ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Δημιουργώντας γέφυρες μεταξύ των επιστημών

Πώς η αμοιβαία γνωστική εθελοτυφλία και η επώδυνη επικοινωνιακή κωφότητα μεταξύ των «θετικών-φυσικών» και των «θεωρητικών-ανθρωπιστικών» επιστημών συντηρούν το ανυπέρβλητο φαινομενικά χάσμα ανάμεσα στις «δύο κουλτούρες»; Ενα βασανιστικό ερώτημα που προσπαθούμε να διαφωτίσουμε με τη βοήθεια του Γιώργου Ευαγγελόπουλου ►… Read More ›

Το χάσμα ανάμεσα στις δύο κουλτούρες

Πώς η κυρίαρχη και μέχρι σήμερα άλυτη διένεξη ανάμεσα στις δύο κουλτούρες, δηλαδή η δυϊστική θεώρηση και η απλοϊκή αντιπαράθεση μιας «αντιανθρωπιστικής» ή και «απάνθρωπης» αντικειμενικής επιστήμης και της δήθεν εναλλακτικής προσέγγισης ενός πιο «υποκειμενικού», «λόγιου» και άρα «αντιεπιστημονικού» ανθρωπισμού,… Read More ›

Ξεφλουδίζοντας πατάτες ή λειαίνοντας φακούς

Ο Σπινόζα και ο νεαρός Βιτγκενστάιν συνομιλούν για την εμμένεια και τη λογική της «Μπορώ τώρα να εργάζομαι καλύτερα ενόσω ξεφλουδίζω πατάτες… Είναι για μένα ό,τι ήταν για τον Σπινόζα το να λειαίνει φακούς». Ludwig Wittgenstein, Geheime Tagebücher «Η κεντρική… Read More ›

Έχουμε ψυχή;

Ο άνθρωπος είναι ένα πολύπλοκο φυσικό σύστημα αποτελούμενο από μια τεράστια συλλογή στοιχειωδών σωματιδίων. Θα μπορούσαμε να περιγράψουμε την ανθρώπινη ύπαρξη διαμέσου της εφαρμογής των νόμων της φυσικής σε αυτά τα στοιχειώδη σωματίδια; Πολλοί άνθρωποι αναρωτιούνται αν υπάρχει κάτι περισσότερο… Read More ›

Η φυσική του Αριστοτέλη

Μέχρι τον καιρό του Γαλιλαίου, η επιστήμη και η αυθεντία του Αριστοτέλη είχαν κυριαρχήσει για πολύ καιρό στο δυτικό πνεύμα, για να το οδηγήσουν τελικά σε αδιέξοδο. Η αριστοτελική φιλοσοφία ήταν η πιο ευρύχωρη από όλες τις φιλοσοφίες. Καταρχήν εξηγούσε… Read More ›

Η εξωγήινη ζωή και το μέλλον της ανθρωπότητας στο σύμπαν

Θα καταφέρουμε να αποφύγουμε το «Μεγάλο Φίλτρο»; Το 1950 ο φυσικός Enrico Fermi με το διάσημο ερώτημά του «που βρίσκονται;» επεσήμανε το θεμελιώδες παράδοξο σχετικά με τους εξωγήινους. Μόνο στον δικό μας Γαλαξία υπάρχουν δισεκατομμύρια εξωπλανήτες – και ακόμα κι… Read More ›

Θεωρητικές και Θετικές Επιστήμες

Οι δύο κουλτούρες και οι διατομές τους Το ζήτημα της σχέσης μεταξύ θεωρητικών και θετικών επιστημών αποτελεί επί δεκαετίες αντικείμενο εκτεταμένου στοχασμού και διαλόγου· έχει άραγε η σχέση αυτή τον χαρακτήρα μιας δημιουργικής, αλληλοτροφοδοτούμενης συνύπαρξης, ή πρόκειται για δύο απολύτως… Read More ›

Τα 9 επίπεδα του τίποτα

Στο βίντεο που ακολουθεί η φυσικός Sabine Hossenfelder επιχειρεί να ορίσει το τίποτα ή τα 9 επίπεδα του τίποτα. Προβληματίζεται επίσης για το αν το σύμπαν δημιουργήθηκε από το τίποτα και ψάχνει την καλύτερη απάντηση στο ερώτημα «γιατί υπάρχει κάτι… Read More ›

Η απόδειξη ύπαρξης του Θεού

Τι παθαίνει κανείς όταν είναι άσχετος με τα Μαθηματικά Προσκεκλημένος από την Αικατερίνη τη Μεγάλη να επισκεφθεί την Αυλή της, ο Diderot έβγαζε τα έξοδά του προσπαθώντας να μυήσει τους αυλικούς στον αθεϊσμό. Μπουχτισμένη μαζί του η Αικατερίνη παράγγειλε στον… Read More ›

Φιλοσοφία και επιστήμη

Ανάδυση, μάγμα, συνολιστική-ταυτιστική λογική: οι τρεις αυτές έννοιες είναι κεντρικής σημασίας για να κατανοήσουμε το οντολογικό υπόβαθρο της πρωτοβάθμιας κοινωνικοπολιτικής θεωρίας του Κορνήλιου Καστοριάδη σχετικά με την ατομική και συλλογική αυτονομία. αποτελούν συνάμα την εννοιολογική βάση της καστοριαδικής προσέγγισης στη… Read More ›

