δημόσια και να μην παρεμβαίνει αμέσως ο εσωτερικός λογοκριτής για να διαβιβάσει το ερώτημα μας στο τμήμα θεολογίας, παραδείγματος χάριν; Ή, έστω, στον τομέα μεταφυσικής – με… Read More ›

Ένα κβάντο μαγνητικής ροής

Για να παραστήσουμε ένα μαγνητικό πεδίο χρησιμοποιούμε τις (νοητές) μαγνητικές δυναμικές γραμμές, οι οποίες μας δείχνουν την μορφή του μαγνητικού πεδίου που εμφανίζεται γύρω από τους μαγνήτες ή τα ηλεκτρικά ρεύματα. Ένα χρήσιμο μέγεθος στον ηλεκτρομαγνητισμό είναι η μαγνητική ροή… Read More ›

Μια κβαντομηχανική σήραγγα στα χέρια μας

Το Νόμπελ Φυσικής του 2025 απονεμήθηκε στους John Clarke, Michel Devoret και στον «ελληνοαμερικανό» 😀 John Martinis για την ανακάλυψη του φαινομένου της κβαντικής σήραγγας και της κβάντωσης ενέργειας σε ένα μακροσκοπικό (υπεραγώγιμο) ηλεκτρικό κύκλωμα. Το βραβείο σχετίζεται σίγουρα με… Read More ›

Βραβείο Νόμπελ Φυσικής 2025

(νεώτερη ενημέρωση)Το βραβείο Νόμπελ 2025 στην Φυσική απονεμήθηκε στους John Clarke, Michel H. Devoret και John M. Martinis «για την ανακάλυψη του μακροσκοπικού φαινομένου κβαντομηχανικής σήραγγας (macroscopic quantum tunnelling) και της κβάντωσης ενέργειας σε ένα ηλεκτρικό κύκλωμα» Οι βραβευθέντες χρησιμοποίησαν μια σειρά πειραμάτων για… Read More ›

Τα 5 μεγάλα προβλήματα της Φυσικής

Σε πόσο χρόνο θα λυθούν; Πώς θα ενοποιηθεί η κβαντομηχανική με την βαρύτητα; Τι είναι η σκοτεινή ύλη και η σκοτεινή ενέργεια; Ποιά είναι η προέλευση του σύμπαντος; Είναι δυνατή μια φυσική θεωρία των πάντων; Σύμφωνα με την Sabine Hossenfelder… Read More ›

Σάββας Δημόπουλος: Μικρά Εργαστήρια … Μεγάλο Σύμπαν

Πώς θα γίνουν οι μελλοντικές ανακαλύψεις στη Φυσική Τι έρχεται μετά την εποχή των γιγάντιων επιταχυντών; Μπορεί το Καθιερωμένο Πρότυπο των στοιχειωδών σωματιδίων να έχει εξηγήσει ένα μεγάλο φάσμα φαινομένων με εκπληκτική ακρίβεια, ωστόσο πολλά ερωτήματα παραμένουν ακόμα αναπάντητα: Τι… Read More ›

Έτσι δημιούργησε ο Χάιζενμπεργκ την κβαντομηχανική

Το καλοκαίρι του 1925, ο Βέρνερ Χάιζενμπεργκ διατύπωσε την πρώτη συνεπή θεωρία της κβαντομηχανικής. Ξεκινώντας από το 1900, η ​​κβαντική φυσική ήταν μια συλλογή αυθαίρετων και αναπόδεικτων κανόνων που σήμερα είναι γνωστοί ως η παλαιά κβαντική θεωρία. Ο Χάιζενμπεργκ τα… Read More ›

Φυσική Θερινής Νυκτός

Δέκα από τα μεγαλύτερα Παράδοξα και άλυτα Προβλήματα της Φυσικής που μπορούν να προκαλέσουν ατέρμονες συζητήσεις, ειδικά στις θερμές καλοκαιρινές νύχτες, όταν δεν μας κολλάει ο ύπνος: 1. Εγκέφαλοι Boltzmann Όταν αναφερόμαστε σε «εγκέφαλο Boltzmann», εννοούμε έναν παρατηρητή που εμφανίζεται… Read More ›

Το κβαντικό φαινόμενο σήραγγας εν δράσει

Η κβαντική σήραγγα είναι ένα από τα χαρακτηριστικότερα κβαντομηχανικά φαινόμενα που αναδεικνύουν την βαθύτερη διαφορά του μικρόκοσμου με τον μακρόκοσμο. Ρίξτε μια μπάλα στον τοίχο. Θα αναπηδήσει προς τα πίσω. Όμως, ένα κβαντομηχανικό σωματίδιο μπορεί περιστασιακά να διασχίζει τον κλασικά… Read More ›

Τρεις θεωρίες φυσικής και δύο κατηγορίες φυσικών

Ο 20ός αιώνας είδε τη γέννηση τριών φυσικών θεωριών που αποτελούν πλέον τα θεμέλια της σύγχρονης φυσικής. Αυτές είναι η κβαντομηχανική, η θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν και το καθιερωμένο προτυπο της σωματιδιακής φυσικής. Από αυτές τις τρεις θεωρίες, η… Read More ›

Αβεβαιότητα στην Κοπεγχάγη

Margrethe: Ήταν ο θάλαμος νεφών που σε αποτελείωσε. Bohr: Ναι, γιατί αν αποσπάσεις ένα ηλεκτρόνιο από ένα άτομο και το οδηγήσεις μέσα σε έναν θάλαμο νεφών, μπορείς να δεις την τροχιά που αφήνει. Heisenberg: Κι αυτό είναι σκάνδαλο. Δεν θα… Read More ›

Κβαντομηχανικό Φροντιστήριο

«Ήρθε η ώρα αποχαιρετήσουμε τον δάσκαλο και τους μαθητές του και να αναλάβει πλέον ο ίδιος … ο συγγραφέας να ολοκληρώσει το βιβλίο του. Ωστόσο, με μια άλλη του ιδιότητα – ίσως και μια άλλη του πλευρά – που είναι… Read More ›

Ελιγολάνδη, 100 χρόνια μετά

Στο νησί της Ελιγολάνδης (Χέλγκολαντ) στα ανοικτά των ακτών της Γερμανίας, πριν από 100 χρόνια, τον Ιούνιο του 1925 ο εικοσιτριάχρονος Werner Heisenberg έβαλε τα θεμέλια της Κβαντικής Φυσικής. Την πιο εντυπωσιακή επιστημονική επανάσταση όλων των εποχών. Αν επιμείνουμε να… Read More ›

Γιατί τα 21 εκατοστά είναι το πιο συνηθισμένο μήκος στο σύμπαν

Το παρατηρήσιμο σύμπαν περιέχει περίπου 1080 άτομα. Τα περισσότερα από αυτά είναι άτομα απλού υδρογόνου: το καθένα συνίσταται από ένα πρωτόνιο και ένα ηλεκτρόνιο. Tο ηλεκτρόνιο και το πρωτόνιο έχουν σπιν, μπορούμε δηλαδή να τα φανταστούμε σαν δυο μαγνητικά δίπολα… Read More ›

Η χρυσή εποχή της Θεωρητικής Φυσικής

Το επιστημονικό έργο του P.A.M. Dirac από το 1924 έως το 1933 Στις βιβλιογραφικές παραπομπές του πρόσφατου βιβλίου του Στέφανου Τραχανά “O Βομβιστής και ο Στρατηγός – Ιστορώντας την κβαντική επανάσταση 1900 – 2025” (ΠΕΚ, 2025) γίνεται αναφορά στο άρθρο… Read More ›

Η Κβαντική Φυσική είναι μια ατελής θεωρία

… σύμφωνα με τον νομπελίστα και νικητή του βραβείου Breakthrough Gerard ‘t Hooft ● Η Κβαντική Φυσική βρίσκεται σε λάθος δρόμο. Παραμένει στάσιμη γιατί όλοι σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο ● Το Καθιερωμένο Πρότυπο μας δίνει, όπως και η Κβαντομηχανική,… Read More ›

Τα βραβεία Breakthrough 2025

Το βραβείο θεμελιώδους φυσικής Το βραβείο θεμελιώδους φυσικής 2025 αξίας 3 εκατομμυρίων δολαρίων απονεμήθηκε σε 13508 φυσικούς (!) από 70 και πλέον χώρες που ανήκουν στις 4 πειραματικές ομάδες στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) στο CERN: ATLAS, CMS, ALICE και LHCb. Συγκεκριμένα… Read More ›

Κβαντομηχανική Λυκείου: Μπορούμε να την διδάξουμε λίγο καλύτερα;

Ένα περίγραμμα όσων αναπτύσσει ο Στέφανος Τραχανάς στο βίντεο που ακολουθεί: 1. Ο Χάιζενμπεργκ στην Ελιγολάνδη: Από τα «καταραμένα κβαντικά άλματα» στη μηχανική των μητρών 2. Το φωτοηλεκτρικό φαινόμενο σε 5 λεπτά3. Κβαντομηχανική με Joule δεν γίνεται4. Φυσική του μικρόκοσμου… Read More ›

Βαρύτητα από εντροπία

Μια προκλητική προσέγγιση για την ενοποίηση της κβαντικής μηχανικής και της γενικής σχετικότητας δημοσίευσε στο Physical Review D, η Ginestra Bianconi, καθηγήτρια εφαρμοσμένων μαθηματικών στο πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου. Στην εργασία της με τίτλο «Gravity from entropy» προτείνει μια νέα προσέγγιση… Read More ›

Η εξίσωση Σρέντιγκερ στα σχολικά βιβλία

Mια φορά κι έναν καιρό, όταν ο δείκτης του χρηματιστηρίου εξέφραζε την οικονομική ευημερία της χώρας και ο κουρέας στην Απολλωνία της Σίφνου συγχρονιζόταν με τη βαριά ελληνική βιομηχανία, ξεκίνησε μια ολοκληρωτική μεταρρύθμιση στην Παιδεία. Μια μεταρρύθμιση που μεταξύ άλλων… Read More ›

100 Χρόνια Κβαντικής Θεωρίας: Από τα θεμέλια μέχρι την εφαρμογή στη σύγχρονη τεχνολογία

Πώς θα ήταν ο κόσμος μας χωρίς την Κβαντική Φυσική; Πώς θα ήταν ένας κόσμος χωρίς κινητά τηλέφωνα, ηλεκτρονικούς υπολογιστές, laser και μαγνητικές τομογραφίες; Η Κβαντική Θεωρία δεν είναι απλά ένα θεωρητικό πεδίο – είναι η βάση της σύγχρονης τεχνολογίας…. Read More ›

Ο σκύλος του Χάιζενμπεργκ

» (…) Η γάτα είναι πλέον κάτι σαν το οικόσημο του ένδοξου «οίκου των κβάντων», θεωρούμε ωστόσο δίκαιο να πούμε επίσης ότι και ο ρόλος του σκύλου δεν ήταν αμελητέος. Συνδέεται σχεδόν καθοριστικά με την απόφαση του Χάιζενμπεργκ να αναθεωρήσει… Read More ›

Ιστορώντας την κβαντική επανάσταση, 1900-2025

Κυκλοφόρησε το νέο βιβλίου του Στέφανου Τραχανά(*) με τίτλο «Ο ΒΟΜΒΙΣΤΗΣ ΚΑΙ Ο ΣΤΡΑΤΗΓΟΣ, Ιστορώντας την κβαντική επανάσταση, 1900-2025» από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Έτσι ολοκληρώνεται η τριλογία για την επιστήμη και τη θέση της στον πολιτισμό που ξεκίνησε το… Read More ›

Προς τους κβαντικούς υπερυπολογιστές

… διαμέσου της κβαντικής σύμπλεξης και τηλεμεταφοράς Ερευνητές από το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης παρουσίασαν την πρώτη περίπτωση κατανεμημένης (παράλληλης) κβαντικής επεξεργασίας. Χρησιμοποιώντας μια διασύνδεση φωτονικού δικτύου, συνέδεσαν επιτυχώς δύο ξεχωριστούς κβαντικούς επεξεργαστές για να σχηματίσουν έναν ενιαίο,… Read More ›

Η τάξη που διατηρείται στο χάος της απεριόριστης θερμοκρασίας

Η θερμότητα υποτίθεται ότι καταστρέφει οτιδήποτε «αγγίζει». Όμως μια ομάδα φυσικών απέδειξε θεωρητικά πως μια μορφή μαγνητικής τάξης δεν καταστρέφεται από την θερμότητα. Το φως του ήλιου λιώνει τις νιφάδες χιονιού. Η φωτιά μετατρέπει τα κούτσουρα σε αιθάλη και καπνό…. Read More ›

Μέτρηση αρνητικού χρόνου;

To φαινόμενο ακούγεται εντελώς παράλογο. Ότι το φως μπορεί μερικές φορές να φαίνεται ότι εξέρχεται από ένα υλικό πριν εισέλθει σε αυτό. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που απορρίπτεται ως ψευδαίσθηση και αποδίδεται στον τρόπο με τον οποίο τα κύματα διασκορπίζονται… Read More ›

Επιστροφή στην Ελιγολάνδη

Γιορτάζοντας τα 100 χρόνια της κβαντικής μηχανικής  «Στις τρεις η ώρα ένα πρωί Ιουνίου του 1925, ο 23χρονος Βέρνερ Χάιζενμπεργκ εξαντλημένος και ταλαιπωρημένος από αλλεργίες, ήταν τόσο ταραγμένος που δεν μπορούσε να κοιμηθεί. Βγήκε από το δωμάτιο που νοίκιαζε στο… Read More ›

Συζήτηση για την Κβαντική Υπολογιστική

Ο θεωρητικός φυσικός Brian Greene συζητά με τον Scott Aaronson για τους κβαντικούς υπολογιστές (αλγόριθμοι, υλισμικό, διόρθωση σφαλμάτων κλπ), την ερμηνεία της κβαντικής μηχανικής, την τρέχουσα κατάσταση της τεχνητής νοημοσύνης, τον μαθηματικό πλατωνισμό κ.ά. Ο Scott Aaronson είναι καθηγητής Επιστήμης… Read More ›

Η θερμοκρασία μιας μαύρης τρύπας

Στίβεν Χόκιγκ για όλους Φέτος συμπληρώνεται μισός αιώνας από τότε που ο Stephen Hawking έκανε την μεγαλύτερη επιστημονική του ανακάλυψη το 1974, αποδεικνύοντας θεωρητικά πως οι μαύρες τρύπες δεν είναι τόσο μαύρες, αλλά συμπεριφέρονται σαν θερμά σώματα εκπέμποντας ακτινοβολία. Συνδυάζοντας… Read More ›

Το σύμπαν ως κβαντικό μουσικό όργανο

Πώς το πεδίο Χιγκς ξυπνάει την κρυμμένη μουσικότητα του σύμπαντος Η ανίχνευση του μποζονίου Χιγκς στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων το 2012 επιβεβαίωσε αυτό που υποψιάζονταν χρόνια πριν οι φυσικοί των σωματιδίων. Ότι υπάρχει ένα πεδίο που διαπερνά το σύμπαν και… Read More ›