Το δάκρυ του Ντιράκ

Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είχε κάποτε πει για το σύμπαν ότι «αυτή η επική ιστορία μυστηρίου όχι μόνο δεν έχει ακόμη λυθεί, αλλά δεν είμαστε καν βέβαιοι ότι υπάρχει μια λύση». Το βιβλίο «Το δάκρυ του Ντιράκ» αποτελεί ένα μικρό οδοιπορικό… Read More ›

Ο αρχαιπτέρυγας του πνεύματος

Ταπεινοφροσύνη και αυτοσεβασμός Η συμπληρωματικότητα μεταξύ της ταπεινοφροσύνης και του αυτοσεβασμού είναι, πιστεύω, το κύριο μήνυμα των θεμελιωδών αρχών μας. Επαναλαμβάνεται ως θέμα με πολλές παραλλαγές. Η απεραντοσύνη του χώρου μας κάνει να φαινόμαστε μηδαμινοί. στο σώμα μας όμως περιέχεται… Read More ›

Υπατία η Αλεξανδρινή

Η σπουδαία φιλόσοφος που βάδισε στην κόψη του ξυραφιού! ΚΕΙΜΕΝΟ: Δημήτρης Σταθόπουλος, Αστροφυσικός – http://www.eef.edu.gr Η Υπατία ήταν Ελληνίδα νεοπλατωνική φιλόσοφος, μαθηματικός και αστρονόμος, η οποία γεννήθηκε, δίδαξε και πέθανε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου το 415 μ.Χ. Θεωρείται από τις πιο… Read More ›

O Αριστοτέλης και οι Επιστήμες

Διεθνές διαδικτυακό συνέδριο στις 21 Φεβρουαρίου – Κορυφαίοι αριστοτελιστές φιλόσοφοι και επιστήμονες, τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό, θα αναλύσουν την επίδραση του μεγάλου φιλοσόφου στη σύγχρονη επιστήμη. Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και ο Πρύτανης Καθηγητής Νικόλαος Γ…. Read More ›

Μήπως η Κβαντική Φυσική μας αποκαλύπτει ότι η ζωή δεν είναι παρά ένα όνειρο;

Μια προκλητική κβαντική υπόθεση αμφισβητεί την αντικειμενική πραγματικότητα Η φίλη μου η Έμιλυ, μου λέει συχνά τα όνειρά της κι εγώ λιγότερο συχνά της λέω τα δικά μου, τα οποία συνήθως είναι πολύ θολά και ασύνδετα για να τα διηγηθώ…. Read More ›

Συχνές Ερωτήσεις για το Σύμπαν

Η αναζήτηση απαντήσεων σε θεμελιώδεις ερωτήσεις μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που βλέπετε τον εαυτό σας και το περιβάλλον σας. Γιατί δεν μπορώ να ταξιδέψω πίσω στο χρόνο; Γιατί δεν μας έχουν επισκεφτεί οι εξωγήινοι; Ή μήπως το έκαναν; Υπάρχει… Read More ›

Το τέλος των πάντων

… σύμφωνα με την αστροφυσική  «(…) Όταν μιλάμε για πράγματα που θα έπρεπε πραγματικά να μας ανησυχούν, δεν είναι δυνατόν στην κορυφή της λίστας να βρίσκονται ο Θερμικός Θάνατος, η αποσύνθεση του κενού, η Μεγάλη Θραύση, ή οτιδήποτε τέτοιο, τέλος… Read More ›

Δημήτρης Νανόπουλος: Το χαοτικό μας σήμερα

Ζούµε σε µια απίστευτα ενδιαφέρουσα εποχή, όπου το ανθρώπινο είδος εξελίσσεται ταχύτατα µέσα από τη συσσωρευµένη γνώση αιώνων, προερχόµενη κυρίως από τις θετικές επιστήµες, τη φυσική, τη βιολογία και γενικότερα αυτές που αποκαλούµε life sciences. Ο θαυµαστός καινούργιος κόσµος του… Read More ›

Διακύμανση του κενού γέννησε το σύμπαν μας

Η δημιουργία του κόσμου και η επιστήμη Το βιβλίο «Γένεση-Η μεγάλη ιστορία της προέλευσης του κόσμου» του Γκουίντο Ντονέλι περιλαμβάνει την ιστορία της προέλευσής μας όπως την περιγράφει η σύγχρονη επιστήμη Ο Γκουίντο Τονέλι, φυσικός στο CERN της Γενεύης, καθηγητής… Read More ›

O τεχνολογικά και γενετικά αναβαθμισμένος άνθρωπος – Τα ηθικά διλήμματα

«Θα μπορείς να σερφάρεις στο Ίντερνετ με το μυαλό σου. Να χρησιμοποιείς βιονικούς βραχίονες, βιονικά πόδια και μάτια. Θα ενισχύσεις το οργανικό ανοσοποιητικό σου σύστημα με ένα βιονικό και θα αναθέτεις ολοένα περισσότερες αποφάσεις σε αλγόριθμους, που σε ξέρουν καλύτερα… Read More ›

Ζούμε σε μια προσομοίωση σύμπαντος;

Η ιδέα ότι η πραγματικότητα που βιώνουμε είναι μια προσομοίωση σε υπολογιστή ανήκει στην επιστημονική φαντασία. Μετά την προβολή της ταινίας «The Matrix» η ιδέα αυτή έγινε αρκετά δημοφιλής. Μάλιστα, κάποιοι επιστήμονες , όπως οι Eric Drexler, Ray Kurzweil, Hans… Read More ›