Νέο κέντρο κβαντικής επιστήμης και τεχνολογιών ιδρύεται στο ΙΤΕ

Ένα νέο κέντρο για τη μελέτη της θεμελιώδους κβαντικής επιστήμης και την ανάπτυξη κβαντικών τεχνολογιών (FORTH-QuTech) ξεκινά τη λειτουργία του στο Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ITE). Όπως αναφέρει ανακοίνωση, το κέντρο θα συμβάλει σημαντικά στην απόκτηση υψηλής ποιότητας εξειδίκευσης που… Read More ›

Το 2025 ως Διεθνές Έτος Κβαντικής Επιστήμης και Τεχνολογίας

Στις 7 Ιουνίου 2024, τα Ηνωμένα Έθνη ανακήρυξαν το 2025 ως Διεθνές Έτος Κβαντικής Επιστήμης και Τεχνολογίας. Γιατί το 2025; Διότι του χρόνου συμπληρώνονται 100 χρόνια αφότου η κβαντική θεωρία έκανε τα πρώτα βήματά της, χάρη σε έναν 23χρονο Γερμανό φυσικό, τον Βέρνερ… Read More ›

Η κβαντική σύμπλεξη σε 60 δευτερόλεπτα

Τα πειράματα CMS και ATLAS ανακοίνωσαν πρόσφατα την ανίχνευση κβαντικής σύμπλεξης σε κουάρκ που παράχθηκαν στις συγκρούσεις δεσμών πρωτονίων στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC). Επίσης, πριν από μερικές εβδομάδες κινέζοι ερευνητές δημοσίευσαν μια εργασία σχετικά με την πιθανή συμμετοχή της… Read More ›

Κβαντική σύμπλεξη μεταξύ κορυφαίων κουάρκ

Παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στο CERN Οι φυσικοί στο CERN παρατήρησαν για πρώτη φορά κβαντική σύμπλεξη σε κουάρκ. To φαινόμενο της κβαντικής σύμπλεξης είχε παρατηρηθεί σε σωματίδια όπως τα ηλεκτρόνια και τα φωτόνια εδώ και δεκαετίες. Επειδή είναι ένα πολύ ευαίσθητο… Read More ›

Κβαντική σύμπλεξη και συνείδηση

Η κατανόηση της φύσης της συνείδησης είναι ένα από τα δυσκολότερα προβλήματα στην επιστήμη. Η ιδέα ότι η ανθρώπινη συνείδηση προκύπτει από τα κβαντικά φαινόμενα που παραγματοποιούνται σε μικροσωληνίσκους στον εγκέφαλο προτάθηκε για πρώτη φορά τη δεκαετία του ’90 από… Read More ›

Κατανοώντας τον πίνακα σκέδασης (ή S matrix)

Μετά την ανάπτυξη της κβαντικής μηχανικής, εμφανίστηκαν αρκετά προβλήματα στην κβαντική ηλεκτροδυναμική, στη θεωρία της διάσπασης β του Fermi και στις θεωρίες των πυρηνικών δυνάμεων. Στις αρχές της δεκαετίας του 1940, ο φυσικός Βέρνερ Χάιζενμπεργκ προβληματιζόταν πάνω σ΄αυτές τις δυσκολίες…. Read More ›

Για τη συνείδηση, την κβαντική φυσική και την ασφάλεια της τεχνητής νοημοσύνης

Η τεχνητή νοημοσύνη και το ChatGPT έχουν σημειώσει εξαιρετική πρόοδο τα τελευταία χρόνια. Τι πρέπει να περιμένουμε από μια τέτοια πρόοδο; Ο Scott Aaronson συζητά με τον Αλέξη Παπάζογλου στο Institute for Art and Ideas για την την ασφάλεια της… Read More ›

Ένας σύντομος οδηγός κβαντικής μηχανικής

Μια μετάφραση στα αγγλικά του εγχειριδίου κβαντομηχανικής από το εργαστήριο διδασκαλίας Treffpunkt Quantenmechanik (Σημείο Συνάντησης Κβαντομηχανικής) στο Πανεπιστήμιο του Ντόρτμουντ. Περιλαμβάνει έξι κεφάλαια: 1 Curious Questions1.1 Is quantum physics important?1.2 Is quantum physics weird?1.3 Is quantum physics only for geniuses?1.4… Read More ›

Η κβαντική προέλευση του φαινομένου του θερμοκηπίου

Το έντονο φαινόμενο της παγίδευσης θερμότητας από τα μόρια διοξειδίου του άνθρακα (CO2) της ατμόσφαιρας μπορεί να εξηγηθεί κβαντομηχανικά. Επομένως, η μελέτη της κβαντικής συμπεριφοράς του CO2 συνεισφέρει στην κατανόηση της ανθρώπινης επίδρασης στο φυσικό φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής. Το… Read More ›

Μια «αλλαγή φάσης» στην αντίληψή μας για τη Θεμελιώδη Φυσική

Η διάλεξη του Iωάννη Ηλιόπουλου με τίτλο «Από τα πολλά μοντέλα στην ΜΙΑ ΘΕΩΡΙΑ – Μια μετατροπή φάσης στην αντίληψή μας για τη Θεμελιώδη Φυσική», που δόθηκε στο πλαίσιο της σειράς Plectics Labs Perspectives In Theoretical Physics. Το έτος 2024… Read More ›

Από τι είναι φτιαγμένα τα πρωτόνια;

Τα πρώτα πειράματα σκέδασης που διερευνούσαν την δομή του πρωτονίου κατέληξαν σε ένα ενδιαφέρον αποτέλεσμα. Τα πρωτόνια αντί να είναι φτιαγμένα μόνο από σημειακά σωματίδια (κουάρκ), φαινόταν ότι στο εσωτερικό τους συμβαίνουν περισσότερα: Η «μεγέθυνση» ενός πρωτονίου αντιστοιχεί στη σύγκρουσή… Read More ›

Χορδές, Κουάρκ, Μαύρες Τρύπες και άλλα

Ο φυσικός Leonard Susskind δίνει συνέντευξη στον φυσικό Lawrence Krauss Ο Leonard Susskind είναι καθηγητής θεωρητικής φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα είναι η θεωρία χορδών, η κβαντική θεωρία πεδίου , η κβαντική στατιστική μηχανική και η κβαντική κοσμολογία. Ο Susskind θεωρείται ως ένας από τους πατέρες… Read More ›

Mία συζήτηση από τα κβάντα ως το σύμπαν με απλά λόγια

Ο μαγευτικός κόσμος της Κβαντικής Μηχανικής με τον Στέφανο Τραχανά Από το πείραμα της διπλής σχισμής μέχρι την αρχή της αβεβαιότητας και από τη γάτα του Σρέντιγκερ μέχρι τη γέννηση του σύμπαντος, ο διευθυντής του Mathesis Στέφανος Τραχανάς συζητάει με… Read More ›

Έλυσε ο Αϊνστάιν το μεγαλύτερο πρόβλημα στη Φυσική … χωρίς να το καταλάβει;

Το Παγκόσμιο Φεστιβάλ Επιστήμης ανάρτησε στο youtube μία συζήτηση που συντονίζει ο Brian Greene με τον περίεργο τίτλο «Did Einstein Crack the Biggest Problem in Physics…and Not Know It;» Το βίντεο ξεκινά με κάποιες ιδέες που αναπτύχθηκαν σε δημοσιεύσεις του Αϊνστάιν,… Read More ›

Η Κβαντική για όλους

Από τις εκδόσεις άπαρσις κυκλοφόρησε πριν από μερικούς μήνες το βιβλίο του Δημητρίου Ραπακούλια(*) με τίτλο «Η κβαντική για όλους (χωρίς μαθηματικά, χωρίς τύπους, χωρίς προαπαιτούμενες γνώσεις» . To χαρακτηριστικό μότο του βιβλίου είναι: ‘Δεν υπάρχει τίποτα που να μην… Read More ›

«Άκουσαν» την ραδιενέργεια ενός κόκκου σκόνης

Στο παραμύθι που έγραψε ο Dr. Seuss με τίτλο «Horton Hears a Who!» , ο ελέφαντας Χόρτον άκουγε μια θορυβώδη δραστηριότητα σε έναν κόκκο σκόνης. Μια παρόμοια ιστορία εκτυλίχθηκε σε ένα εργαστήριο, όπου οι φυσικοί ανίχνευσαν την διάσπαση ραδιενεργού πυρήνα,… Read More ›

Η εξομολόγηση του 85χρονου Μαξ Πλανκ

«Η ευτυχία ενός επιστήμονα δεν είναι η κατοχή της αλήθειας, αλλά η ανακάλυψη της αλήθειας» O Max Planck είναι ο φυσικός που για να ερμηνεύσει την ακτινοβολία του μέλανος σώματος εισήγαγε την έννοια των κβάντωσης στην Φυσική. Προς τιμήν του… Read More ›

 Το μαντείο στο οποίο στρέφονται οι φυσικοί σε περιόδους κρίσης

 … ονομάζεται πίνακας σκέδασης Οι φυσικοί των σωματιδίων αναζητώντας την επόμενη θεωρία που θα περιγράφει καλύτερα την πραγματικότητα συμβουλεύονται μια μαθηματική δομή που γνωρίζουν ότι δεν αποτυγχάνει ποτέ: έναν πίνακα πιθανοτήτων γνωστό ως πίνακα S [S(cattering)-matrix]. Ακόμη και χωρίς να… Read More ›

Ψάχνοντας την κβαντική φύση της βαρύτητας

Η ασθενέστερη δύναμη της Φύσης, η βαρύτητα, είναι και η πιο σκληρή. Η επιθυμία να κατανοήσουμε τον ασύλληπτο χαρακτήρα της αναδεύει τις πεθαμένες ρίζες της επιστήμης, γεννώντας μερικά από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της ανθρώπινης σκέψης. Ταυτόχρονα, η ελάχιστη ισχύς της… Read More ›

Η καρδιά της κβαντικής θεωρίας

… είναι μια πολύ απλή, αλλά παράξενη εξίσωση Η καρδιά της κβαντικής θεωρίας είναι η εξίσωση: Το γράμμα σχετίζεται με τη θέση ενός σωματιδίου και το γράμμα με την ταχύτητά του πολλαπλασιαζόμενη με τη μάζα του (η ορμή του σωματιδίου)…. Read More ›

Οι Thomas Kuhn και John Heilbron «ανακρίνουν» τον Werner Heisenberg

Η συνέντευξη αυτή πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του εγχειρήματος ‘Αρχεία για την Ιστορία της Κβαντικής Φυσικής’ (Archives for the History of Quantum Physics) του Αμερικανικού Ινστιτούτου Φυσικής (AIP), το οποίο περιλαμβάνει ηχογραφήσεις και μεταγραφές συνεντεύξεων προφορικής ιστορίας με περίπου εκατό φυσικούς…. Read More ›

Εγκέφαλος, Συνείδηση και Κβαντική Φυσική

To 1996 οι Roger Penrose και Stuart Hameroff σε μια δημοσίευσή τους με τίτλο ‘Orchestrated reduction of quantum coherence in brain microtubules: A model for consciousness‘, διατύπωσαν την ιδέα ότι η ανθρώπινη συνείδηση προκύπτει από τα κβαντικά φαινόμενα που παραγματοποιούνται… Read More ›

Τί είναι τα εικονικά (ή εν δυνάμει) σωματίδια;

Ένας από τους πιο τρελούς ισχυρισμούς της σύγχρονης φυσικής είναι η ιδέα των εικονικών (ή εν δυνάμει) σωματιδίων. Πρόκειται για σωματίδια που εμφανίζονται στον πραγματικό κόσμο για πολύ μικρό χρονικό διάστημα και στη συνέχεια εξαφανίζονται, χωρίς να παραβιάζονται οι αρχές… Read More ›

Παγκόσμια Kβαντική Hμέρα

Η 14η Απριλίου ορίστηκε πριν από τρία χρόνια ως Παγκόσμια Κβαντική Ημέρα – μια ημέρα προβολής της κβαντικής επιστήμης και της τεχνολογίας της σε όλο τον κόσμο. Πρόκειται για πρωτοβουλία επιστημόνων από 65 και πλέον έθνη, από την Αλγερία έως… Read More ›

Tο Χάικου του Αϊνστάιν

O αμερικανός φυσικός Μatt Strassler – γνωστός από το μπλογκ του «Of Particular Significance» -, πριν από λίγο καιρό κυκλοφόρησε το βιβλίο του με τίτλο «Waves In An Impossible Sea». Εκεί, ξεκινώντας από την περιγραφή των θεμελιωδών φυσικών εννοιών όπως: μάζα,… Read More ›

Η αιώνια επιστροφή του Νίτσε και οι εγκέφαλοι Μπόλτσμαν

Σε γενικές γραμμές, οι κοσμολογικές θεωρίες που έχουν διατυπωθεί μέχρι σήμερα κατατάσσονται σε τρεις κατηγορίες: (α) στις θεωρίες του «αναδυομένου σύμπαντος», οι οποίες υποστηρίζουν ότι το σύμπαν ξεφύτρωσε ξαφνικά σε κάποια στιγμή του παρελθόντος και έκτοτε εξελίσσεται (β) στις θεωρίες… Read More ›

Η αρχή διατήρησης της ενέργειας στο διαστελλόμενο σύμπαν

Παράξενο αλλά αληθινό: η ενέργεια δεν διατηρείται στο διαστελλόμενο σύμπαν Στο σχολείο οι μαθητές μαθαίνουν ότι η ενέργεια μπορεί να αλλάζει μορφές, αλλά ποτέ δεν δημιουργείται εκ του μηδενός, ούτε εξαφανίζεται. Πρόκειται για την αρχή διατήρησης της ενέργειας, έναν από… Read More ›

Δημόκριτος και Οργανική Χημεία

Ο Δημόκριτος παρότι στην πραγματικότητα ήταν σύγχρονος του Σωκράτη, θεωρείται «προσωκρατικός» φιλόσοφος. Σχεδόν κανένα από τα γραπτά του Δημόκριτου δεν έχει διασωθεί. Ότι γνωρίζουμε γι αυτόν προέρχεται από άλλους φιλοσόφους, όπως τον Αριστοτέλη, που τον αναφέρουν για να τον επικρίνουν…. Read More ›

Η χειρότερη πρόβλεψη της Φυσικής

Μια καλή επιστημονική θεωρία είναι αυτή που κάνει ακριβείς προβλέψεις. Ωστόσο, υπάρχει μια πρόβλεψη στη σύγχρονη φυσική που είναι πραγματικά πολύ κακή – ίσως η χειρότερη σε όλες τις επιστήμες. Η σύγχρονη φυσική μπορεί να προβλέψει αρκετά περίπλοκα πράγματα, π.χ… Read More ›

Ένα μικρό βήμα προς την κβαντική βαρύτητα

Mετρήθηκε βαρυτική έλξη ίση με 0,00000000000000003 Newton Η βαρύτητα διαφέρει από τις τρεις άλλες γνωστές θεμελιώδεις δυνάμεις (ηλεκτρομαγνητική, ασθενής πυρηνική και ισχυρή πυρηνική) επειδή περιγράφεται καλύτερα ως μια καμπυλότητα του χωροχρόνου. Γι αυτό το λόγο ‘αντιστέκεται’ στην ενσωμάτωσή της στην κβαντική… Read More ›