Από το στερεό Γκόμποκ στον Πλάτωνα

(νεώτερη ενημέρωση 19/11/2020) διαβάστε επίσης: «Scientists Uncover the Universal Geometry of Geology« Το αναποδογύρισμα χελώνας είναι μια σαδιστική και εγκληματική ενέργεια. Ευτυχώς όμως το κέλυφος της χελώνας έχει τέτοιο σχήμα ώστε να διευκολύνει το άτυχο ζώο να επανέλθει στην κανονική… Read More ›

Η τεχνητή νοημοσύνη δεν σκέφτεται

Συνέντευξη του καθηγητή της Οξφόρδης Λουτσιάνο Φλορίντι στον Μανώλη Ανδριωτάκη (Καθημερινή 2/8/2020): Click to access ce97-cf84ceb5cf87cebdceb7cf84ceae-cebdcebfceb7cebccebfcf83cf8dcebdceb7-ceb4ceb5cebd-cf83cebaceb5cf86cf84ceb5cf84ceb1ceb9.pdf

Ο πρώτος φιλόσοφος

Σε μία ακριβώς εβδομάδα, την Κυριακή 21 Ιουνίου, ο Ήλιος θα φτάσει στο θερινό ηλιοστάσιο, το βορειότερο σημείο της εκλειπτικής, σηματοδοτώντας έτσι την αρχή της εποχής του καλοκαιριού! Την ίδια εκείνη ημέρα θα έχουμε επίσης και μια δακτυλιοειδή έκλειψη του… Read More ›

Χρόνος, αυτό το εξωφρενικό αίνιγμα

Σήμερα, ο οποιοσδήποτε προβληματισμός, φιλοσοφικός, επιστημονικός ή και στο πλαίσιο μιας αφήγησης, πάνω στην έννοια του χρόνου φαίνεται απολύτως δεδομένος. Στη δε επιστημονική φαντασία, αλλά και σε μεγάλη μερίδα της σοβαρής επιστημονικής κοινότητας, η ιδέα μιας μετάβασης στο παρελθόν ή… Read More ›

Τζορντάνο Μπρούνo: Ένας μάρτυρας της επιστήμης

Σαν σήμερα, το 1600, καίγεται στην πυρά ο «αιρετικός» Τζορντάνο Μπρούνo, ένας φιλόσοφος, κοσμολόγος και αποκρυφιστής που αρνείται να αποκηρύξει τη δική του θρησκεία, την επιστήμη και τη φιλοσοφία. Το επικίνδυνο – για την Καθολική Εκκλησία και τον ίδιο- έργο… Read More ›

Οι πρώτοι φυσικοί

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Αριστοτέλης αποκάλεσε πρώτους φυσικούς κάποιους ευγενείς από την Μίλητο, μια ανθούσα ελληνική πόλη στα παράλια της Μικράς Ασίας, και κατονόμασε έξι ακόμα Έλληνες δημόσιους αγορητές ως διαδόχους τους. Αν ακολουθήσουμε τον φιλελληνικό μύθο της δημιουργίας,… Read More ›

Το διαχρονικό όνειρο της εξάλειψης του χρόνου

Σπύρος Μανουσέλης Ο χρόνος όχι μόνο δεν περιορίζεται σε ό,τι μετράνε τα ρολόγια μας, ούτε και αποτελεί μόνο μια ανθρώπινη ψευδαίσθηση, όπως πίστευε ακράδαντα ο Αϊνστάιν, αλλά ενυπάρχει και εξηγεί την ανάδυση όλων των πολύπλοκων φυσικών συστημάτων: από την οργάνωση… Read More ›

Οι μαθηματικές και φιλοσοφικές πτυχές της Τεχνητής Νοημοσύνης

Σπύρος Μανουσέλης – efsyn.gr Κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδ. «Ευρασία», θαυμάσια μεταφρασμένο και επιμελημένο, ένα μικρό αλλά πολύ πυκνό σε ιδέες βιβλίο με τίτλο «Μαθηματικά, Φιλοσοφία και Τεχνητή Νοημοσύνη». Πρόκειται για την περίφημη συζήτηση ανάμεσα σε δύο Αμερικανούς αδιαμφισβήτητους πρωταγωνιστές… Read More ›

Γιατί οι φυσικοί πρέπει να γνωρίζουν φιλοσοφία

Αν θεωρούμε ότι το καθήκον της φυσικής είναι η ανακάλυψη μιας άχρονης μαθηματικής εξίσωσης που συλλαμβάνει κάθε πτυχή του Σύμπαντος, τότε πιστεύουμε πως η αλήθεια του Σύμπαντος βρίσκεται έξω από αυτό. Η συγκεκριμένη συνήθεια της σκέψης έχει καταστεί τόσο οικεία,… Read More ›

Οι βασικοί νόμοι της ανθρώπινης ηλιθιότητας

Ο πρώτος βασικός νόμος: Πάντα και νομοτελειακά όλοι υποτιμούν τον αριθμό των ηλίθιων ατόμων που κυκλοφορούν στην κοινωνία. Ο δεύτερος βασικός νόμος: Η πιθανότητα να είναι ηλίθιο ένα συγκεκριμένο άτομο είναι ανεξάρτητη από οποιοδήποτε άλλο χαρακτηριστικό αυτού του ατόμου. Ο… Read More ›

Η πίστη στους θεούς ήρθε μετά την δημιουργία πολύπλοκων κοινωνιών

Τι ήλθε πρώτο; Η μεγάλη και πολύπλοκη κοινωνία ή ο ισχυρός θεός φορέας της ηθικής; Σε αυτό το ανθρωπολογικό ερώτημα του τύπου «το αυγό έκανε την κότα ή η κότα το αυγό;», η νέα επιστημονική απάντηση είναι ότι συνέβη το… Read More ›

Στίβεν Χόκινγκ: Γιατί δεν υπάρχει Θεός

Κανείς δεν δημιούργησε το σύμπαν και κανείς δεν κατευθύνει την μοίρα μας Παρότι, έχουν περάσει αρκετοί μήνες από το θάνατο του Stephen Hawking, πολλές ιδέες και προβληματισμοί του μεγάλου κοσμολόγου συγκεντρώθηκαν σε ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε πριν από μερικές μέρες…. Read More ›

Η κοσμολογία συναντάται με τη φιλοσοφία

«Δόκτωρ Κούπερ, με όλο τον σεβασμό, μήπως παίρνετε κρακ;». Η μνημειώδης ατάκα του νομπελίστα αστροφυσικού Τζορτζ Σμουτ στον Σέλντον Κούπερ προκαλεί ακόμη και σήμερα τα γέλια, εννέα χρόνια μετά την προβολή της σκηνής στη δημοφιλή σειρά «The Bing Bang Theory»…. Read More ›

Γιατί υπάρχει σύµπαν;

(νεώτερη ενημέρωση) Δείτε το βίντεο και τις διαφάνειες της διάλεξης του Στέφανου Τραχανά ΕΔΩ:http://www.blod.gr/lectures/Pages/viewlecture.aspx?LectureID=4223# ================================= Την Παρασκευή 29 Ιουνίου και ώρα 21:00 στον κήπο του Αστεροσκοπείου Αθηνών (Λόφος Νυμφών) ο Στέφανος Τραχανάς θα δώσει ομιλία με θέμα «Γιατί υπάρχει σύµπαν; Ένα προκλητικό ερώτηµα» Γιατί υπάρχει σύµπαν;… Read More ›

Η ομιλία του Steven Weinberg (Nobel Φυσικής 1979)

… σε εκδήλωση αποφοίτων του ΑΠΘ Με αφορμή την έκδοση στα ελληνικά του βιβλίου του, «Πώς να εξηγήσουμε τον κόσμο», ο νομπελίστας Φυσικός Steven Weinberg μίλησε στις 6 Φεβρουαρίου μέσω skype σε εκδήλωση του Συλλόγου Αποφοίτων ΑΠΘ: via JD M

Δεν έχουμε ιδέα: Ένας οδηγός για το άγνωστο σύμπαν

(νεώτερη ενημέρωση 28/9/2020) Πρόκειται για το βιβλίο με τίτλο «We have no idea» των Jorge Cham και Daniel Whiteson – δημιουργός των PHD Comics ο πρώτος και φυσικός στοιχειωδών σωματιδίων ο δεύτερος. Θα θέλατε να μάθετε πως γεννήθηκε το σύμπαν, από τι είναι… Read More ›

Το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης

Πώς προέκυψε το ανθρώπινο γένος και γιατί διατηρείται στη ζωή σε έναν πλανήτη σαν τον δικό μας; Κατέχουμε μια ειδική θέση στο Σύμπαν και το πεπρωμένο μας ορίζει να υπάρχουμε σε αυτό; Προς τα πού οδεύουμε ως είδος και, το… Read More ›

Σύντομη ιστορική ανασκόπηση των Φυσικών επιστημών

Οι αρχαίοι πολιτισμοί της Μεσογείου (Αίγυπτος), της Μεσοποταμίας (Βαβυλώνιοι) και της Κίνας ανέπτυξαν τεχνογνωσία, συνέλεξαν αστρονομικές παρατηρήσεις και καλλιέργησαν τα μαθηματικά (κυρίως τη γεωμετρία) κινούμενοι από πρακτικές ανάγκες για τις κατασκευές τους, για τη μέτρηση του χρόνου και, βεβαίως, για… Read More ›

Lawrence Krauss: «Ένα σύμπαν από το τίποτε»

Μια διάλεξη του Lawrence M. Krauss βασισμένη στις ιδέες που περιγράφονται στο ομώνυμο βιβλίο του, «Ένα σύμπαν από το τίποτε» : (εκδόσεις Τραυλός) Το Σύμπαν είναι έτσι όπως είναι είτε μας αρέσει είτε όχι. Η ύπαρξη ή η ανυπαρξία ενός… Read More ›

Οι συνέπειες ενός απλού θεωρήματος

Η παραπάνω εξίσωση εκφράζει το θεώρημα του Bayes που μαθαίνουν όλοι οι πρωτοετείς φοιτητές των θετικών επιστημών. Διατυπώθηκε από τον Άγγλο μαθηματικό και πρεσβυτεριανό ιερέα Τόμας Μπέυζ (Thomas Bayes 1701–1761). Επρόκειτο για μια νέα προσέγγιση σε ένα θεμελιώδες αίνιγμα: πως να προχωρήσεις αντίστροφα από τις… Read More ›

Χρονομηχανές ή επανακτώντας τον «χαμένο» χρόνο

Συντάκτης: Σπύρος Μανουσέλης – efsyn.gr Αν ανατρέξει κανείς στην ιστορία των ανθρώπινων ιδεών σχετικά με τον χρόνο θα διαπιστώσει ότι μέσα σε τρεις χιλιετίες υπήρξε μια σαφής μετάβαση από τον κυκλικό χρόνο των αρχαίων Ελλήνων στον γραμμικό και τελεολογικό χρόνο των… Read More ›

Τι υπήρχε πριν από την Μεγάλη Έκρηξη;