Ο μύθος της υπεριώδους καταστροφής

Ένας από τους πιο αγαπημένους μύθους στην κβαντική ιστορία, είναι ότι εφόσον η προσπάθεια των Rayleigh-Jeans να εξηγήσουν την ακτινοβολία του μέλανος σώματος σύμφωνα με την κλασσική μηχανική αποτύγχανε παταγωδώς στα μικρά μήκη κύματος (η επονομαζόμενη υπεριώδης καταστροφή), ήταν αυτή η αποτυχία… Read More ›

Από τον Δημόκριτο στους Κβαντικούς Υπολογιστές

O Γαληνός μας περιέσωσε ένα απόσπασμα (125) από τα γραπτά του Δημόκριτου όπου παρουσιάζει το Λογικό να διαφωνεί με τις Αισθήσεις ως προς τι είναι ‘αληθινό’. Λογικό: ‘Νόμωι γὰρ χροιή, νόμωι γλυκύ, νόμωι πικρόν, ἐτεῆι δ᾿ ἄτομα καὶ κενόν’ (Φαινομενικά… Read More ›

Κρύσταλλοι χρόνου διάρκειας 40 λεπτών

Αν και με το πρώτο άκουσμα οι «κρύσταλλοι χρόνου» παραπέμπουν σε μαγεία, στην πραγματικότητα είναι ορολογία της φυσικής στερεάς κατάστασης. Και δεν είναι τόσο μυστηριώδεις όσο δείχνει το όνομά τους. Μια ομάδα φυσικών κατασκεύασε τον πιο σταθερό κρύσταλλο χρόνου μέχρι… Read More ›

Στέφανος Τραχανάς: Επιστήμη και Δημοκρατία σε ανήσυχους καιρούς 

Ανορθολογισμός και Ψευδοεπιστήμη Ο Στέφανος Τραχανάς, πανεπιστημιακός δάσκαλος, επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου Κρήτης , διδάσκων κβαντική Φυσική στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου, ιδρυτικό μέλος και πρώτος διευθυντής των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης , ιδρυτής του Κέντρου Ανοικτών Διαδικτυακών Μαθημάτων Mathesis ,… Read More ›

Ο ΚΥΚΛΟΣ – Επιστήμη και δημοκρατία σε ανήσυχους καιρούς

Το νέο βιβλίο του Στέφανου Τραχανά από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης Πώς συμβαίνει και σε μια εποχή υποτιθέμενου θριάμβου της επιστήμης, ένας διαρκώς μεγαλύτερος αριθμός ανθρώπων να παραδίδονται χωρίς ­αντίσταση στις πιο ακραίες μορφές ανορθολογισμού και ψευδοεπιστήμης; Και πώς συμβαίνει… Read More ›

Ο νομπελίστας Anthony Leggett

Ο Sir Anthony Leggett βραβεύθηκε με Νόμπελ Φυσικής το 2003 «για την πρωτοποριακή συμβολή του στη θεωρία των υπεραγωγών και των υπερρευστών». Στο βίντεο που ακολουθεί δίνει μια μεγάλης διάρκειας συνέντευξη στην Lauren Hayward, από την σχολή Perimeter Teaching και… Read More ›

Η κβαντική φυσική με εικόνες, χωρίς μαθηματικά

Ο Bob Coecke εξηγεί πως αντικατέστησε τα μαθηματικά με εικόνες και γιατί πρέπει όλοι μας να κατανοήσουμε την υποατομική φυσική: Είναι πιο εύκολο να πείσεις παιδιά παρά ενήλικες για τα κβαντομηχανικά φαινόμενα. Ο Βέλγος φυσικός Bob Coecke 55 ετών, πρώην… Read More ›

Νόμπελ Φυσικής 2023: Οι διαλέξεις των βραβευθέντων φυσικών

Οι Pierre Agostini, Ferenc Krausz και Anne L’Huillier βραβεύθηκαν με το Νόμπελ Φυσικής 2023 ««για την ανάπτυξη πειραματικών μεθόδων που παράγουν παλμούς φωτός διάρκειας attosecond για την μελέτη της δυναμικής των ηλεκτρονίων στην ύλη». Στις 8 Δεκεμβρίου, στο πλαίσιο της απονομής των βραβείων τους από την Σουηδική… Read More ›

Θεωρία χορδών, κβαντική βαρύτητα και μαύρες τρύπες

ή μήπως είμαστε ολογράμματα; Οι Brian Greene και Juan Maldacena συζητούν τις επιστημονικές εξελίξεις που συνδέουν τις μαύρες τρύπες, την θεωρία χορδών, την κβαντική βαρύτητα, την κβαντική σύμπλεξη, τις σκουληκότρυπες και την ολογραφική αρχή:

Η κοκκώδης υφή του χωροχρόνου

O χρόνος που μετράει ένα ρολόι είναι «κβαντωμένος», δηλαδή λαμβάνει συγκεκριμένες μόνο τιμές, και όχι όλες. Είναι σαν να έχει κοκκώδη υφή, να σύγκεται δηλαδή από διακριτούς κόκκους, και όχι από μια συνεχή επιφάνεια. Αυτό είναι το πιο ιδιάζον χαρακτηριστικό… Read More ›

Αποσαφηνίζοντας την Αρχή της Αβεβαιότητας του Χάιζενμπεργκ

Η Αρχή της Αβεβαιότητας του Heisenberg είναι μία από τις πιο μη διαισθητικές αρχές της Φυσικής. Μας λέει ότι είναι αδύνατο να γνωρίζουμε ταυτόχρονα με ακρίβεια και την θέση και την ταχύτητα ενός σώματος. Αν γνωρίζουμε με απόλυτη ακρίβεια ένα… Read More ›

Πειραματικές μέθοδοι που προσεγγίζουν χρονικές κλίμακες αττοδευτερολέπτου

Ιστορικό υπόβαθροΜε το βραβείο Νόμπελ Φυσικής 2023 τιμήθηκε η έρευνα για την μελέτη της κίνησης ηλεκτρονίων σε άτομα, μόρια και στην συμπυκνωμένη φάση της ύλης διαμέσου της φασματοσκοπίας αττοδευτερολέπτου (attosecond). Όταν ο Werner Heisenberg διατύπωσε τη νέα κβαντική μηχανική το… Read More ›

Δεν μπορεί κανείς να παρατηρήσει τον κόσμο χωρίς να τον αλλάξει

Δεν μπορεί κανείς να παρατηρήσει τον κόσμο χωρίς να τον αλλάξει. Αυτή η άποψη οδήγησε τον Βέρνερ Χάιζενμπεργκ στην κβαντομηχανική κι αυτή ήταν το δίλημμά του. Ήθελε να μελετήσει τον κόσμο, δεν τον ενδιέφερε να τον αλλάξει. Ωστόσο τον άλλαξε,… Read More ›

Η συμβολή της Ελλάδας στην αττοφυσική

Ο δρ Ελευθέριος Γουλιελμάκης μας μιλά για το έργο του στην αττοφυσική, το νέο ερευνητικό πεδίο που βραβεύτηκε φέτος με το Νόμπελ Φυσικής. Tο φετινό βραβείο Νόμπελ Φυσικής μοιράστηκαν οι Pierre Agostini (The Ohio State University, Columbus, HΠΑ), Ferenc Krausz… Read More ›

H ατομική βασίλισσα

Στις 3 Νοεμβρίου του 1958 το περιοδικό Time δημοσίευσε άρθρο με τίτλο «Η ατομική βασίλισσα» , με το οποίο τόνιζε πως η Φρειδερίκη είχε έναν σοβαρό σκοπό για την παρουσία της στην Αμερική, καθώς στην Ελλάδα σύντομα θα ξεκινούσε να… Read More ›

Βραβείο Νόμπελ Χημείας 2023 στην κβαντική φυσική

(νεώτερη ενημέρωση)Το Νόμπελ Xημείας 2023 απονεμήθηκε στους: Moungi G. Bawendi (MIT, ΗΠΑ), Louis E. Brus (Columbia, ΗΠΑ), Alexei I. Ekimov (Nanocrystals Technology Inc., ΗΠΑ) «για την ανακάλυψη και τη σύνθεση κβαντικών κουκκίδων» Φύτεψαν έναν σημαντικό σπόρο στη νανοτεχνολογία Το Νόμπελ… Read More ›

«Βραβείο Ηθικής Τάξεως» στον Στέφανο Τραχανά

(νεώτερη ενημέρωση) Η ομιλία του Στέφανου Τραχανά κατά την απονομή του βραβείου Αφιερώνεται σε όλους τους ανθρώπους  των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης και του Mathesis. Χωρίς αυτούς δεν θα ήμουν σήμερα εδώ. Το βραβείο ανήκει σε όλους μας. Η ομιλία διηγείται… Read More ›

Η καμπύλη του συντονισμού και ο χρόνος ζωής των σωματιδίων

Πως η αβεβαιότητα στην ενέργεια ενός σωματιδίου προσδιορίζει με εξαιρετική ακρίβεια τον χρόνο ζωής ασταθών σωματιδίων Υπάρχουν σωματίδια που ζουν αιώνια ή για να το πούμε διαφορετικά, ο χρόνος ζωής τους είναι μεγαλύτερος από την ηλικία του σύμπαντος, όπως για… Read More ›

Είναι μαγικός ο πυρήνας του οξυγόνου-28;

Ο πυρήνας του oξυγόνου-28 περιέχει 20 νετρόνια και οκτώ πρωτόνια. Αυτό το παράξενο ισότοπο του οξυγόνου αναζητείται εδώ και πολύ καιρό από τους φυσικούς, καθώς οι υποτιθέμενες ασυνήθιστες ιδιότητές του θα τους επέτρεπαν να ελέγξουν τις θεωρίες για το πώς… Read More ›

Η σπουδαιότερη εργασία του Οπενχάιμερ

Πώς οι σταλινικές εκκαθαρίσεις του 1936-38 έγιναν αφορμή για την σπουδαιότερη δημοσίευση του Οπενχάιμερ Πολύ πριν αρχίσει να εργάζεται στο Manhattan Project και την ανάπτυξη της ατομικής βόμβας, ο J. Robert Oppenheimer ήταν ένας πρωτοπόρος φυσικός με σημαντικές επιστημονικές δημοσιεύσεις… Read More ›

Το κυνήγι του «δαίμονα»

Οι φυσικοί επιβεβαιώνουν την προ 67 ετών πρόβλεψη για το σωματίδιο «δαίμονας» Η χαρακτηριστική διέγερση ενός μετάλλου είναι το πλασμόνιό του, το οποίο είναι μια κβαντισμένη συλλογική ταλάντωση της πυκνότητας των ηλεκτρονίων του. Το 1956, ο θεωρητικός φυσικός Ντέιβιντ Πάινς (David… Read More ›

Τα μιόνια εξακολουθούν να μπερδεύουν τους φυσικούς

Το μυστήριο με την ανώμαλη μαγνητική ροπή του μιονίου συνεχίζεται Το μιόνιο (συμβολίζεται με το ελληνικό γράμμα μ – αγγλική ονομασία muon) είναι στοιχειώδες σωματίδιο παρόμοιο με το ηλεκτρόνιο, με αρνητικό ηλεκτρικό φορτίο -1 και ιδιοστροφορμή (spin) 1⁄2. Μαζί με το ηλεκτρόνιο,… Read More ›

Η φρενίτιδα για τον «υπεραγωγό» LK-99

‘Δια των μετρήσεων προς την γνώση‘ (Door meten tot weten), ιδού τι θα ήθελα να γράψω ως σύνθημα πάνω από την είσοδο κάθε εργαστηρίου φυσικής», έλεγε ο Kamerlingh Onnes, ο πειραματικός φυσικός που ανακάλυψε το φαινόμενο της υπεραγωγμότητας. «Δια των… Read More ›

Στη θεωρία των χορδών το μετάλλιο Dirac 2023

To Διεθνές Κέντρο Θεωρητικής Φυσικής Abdus Salam (ICTP) απένειμε το μετάλλιο Dirac 2023 σε τέσσερις φυσικούς για την συνεισφορά τους στη θεωρία των χορδών, ένα μαθηματικό πλαίσιο της θεμελιώδους φυσικής που στοχεύει να περιγράψει το σύνολο του σύμπαντος:Jeffrey Harvey, Πανεπιστήμιο… Read More ›

Είναι το LK-99 υπεραγώγιμο υλικό σε θερμοκρασία δωματίου;

Πειράματα ερευνητών στη Νότια Κορέα υποστηρίζουν ότι το υλικό με την ονομασία LK-99 είναι το πρώτο υπεραγώγιμο υλικό σε θερμοκρασία δωματίου. Πρόκειται για πραγματικό γεγονός ή είναι απλώς διαφημιστικό κόλπο;Η υπεραγωγιμότητα είναι το φαινόμενο, όπου, στις κατάλληλες φυσικές συνθήκες, η… Read More ›

Οι διαλέξεις του Feynman για τους … υπολογιστές

Οι τελευταίες διάλεξεις που έδωσε ο βραβευμένος με Νόμπελ Ρίτσαρντ Φάινμαν στους φοιτητές του στο Caltech δεν ήταν για την φυσική αλλά για την επιστήμη των υπολογιστών. Η πρώτη έκδοση του «The Feynman Lectures on Computation» δημοσιεύτηκε το 1996 και… Read More ›

Τι κάνει το ηλεκτρόνιο μέσα στον χώρο του τροχιακού του;

Ακολουθεί μια «κουβαροειδή» τροχιά; Ας υποθέσουμε ότι συζητάμε με έναν συνάδελφο χημικό που έχει δει πολλές φορές στα βιβλία της χημείας – από τα σχολικά έως τα πανεπιστημιακά – να δείχνονται (για τα λεγόμενα ατομικά τροχιακά) εικόνες όπως αυτές του… Read More ›

Από την αβεβαιότητα γεννιέται η βεβαιότητα

(Ας) διανύσουμε για μια ακόμα φορά την συλλογιστική αλυσίδα που οδηγεί από το «μυστήριο της ατομικής σταθερότητας» στη θεμελιώδη πιθανοκρατία της κβαντομηχανικής και την συνακόλουθη αρχή της κατάρρευσης σε μια μέτρηση: 1. Σταθερότητα Kβάντωση2. Κβάντωση Κυματική συμπεριφορά 3. Κύμα +… Read More ›

Δυο δρόμοι προς την κβαντική βαρύτητα

● Αν το σύμπαν ξεκίνησε από μια Μεγάλη Έκρηξη, πρέπει να αναθεωρήσουμε τον τρόπο που εφαρμόζουμε την φυσική στην αρχή του χρόνου ● Το μεγάλο ερώτημα είναι πώς; Οι προσπάθειες για την οικοδόμηση μιας θεωρίας που συνδέει την κβαντική φυσική… Read More ›

Το αυτοπαρατηρούμενο σύμπαν και το Γ θέμα φυσικής

… των φετινών πανελλαδικών εξετάσεων Γνωστοί φυσικοί, όπως Eugene Wigner και ο John Archibald Wheeler προβληματιζόμενοι με τα θεμέλια της κβαντικής θεωρίας, υποστήριζαν πως δεν αρκεί μόνο η μετρητική συσκευή για να αποκτήσει νόημα η θεωρία, αλλά και η ίδια… Read More ›