Η φυσική και η μεταφυσική της δημιουργίας του σύμπαντος Σε ένα ενδιαφέρον άρθρο του  Alan Lightman με τίτλο «What Came Before the Big Bang?» παρουσιάζονται οι απόψεις των «κβαντικών κοσμολόγων» (Alexander Vilenkin, Stephen Hawking, Andrei Linde, James Hartle, Sean Carroll, Lawrence… Read More ›

Μαθηματικά και Φιλοσοφία – Το χρονικό μιας παρανόησης

«Οι μαθηματικές ιδέες επινοούνται ή ανακαλύπτονται; Το ερώτημα αυτό έχει τεθεί κατ’ επανάληψη από φιλοσόφους ανά τους αιώνες και πιθανότατα θα το αντιμετωπίζουμε ες αεί. […] Αυτό που έχει σημασία είναι ότι, θέτοντας το ερώτημα, αναγνωρίζουμε το γεγονός ότι τα… Read More ›

Από τον Θαλή τον Μιλήσιο στον Στίβεν Χόκινγκ

«Οι επιστήμες με απλά λόγια» «Για να γίνετε πραγματικοί κυνηγοί της αλήθειας, είναι απαραίτητο- τουλάχιστον για μία φορά στη ζωή σας- να αμφισβητήσετε τα πάντα!». Με το επίγραμμα αυτό του Καρτέσιου η ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον ‘Ανταμ Χαρτ Ντέιβις,… Read More ›

Ντοστογιέφσκι και μη Ευκλείδειες Γεωμετρίες

Η Ευκλείδεια Γεωμετρία που μάθατε στο σχολείο ήταν πιθανώς μια μοντέρνα έκδοση του περίφημου βιβλίου «Στοιχεία» που έγραψε γύρω στο 300 π.Χ. ο Ευκλείδης. Λέγεται ότι αυτό το βιβλίο είναι το πιο πολυδιαβασμένο μετά τη βίβλο και θεωρείται ως το… Read More ›

Ποιο είναι το νόημα της ζωής;

Επιστήμονες στην Google ανοίγουν… φιλοσοφική συζήτηση με ένα ρομπότ Τεχνητή νοημοσύνη που μαθαίνει από τους υπότιτλους ταινιών και την ηχογράφηση συνομιλιών από τμήματα τεχνικής υποστήριξης υπολογιστικών συστημάτων επιχείρησαν να αξιοποιήσουν δύο επιστήμονες που εργάζονται στην Google. Oriol Vinyal και Quoc… Read More ›

Μαθηματικά: Θεωρητική ή πρακτική επιστήμη, εντέλει;

Γιώργος Ευαγγελόπουλος: «Θεωρητική ή πρακτική επιστήμη, εντέλει;» Η παραπάνω ομιλία δόθηκε στα πλαίσια ειδικής εκδήλωσης στην Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Ευγενίδου, με την ευκαιρία της έκδοσης του έργου των Μανόλη Μαραγκάκη και Μιχάλη Μεταξά, με τίτλο στην ελληνική «ΟΥΣΙΩΔΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ» και… Read More ›

Ilya Prigogine: Είναι το μέλλον δεδομένο; (μέρος 2ο)

Σε προηγούμενη ανάρτηση παρουσιάστηκε η διάλεξη που έδωσε ο Ilya Prigogine το 2000, στα πλαίσια της βράβευσής του από τo Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (διαβάστε σχετικά  ΕΔΩ). Η διάλεξη αυτή ήταν μια εμπλουτισμένη εκδοχή της κανονικής διάλεξης του Prigogine, με τίτλο «Είναι το μέλλον δεδομένο;«, η οποία… Read More ›

Στα μαθηματικά υπάρχει Θεός

Ευρωπαίοι μαθηματικοί απέδειξαν έπειτα από 40 χρόνια τη θεωρία περί της ύπαρξης του Θεού του Γκέντελ με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή Βάρβογλης Χάρης – tovima.gr Υπάρχει Θεός; Το ερώτημα αυτό απασχολεί τους φιλοσόφους και τους θεολόγους εδώ και δεκάδες αιώνες…. Read More ›

Η αρχή της αβεβαιότητας και η ανάδυση της ζωής στο σύµπαν

ΤΡΑΧΑΝΑΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΗΣ ΟΠΕΡΑΣ Η επιστήμη στον πολιτισμό μας Τούτο το βιβλίο χτίζεται πάνω σε μια αλληγορία. Στο Φάντασμα της Όπερας ένας ιδιοφυής συνθέτης με παραμορφωμένο πρόσωπο διευθύνει τις παραστάσεις από τα σκοτεινά υπόγεια της Όπερας του Παρισιού…. Read More ›

Ποιος θέλει να ζει για πάντα;

Το 1922 δημοσιεύθηκε το θεατρικό έργο του Τσέχου συγγραφέα Κάρελ Τσάπεκ (Karel Čapek)(1) με τίτλο «Υπόθεση Μακροπούλου» – αργότερα μεταφέρθηκε και στην όπερα με μουσική του Λέος Γιανάτσεκ (Leoš Janáček) – που αφηγείται την ιστορία μιας γυναίκας της Ελίνας Μακροπούλου,… Read More ›

Αrcade Fire: Reflektor

Πριν από μερικούς μήνες κυκλοφόρησε το νέο άλμπουμ των Αrcade Fire, με τίτλο Reflektor, που γνωρίζει μεγάλη επιτυχία. Οι Αrcade Fire συσχετίζουν το «Reflektor» (όχι reflector) μάλλον με τoν όρο «reflection age» που αναφέρει στο έργο του ο Δανός φιλοσόφος Kierkegaard (1813 – 1855) και… Read More ›

Ανθρωπική αρχή και ανθρώπινος εγωκεντρισμός

Τρία είναι τα ισχυρότερα πλήγματα που δέχθηκε ο ανθρώπινος εγωκεντρισμός από την επιστήμη. Το πρώτο χτύπημα ήταν από τον Κοπέρνικο, ο οποίος τον 16ο αιώνα, υποστήριξε ότι ο άνθρωπος δεν βρίσκεται στο κέντρο του Σύμπαντος. Και δεν είναι το κέντρο… Read More ›

Μπορούν τα μαθηματικά να περιγράψουν αξιόπιστα τον κόσμο μας ;

Μια αρκετά ενδιαφέρουσα συζήτηση για τη φύση και την αποτελεσματικότητα των μαθηματικών ανοίγει ο καθηγητής στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων και Ηλεκτρονικών Μηχανικών στο Πανεπιστήμιο της Αδελαΐδας, Derek Abbott. To βασικό θέμα που τον απασχολεί συνοψίζεται στο ερώτημα : «Μπορούν τα μαθηματικά… Read More ›

Ένα τούβλο είναι ουσιώδες αντικείμενο;

Ο Richard Feynman θέτει φιλοσοφικά ερωτήματα Στο Scientific American δημοσιεύθηκε πριν από λίγες ημέρες ένα ενδιαφέρον άρθρο με τίτλο «Feynman on Biology« της Christina Agapakis. Και δεν θα μπορούσε βέβαια να μην αναφέρεται στις εμπειρίες που περιγράφει o Feynman, από την… Read More ›

Oι εγκέφαλοι Boltzmann, το πολυσύμπαν και η θεωρία των χορδών

Είναι γεγονός πως οι φυσικοί κατά καιρούς επεξεργάζονται περίεργες ιδέες, αλλά με την ιδέα των εγκεφάλων Boltzmann θα μπορούσε κάποιος να τους κατηγορήσει πως έχουν «ξεφύγει» τελείως. Όταν αναφερόμαστε σε «εγκέφαλο Boltzmann», εννοούμε έναν παρατηρητή που εμφανίζεται στο σύμπαν εξ… Read More ›

H σύλληψη του καθηγητή Higgs και άλλες ειδήσεις

1. Ο Peter Higgs συνελήφθη στην Αργεντινή Ο Peter Higgs συνελήφθη στο αεροδρόμιο του Μπουένος Άιρες καθώς επέστρεφε από ένα συμπόσιο προς τιμήν του στο Πανεπιστήμιο του Ροζάριο. Σύμφωνα με πληροφορίες, μετέφερε 1.25kg κοκαΐνης κρυμμένη σε βελούδινα μοντέλα στοιχειωδών σωματιδίων… Read More ›

Η ύπαρξη του τίποτα

Η έννοια του τίποτα είναι τόσο παλιά όσο και η έννοια του μηδενός. Πώς μπορούμε να κατανοήσουμε την έννοια του τίποτα; Στο ερώτημα αυτό αναφέρεται το βίντεο που ακολουθεί.  Πρόκειται για μια συζήτηση σχετικά με την έννοια του τίποτα, που… Read More ›

Ένα σύμπαν από το τίποτε

Διαβάστε επίσης: «Η δημιουργία του σύμπαντος από το απόλυτο τίποτα« Όταν λέμε ότι το σύμπαν δημιουργήθηκε από «τίποτε» σε πρώτη φάση θα μπορούσαμε να θεωρούμε ως τίποτε τον κενό χώρο. (…) ο κενός χώρος είναι πολύπλοκος. Μοιάζει με σούπα δυνάμει… Read More ›

Leonard Susskind: H φυσική με δυο λόγια

Η σύγχυση και ο αποπροσανατολισμός βασιλεύουν• η αιτία και το αποτέλεσμα καταργούνται• η βεβαιότητα εξανεμίζεται• όλοι οι παλαιοί κανόνες παύουν να ισχύουν. Αυτό συμβαίνει όταν καταρρέει το κυρίαρχο Παράδειγμα. Αλλά τότε αναδύονται νέα μοτίβα. Αρχικά δεν φαίνεται να έχουν νόημα•… Read More ›

Τα μαθηματικά και η μυστική αρμονία των φυσικών φαινομένων

Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί την ομιλία του Δημήτρη Χριστοδούλου κατά την τελετή ανακήρυξής του ως επίτιμου διδάκτορος του Μαθηματικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών, στις 23 Ιουνίου 1996. Η ιστορία που σας καλώ να παρακολουθήσουμε αρχίζει με τον Πυθαγόρα και τη… Read More ›

Μαθηματικά και Φυσική – μια ιδιαίτερη σχέση

Η βασίλισσα των επιστημών, οι ιχνηλάτες φυσικοί και ο Καστοριάδης Μια αναφορά του Πέτρου Δήτσα για το βιβλίο του Γιώργου Λ. Ευαγγελόπουλου, «Μαθηματικά και Φυσική, μια ιδιαίτερη σχέση«, Ευρασία, Αθήνα 2010 Δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιανουαρίου 2013 της «Αθηναϊκής Επιθεώρησης του… Read More ›

Θα αποκτήσουν ποτέ οι μηχανές συνείδηση του εαυτού τους;

Αν αυτό συμβεί θα είναι τελικά θετικό ή αρνητικό; Τα «εγώ» των μηχανών Γαλδαδάς Αλκης – tovima.gr Παρακολουθούμε τις προσπάθειες να χαρτογραφηθεί η επιφάνεια του πλανήτη Αρη, να καταγραφούν οι θερμοκρασίες στις διάφορες εποχές, να ακτινογραφηθεί το εσωτερικό, να καταλάβουμε… Read More ›