Σκάσε και υπολόγιζε

Ένα heavy metal τραγούδι για την Κβαντική Φυσική Με το που εμφανίστηκε η κβαντική φυσική ήταν φανερό ότι εξηγούσε τα πειράματα και έκανε επιτυχείς προβλέψεις. Αφού λοιπόν βοηθούσε τους φυσικούς να κάνουν την δουλειά τους, πολλοί από αυτούς υποστήριζαν ότι… Read More ›

Μια εξωφρενική επιβράδυνση νετρίνων

Θα μπορούσαν οι κβαντικές ιδιότητες του χωροχρόνου να επιβραδύνουν τα νετρίνα; Οι εκρήξεις ή εκλάμψεις ακτίνων γ (GRB=Gamma-Ray Burst), έχουν τεράστιο ενδιαφέρον ως αστροφυσικό φαινόμενο. Δημιουργούνται κατά τη γέννηση άστρων νετρονίων ή μαύρων τρυπών από βίαια κοσμικά φαινόμενα όπως η… Read More ›

Η πρώτη ακτινογραφία ενός μεμονωμένου ατόμου

Για πρώτη φορά μελετήθηκε ένα και μόνο άτομο με ακτίνες Χ Μια ομάδα φυσικών καθοδηγούμενη από τον Saw Wai Hla συνέλαβε την ΥΠΟΓΡΑΦΗ ενός μόνο ατόμου, κάτι που κανείς μέχρι σήμερα δεν είχε καταφέρει. Αυτό το πρωτοποριακό επίτευγμα θα μπορούσε… Read More ›

Το σύμπαν γεννήθηκε με μια «έκρηξη» κι όχι με μια «αναπήδηση»

Oι κοσμολογικές θεωρίες κατατάσσονται γενικά σε τρεις κατηγορίες:(1) Τις θεωρίες σταθερής κατάστασης, που υποστηρίζουν ότι το σύμπαν παραμένει αιώνια αμετάβλητο.(2) Τις θεωρίες, όπως η Μεγάλη Έκρηξη, συμφωνα με τις οποίες το σύμπαν εμφανίστηκε ξαφνικά κάποια συγκεκριμένη στιγμή του παρελθόντος και έκτοτε εξελίσσονται.(3) Και τις… Read More ›

Παρατηρήθηκε μιά σπάνια διάσπαση του μποζονίου Higgs

… στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) του CERN Οι πειραματικές ομάδες ATLAS και CMS στο CERN, ένωσαν τις δυνάμεις τους για να ανιχνεύσουν τα πρώτα στοιχεία μιας σπάνιας διάσπασης του μποζονίου Higgs προς ένα μποζόνιο Ζ και ένα φωτόνιο Η… Read More ›

Κβαντομηχανική ελεύθερη πτώση

Ένα από τα απλούστερα και σημαντικότερα προβλήματα της κλασικής φυσικής, είναι η μελέτη της κίνησης μιας μπάλας μάζας m που αφήνεται να πέσει ελεύθερα από ύψος H και ανακλάται ελαστικά από το οριζόντιο επίπεδο έδαφος. Aν g είναι η σταθερή… Read More ›

Το φωτοηλεκτρικό φαινόμενο χωρίς φωτόνια

Η θεωρητική ερμηνεία των πειραματικών δεδομένων του φωτοηλεκτρικού φαινομένου είναι ένα πολύ δύσκολο πρόβλημα, αν δεν είμαστε υποψιασμένοι εκ των προτέρων για την σωματιδιακή φύση του φωτός. Υποψιασμένος ήταν και ο Einstein (από τον Planck) όταν ερμήνευε το φωτοηλεκτρικό φαινόμενο…. Read More ›

Η κυματική φύση της σκοτεινής ύλης

Η σκοτεινή ύλη θα μπορούσε να αποτελείται από σωματίδια με τόσο μικρή μάζα, ώστε να κυριαρχεί η κυματική φύση τους  Αν και οι κινήσεις των γαλαξιών μας δίνουν ενδείξεις ότι η σκοτεινή ύλη σίγουρα υπάρχει, μέχρι σήμερα οι επιστήμονες δεν… Read More ›

Κβάντα, GPS και άλλα μυστήρια της ζωής

Ο φυσικός Ντέιβιντ Κάιζερ πιάνει το νήμα της πιο αλλόκοτης θεωρίας από την αρχή Πανεπιστήμιο Κορνέλ, Νέα Υόρκη, 1964. Σε μία από τις διάσημες διαλέξεις του, προσπαθώντας να περιγράψει στο ακροατήριό του τη μυστηριώδη συμπεριφορά των πιο μικροσκοπικών σωματιδίων της… Read More ›

Σκουληκότρυπες στο εργαστήριο

Στη Φυσική η σκουληκότρυπα, γνωστή και ως γέφυρα Αϊνστάιν-Ρόζεν, είναι μια υποθετική σήραγγα που συνδέει απομακρυσμένα σημεία του χωροχρόνου. Παρότι η ύπαρξη των σκουληκοτρυπών επιτρέπεται από την θεωρία της σχετικότητας του Άλμπερτ Αϊνστάιν, προς το παρόν δεν έχουν εντοπιστεί στο… Read More ›

Η Ελιγολάνδη με το μοναδικό της δέντρο

Το καλοκαίρι του 1925 (i), ένας εικοσιτριάχρονος Γερμανός πέρασε μέρες αγωνιώδους μοναξιάς σε ένα ανεμοδαρμένο νησί της Βόρειας Θάλασσας: την Ελιγολάνδη(ii) ή Χέλγκολαντ (Helgoland) – το Ιερό νησί. Σ’ αυτό το νησί, συνέλαβε την μαθηματική δομή της κβαντικής φυσικής. Ίσως… Read More ›

Η εποχή της αβεβαιότητας

Ένας πρίγκιπας αλλάζει τα δεδομένα (…) Τον Νοέμβριο του 1924 συγκεντρώνεται ολόκληρη η Σχολή Φυσικής του Πανεπιστημίου των Παρισίων για να ακούσει την υπεράσπιση της διδακτορικής διατριβής του Λουί ντε Μπρολί.Ο Ντε Μπρολί υψώνει την αριστοκτατικά έρρινη φωνή του και… Read More ›

Η προέλευση της αρχής της αβεβαιότητας

Για να εντοπίσουμε την θέση ενός αντικειμένου παρατηρώντας το, πρέπει να το φωτίσουμε. Να ρίξουμε πάνω του φωτόνια, μερικά από τα οποία αφού προσκρούσουν στο αντικείμενο, θα ανακλαστούν και θα φτάσουν στα μάτια μας. Το φως, αν και σπάνια το… Read More ›

Η μελωδία των ατόμων

Ο μετασχηματισμός των φασματικών γραμμών κάθε στοιχείου σε μουσικούς τόνους ως διασκεδαστικό παιχνίδι Στο βίντεο που ακολουθεί ακούγονται «οι ήχοι των ατόμων» υδρογόνου (Η), ηλίου (He), λιθίου (Li), των αμετάλλων (C, N, O), των αλογόνων (F, Cl, Br) και των… Read More ›

Εναντίον της ερμηνείας «σκάσε και υπολόγιζε»

ή με άλλα λόγια εναντίον της ερμηνείας της Κοπεγχάγης Η πλειοψηφία των φυσικών θεωρούσε ότι εφόσον οι κανόνες που βάζει η κβαντική θεωρία κάνουν επιτυχείς προβλέψεις, τότε δεν υπάρχει λόγος να εξηγήσουμε γιατί αυτοί οι πρακτικοί κανόνες λειτουργούν σωστά. Γιατί… Read More ›