Τι είναι η πραγματικότητα;

Ιωάννης Π. Ζώης – antifono.gr Α. Εισαγωγή Πρόσφατα ο γράφων είχε προσκληθεί για μια σειρά διαλέξεων στη NASA και την NOAA σχετικά με τις επιδράσεις (και μεθόδους προστασίας) των ηλιακών καταιγίδων στα επίγεια δίκτυα. Τυχαία συνέπεσε στη διάρκεια της φιλοξενίας… Read More ›

Erwin Schrödinger: H γέννηση της επιστήμης

Πολλοί μαθητές ή φοιτητές θα έχουν βρει σε κάποιο από τα βιβλία τους ή αλλού, μια σύντομη αναφορά στη φιλοσοφία του Θαλή, του Αναξίμανδρου κλπ. Όταν διαβάζουν ότι ο ένας φιλόσοφος δίδασκε πως όλα είναι νερό, ο άλλος πως όλα… Read More ›

Η αναζήτηση ζωής στους άλλους πλανήτες

φιλοσοφικά ερωτήματα Φιλοσοφία και Κοσμολογία- Επιστημονικό Συμπόσιο Δ΄Συνεδρία : Tο Κοσμολογικό Ζήτημα: Φιλοσοφικοί Προβληματισμοί Πέμπτη 8 Μαρτίου 2012 Ομιλητής: Παναγιώτης Γ. Νιάρχος, Καθηγητής-Διευθυντής του τομέα Αστροφυσικής Παν/μίου Αθηνών Θέμα: Η αναζήτηση ζωής στους άλλους πλανήτες: φιλοσοφικά ερωτήματα http://youtu.be/EB15Vt-yj7s – antifono.gr

H σχέση ανάμεσα στα Μαθηματικά και τη Φυσική

O Κορνήλιος Καστοριάδης για τους τέσσερις τύπους σχέσεων ανάμεσα στα Μαθηματικά και τη Φυσική Στη συνέχεια παραθέτουμε ένα μικρό, αλλά πολύ ενδιαφέρον, απόσπασμα από το βιβλίο του Γιώργου Λ. Ευαγγελόπουλου, “Μαθηματικά και Φυσική, μια ιδιαίτερη σχέση – Με αφορμή σκέψεις του Κορνήλιου… Read More ›

Η υπόθεση των μεγάλων αριθμών του Paul Dirac

Ο Paul (Adrien Maurice) Dirac (Πολ Ντιράκ, 1902 – 1984) υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους φυσικούς του εικοστού αιώνα. Η συμβολή του Dirac στα πρώτα στάδια της κβαντικής θεωρίας ήταν τεράστια. Η εξίσωση που φέρει το όνομά του περιγράφει τη συμπεριφορά σωματιδίων… Read More ›

Η συνομιλία μεταξύ Einstein και Tagore

Η συνομιλία δύο πλανητών Στις 14 Ιουλίου 1930 ο Άλμπερτ Αϊνστάιν υποδέχτηκε τον ινδό φιλόσοφο Rabindranath Tagore στο σπίτι του. Οι δύο άντρες ξεκίνησαν μια από τις πιο ενδιαφέρουσες συζητήσεις της ιστορίας, εξερευνώντας την αιώνια προστριβή μεταξύ επιστήμης και θρησκείας…. Read More ›

Μπορεί η επιστήμη να απαντά στο καθετί;

Μπορεί η επιστήμη, τελικά να απαντά σε κάθε ρώτημα; Μεταξύ εκείνων που δεν το πίστευαν ήταν ο γάλλος φιλόσοφος Auguste Comte. Περισσότερα από εκατό χρόνια πριν, έδωσε ένα παράδειγμα αναπάντητου ερωτήματος: «Από τι αποτελούνται τα άστρα;». Και σύντομα απεδείχθη ότι… Read More ›

Δ. Νανόπουλος: Ο συμπαντικός χρόνος είναι ο αληθινός χρόνος

Ο Δημήτριος Νανόπουλος είναι μια περσόνα των καιρών μας, η οποία έχει επικοινωνιακό γκελ. Παρά το βαρύ φορτίο του ονόματός του και του μεγάλου σε όγκο και ποιότητα επιστημονικού του έργου, ο 63χρονος καθηγητής Σωματιδιακής Φυσικής ή Υψηλών Ενεργειών, έχει… Read More ›

Οι απαρχές της κοσμολογίας

H φιλοσοφική κοσμολογία των αρχαίων Ελλήνων δεν προέκυψε εκ του μηδενός. Οι πρώτοι κοσμολόγοι φιλόσοφοι που συνήθως μνημονεύονται ως Ίωνες ή Μιλήσιοι κοσμολόγοι επειδή έδρασαν στη Μίλητο της Ιωνίας – μπορούσαν να αντιδράσουν απέναντι σε λαϊκές αντιλήψεις που είχαν επικρατήσει… Read More ›

Καντ και σύγχρονη φυσική (μέρος 2ο)

Το πρώτο μέρος βρίσκεται ΕΔΩ. (Πρόκειται για ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Werner Heisenberg, «Φυσική και Φιλοσοφία«) ….Όταν παρατηρούμε την εκπομπή ενός σωματιδίου άλφα από τον πυρήνα του ραδίου, δεν ζητάμε αποκλειστικά ένα προηγούμενο φαινόμενο απ’ το οποίο πρέπει να ακολουθεί… Read More ›

Καντ και σύγχρονη φυσική

……Το μέρος του έργου του Καντ που παρουσιάζει σπουδαιότητα για τη σύγχρονη φυσική, περιέχεται στην «Κριτική του καθαρού λόγου». Ο Καντ θέτει το ερώτημα, αν η γνώση μπορεί να βασίζεται μόνο στην εμπειρία ή αν μπορεί να προέρχεται κι από… Read More ›

Το τρένο της σοφίας

Η σοφία δεν έχει καμία αντιστοιχία με τις γνώσεις ενός ανθρώπου. Στην πραγματικότητα, σοφία είναι όλα εκείνα που μένουν από τις γνώσεις κάποιου, όταν ο ίδιος αποποιείται όλα αυτά που έχει μάθει. Ξεκινάμε από ένα σταθμό που ονομάζεται άγνοια. Είναι… Read More ›

Ο Stephen Hawking απαντά στο ερώτημα «από πού ερχόμαστε;»

Γιατί είμαστε εδώ; Από ερχόμαστε; Σύμφωνα με τις δοξασίες ενός λαού της κεντρικής Αφρικής, πριν από μας υπήρχε μόνο σκοτάδι, νερό και ο μεγάλος θεός Bumba. Μια μέρα που ο Bumba είχε πόνο στο στομάχι έκανε εμετό και δημιουργήθηκε ο… Read More ›

Η απάντηση στο έσχατο ερώτημα της Ζωής, του Σύμπαντος και των Πάντων

«Γιατί υπάρχει κάτι αντί για το τίποτα;  Γιατί υπάρχουμε εμείς; Γιατί αυτό το σύνολο νόμων και όχι κάποιο άλλο; Η απάντηση στο έσχατο ερώτημα της Ζωής, του Σύμπαντος και των Πάντων …. είναι ένα ξερό «42»;« …Καθ’ όλη την ιστορία… Read More ›

«Σε κάποια στιγμή του χρόνου γεννήθηκε η συνείδηση της συνείδησης….

….και μέσα σε αυτή η νόηση των άχρονων ιδεών και χάρη σε αυτή την εξέλιξη γεννήθηκε η φιλοσοφία, η επιστήμη, οι καλές τέχνες, η κοινωνική ηθική και η δικαιοσύνη. Μπορεί αυτά τα άχρονα αγαθά να υπάρξουν μόνο για ένα διάστημα… Read More ›

Τι συνέβη πριν από τη Μεγάλη Έκρηξη

“Non est mundus factus in tempore, sed cum tempore” – Άγιος Αυγουστίνος, Η πολιτεία του Θεού,11,6 Λοιπόν, τι συνέβη πράγματι πριν από τη Μεγάλη Έκρηξη; Τα περισσότερα παιδιά σχολικής ηλικίας κάνουν τους γύρω τους να σαστίζουν όταν θέτουν τέτοια ερωτήματα…. Read More ›

Ο «αιώνιος γυρισμός» του Νίτσε και το «θεώρημα επανάληψης» …

… του Πουανκαρέ Γράφει ο Νίκος Καζαντζάκης στην «Αναφορά στον Γκρέκο», συνεπαρμένος από την φιλοσοφία του Γερμανού φιλοσόφου Φρήντριχ Νίτσε:  «….o χρόνος, συλλογίστηκες είναι απεριόριστος˙ η ύλη είναι περιορισμένη˙ αναγκαστικά λοιπόν θα ’ρθει πάλι στιγμή που όλοι ετούτοι οι συνδυασμοί… Read More ›

Ο Φάουστ στην Κοπεγχάγη

1922: Ο φυσικός Νιλς Μπορ εγκαινιάζει το Ινστιτούτο του, στην Κοπεγχάγη, και προσκαλεί τους σημαντικότερους συναδέλφους του να ανταλλάξουν ιδέες για τη νεογέννητη θεωρία της κβαντικής μηχανικής. Η συνάθροιση καθιερώνεται ως ετήσια συνάντηση των πρωτεργατών αυτής της συγκλονιστικής επιστημονικής επανάστασης…. Read More ›

Hawking: Υπαρχουμε εξαιτίας των κβαντικών διακυμάνσεων στα πρώτα στάδια του σύμπαντος

Λονδίνο, Ηνωμένο Βασίλειο Ο εγκέφαλος είναι απλώς μια μηχανή που κάποια στιγμή σταματά να δουλεύει, και η ύπαρξη ενός παράδεισου είναι ένα παρηγορητικό παραμύθι για όσους φοβούνται το σκοτάδι, δηλώνει ο Βρετανός φυσικός Στίβεν Χόκινγκ, τον οποίο έχει σίγουρα απασχολήσει… Read More ›

Φύση και σκοπός των φυσικών πραγμάτων

Πλάτων – Τίμαιος [27d-29d]  ΚΡΙΤΙΑΣ: Πρώτα απ’ όλα πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να κάνουμε την εξής διάκριση: τι είναι αυτό που υπάρχει πάντα και δε γεννιέται ποτέ, και τι είναι εκείνο που γεννιέται συνεχώς αλλά δεν υπάρχει ποτέ; Το… Read More ›

Επανακτώντας τον «χαμένο» χρόνο

Αν ο χρόνος είναι απλώς «μια επίμονη ψευδαίσθηση», μια μαθηματική συντεταγμένη που αυξάνεται ή μειώνεται από το άπειρο παρελθόν στο άπειρο μέλλον (και αντιστρόφως!), τότε γιατί το ορατό μας Σύμπαν δεν είναι στατικό αλλά διαρκώς αλλάζει και εξελίσσεται; Πώς εξηγείται… Read More ›