Γκρέτε Χέρμαν εναντίον Τζον φον Νόϊμαν

Για πολλά χρόνια ένα θεώρημα του John von Neumann εμπόδιζε τους «αιρετικούς», όπως οι Einstein και Louis de Broglie, να υπερασπιστούν μια κβαντική θεωρία ρεαλιστική απαλλαγμένη από την πιθανοκρατία. Ο θεός δεν παίζει ζάρια με τον κόσμο έλεγε ο Αϊνστάιν…. Read More ›

Η κβαντομηχανική στα σχολεία

(νεώτερη ενημέρωση 17/12/2022) ==================================== Ο Σύλλογος Φυσικών Κρήτης διοργανώνει διαδικτυακό σεμινάριο-συζήτηση με τον Στέφανο Τραχανά με αφορμή το μεταβατικό πρόγραμμα σπουδών της Γ Λυκείου και την διδασκαλία εισαγωγικών εννοιών της Κβαντομηχανικής. Ο Στέφανος Τραχανάς, συγγραφέας βασικών Πανεπιστημιακών συγγραμμάτων Κβαντομηχανικής και… Read More ›

Από την περιφρόνηση στο βραβείο Νόμπελ

Κανείς δεν έπαιρνε στα σοβαρά τα κβαντικά πειράματα του John F. Clauser – 50 χρόνια μετά, βραβεύθηκε με Νόμπελ Φυσικής Στη δεκαετία του 1960, ο Clauser ήταν μεταπτυχιακός φοιτητής φυσικής στο πανεπιστήμιο Columbia. Κατά τύχη βρήκε στη βιβλιοθήκη του πανεπιστημίου… Read More ›

Νόμπελ Φυσικής 2022: Οι διαλέξεις των βραβευθέντων φυσικών

Οι Alain Aspect, John F. Clauser και Anton Zeilinger βραβεύθηκαν με το Νόμπελ Φυσικής 2022 «για τα πειράματα με συν-πλεκόμενα (entangled) φωτόνια, που επιβεβαιώνουν την παραβίαση των ανισοτήτων Bell και την πρωτοποριακή επιστήμη της κβαντικής πληροφορικής». Οι διαλέξεις των Aspect, Clauser και Zeilinger, που δόθηκαν σήμερα, στο πλαίσιο… Read More ›

Το μυστήριο του σπιν

Σύμφωνα με τα σχολικά βιβλία «ο κβαντικός αριθμός του σπιν ενός ηλεκτρονίου καθορίζει την ιδιοπεριστροφή του ηλεκτρονίου…. Σε κάθε τροχιακό δε μπορούμε να έχουμε περισσότερα από δύο ηλεκτρόνια και επιπλέον το ένα περιστρέφεται γύρω από τον άξονά του αντίθετα από… Read More ›

Συνείδηση και Κβαντική Φυσική

O Eugene Wigner πέρα από την συνεισφορά του στην κβαντομηχανική και πυρηνική φυσική προβληματιζόταν πάντα με τα θεμέλια της κβαντικής θεωρίας. Υποστήριζε πως στην μελέτη του μικρόκοσμου υπεισέρχεται αλληλεπιδρώντας και η συνείδηση του παρατηρητή. Η συνείδηση, όχι ως μια υπερβατική οντότητα,… Read More ›

Όλα είναι κυματοσωμάτια

Σωμάτια ως προς τη φύση τους, κύματα ως προς την κίνησή τους Ο Is. Newton (1642-1727) επηρεασμένος ίσως από την εικόνα της φωτεινής ακτίνας θεωρούσε ότι το φως αποτελείται από στοιχειώδη σωμάτια, δηλαδή από οντότητες που(α) είναι αδιαίρετες,(β) οδεύουν από… Read More ›

Η ερμηνεία της υπεραγωγιμότητας του υδραργύρου

… 111 χρόνια μετά την ανακάλυψή της Ο Χάικε Κάμερλιν Όνες (Heike Kamerlingh Onnes. 1853 – 1926) ήταν Ολλανδός πειραματικός φυσικός και νομπελίστας ο οποίος πρωτοπόρησε σε μεθόδους ψύξης και διερεύνησε πως συμπεριφέρονται τα υλικά όταν ψύχονται σε θερμοκρασίες κοντά… Read More ›

Πού βρίσκεται το μέγιστο στο φάσμα μέλανος σώματος;

Το 1893 ο Γερμανός Wilhelm Wien (Νόμπελ Φυσικής 1911) απέδειξε χρησιμοποιώντας κλασική θερμοδυναμική, αυτό που είχε ήδη παρατηρήσει ποιοτικά ο Αμερικανός Samuel Langley: ότι το μήκος κύματος στο οποίο εκπέμπεται η περισσότερη ποσότητα ακτινοβολίας ενός θερμού (μέλανος) σώματος είναι αντιστρόφως… Read More ›

Στέφανος Τραχανάς: ‘Παίζει ακόμη ζάρια με τον κόσμο ο θεός;’

(νεώτερη ενημέρωση) Το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης διοργανώνει εκδήλωση αναγνώρισης του Στέφανου Λ. Τραχανά για την επί τέσσερις δεκαετίες εθελοντική, αδιάλειπτη, και ιδιαίτερα ποιοτική διδασκαλία μαθημάτων προχωρημένης φυσικής σε πολλές γενιές φοιτητών του Τμήματος, την Τετάρτη 26 Οκτωβρίου 2022, στις 15:00 Αμφιθέατρο Β’,… Read More ›

Το ενεργειακό παράθυρο Gamow

Στο εσωτερικό των άστρων πραγματοποιούνται πυρηνικές αντιδράσεις σύντηξης, όπως συνέβη και κατά την διάρκεια των πρώτων λεπτών μετά την Μεγάλη Έκρηξη. Για να συμβεί μια πυρηνική αντίδραση σύντηξης πρέπει δύο πυρήνες να έρθουν πολύ κοντά ώστε οι ελκτικές ισχυρές πυρηνικές… Read More ›

Η επιβράβευση των κβαντικών αλγορίθμων με 3 εκατ. δολάρια

… και τα υπόλοιπα βραβεία Breakthrough σχετικά με την Φυσική Το βραβείο θεμελιώδους φυσικής 2023 των 3 εκατομμυρίων δολαρίων από το Breakthrough Prize Foundation μοιραζονται οι φυσικοί:Charles H. Bennett, IBM Thomas J. Watson Research CenterGilles Brassard, Université de MontréalDavid Deutsch,… Read More ›

Το κβαντικό φαινόμενο σήραγγας κάνει το DNA πιο ασταθές

Το παράξενο φυσικό φαινόμενο της κβαντικής σήραγγας μπορεί να προκαλέσει μεταλλάξεις γονιδίων Οι βιολόγοι υποθέτουν ότι τα περίεργα (και εντελώς ακατανόητα στους περισσότερους) κβαντικά φαινόμενα παίζουν έναν σχετικά αμελητέο ρόλο μέσα στο κύτταρο. Όμως σύμφωνα με μια πρόσφατη θεωρητική ανάλυση… Read More ›

Η διάδοση της «βασιλείας» του Καρόλου Γ’

Ο φυσικός John Stewart Bell (1928 – 1990) γενννήθηκε στο Μπέλφαστ της Βορείου Ιρλανδίας και έγινε γνωστός από την διατύπωση του θεωρήματος Bell, το οποίο έβαλε ταφόπλακα σε κάθε θεωρία κρυμμένων μεταβλητών στην Κβαντική Φυσική. Φημολογείται ότι τη χρονιά που πέθανε… Read More ›