ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗ ΣΩΜΑΤΙΑ

Τα 10 σημαντικότερα άλυτα προβλήματα Φυσικής

… του 21ου αιώνα Mε το ξεκίνημα της νέας χιλιετίας, το έτος 2000, οι φυσικοί δημιούργησαν μια λίστα με τα δέκα σημαντικότερα άλυτα προβλήματα στον τομέα τους. Έκτοτε πέρασαν 25 χρόνια. Άραγε υπήρξε κάποια πρόοδος όσον αφορά την επίλυσή τους;… Read More ›

Υπάρχουν κβαντικές μαύρες τρύπες που εξατμίζονται «ακαριαία»;

Το πείραμα CMS, χρησιμοποιώντας και τεχνητή νοημοσύνη, αναζήτησε μικροσκοπικές κβαντικές μαύρες τρύπες που εξατμίζονται στιγμιαία. Οι μαύρες τρύπες που ψάχνουν οι αστροφυσικοί είναι οι «κλασικές» μαύρες τρύπες, αυτές που προκύπτουν όταν πεθαίνουν τα άστρα καθώς καταρρέουν βαρυτικά ή τις υπερμαζικές… Read More ›

Ο μεγαλύτερος ανιχνευτής νετρίνων στον κόσμο άρχισε να λειτουργεί στην Κίνα

Τρισεκατομμύρια νετρίνα περνούν μέσα από το σώμα μας κάθε μέρα. Προέρχονται από τον Ήλιο και το βαθύτερο διάστημα. Για να ανιχνευθούν αυτά τα φευγαλέα υποατομικά σωματίδια απαιτούνται τεράστιοι ανιχνευτές. Σαν αυτόν που βρίσκεται 700 μέτρα κάτω από τους κυματιστούς λόφους… Read More ›

Ποιά ήταν η θερμοκρασία του Σύμπαντος όταν ο Θεός είπε «γενηθήτω φως»;

Οι φυσικοί προσδιόρισαν έμμεσα την θερμοκρασία που είχε το Σύμπαν στα πρώτα μικροδευτερόλεπτα μετά την Μεγάλη Έκρηξη, όταν το μόνο που υπήρχε ήταν μια καυτή σούπα από πλάσμα κουάρκ-γλοιονίων, φωτονίων και άλλων στοιχειωδών σωματιδίων. Τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια οι… Read More ›

Τσεν Νινγκ Γιάνγκ (1922-2025)

Ο Τσεν Νινγκ Γιανγκ (Chen-Ning Yang), ένας από τους πιο αναγνωρισμένους φυσικούς στον κόσμο πέθανε σε ηλικία 103 ετών στις 18 Οκτωβρίου, σύμφωνα με κινεζικά ειδησεογραφικά μέσα. Είχε βραβευθεί με Νόμπελ Φυσικής το 1957. Ο Yang εργάστηκε πάνω σε διάφορα… Read More ›

Τα 5 μεγάλα προβλήματα της Φυσικής

Σε πόσο χρόνο θα λυθούν; Πώς θα ενοποιηθεί η κβαντομηχανική με την βαρύτητα; Τι είναι η σκοτεινή ύλη και η σκοτεινή ενέργεια; Ποιά είναι η προέλευση του σύμπαντος; Είναι δυνατή μια φυσική θεωρία των πάντων; Σύμφωνα με την Sabine Hossenfelder… Read More ›

Υπάρχουν νετρίνα με αρνητική μάζα;

Τα νετρίνα είναι ηλεκτρικά ουδέτερα στοιχειώδη σωματίδια και το γεγονός ότι διαθέτουν μικρή μεν, αλλά όχι μηδενική μάζα, αποτελεί την μοναδική αναμφισβήτητη ρωγμή του Καθιερωμένου Πρότυπου των στοιχειωδών σωματιδίων, σύμφωνα με το οποίο τα νετρίνα έχουν μηδενική μάζα. Προσφάτως, εμφανίστηκαν κάποιες δημοσιεύσεις… Read More ›

Ποιό είναι το μικρότερο σωματίδιο στο σύμπαν;

Η απάντηση σε αυτό το φαινομενικά απλό ερώτημα δεν είναι τόσο εύκολη Τα πρωτόνια και τα νετρόνια που συμμετέχουν στον σχηματισμό των πυρήνων των ατόμων, τα φωτόνια που αντιλαμβανόμαστε ως φως και τα ηλεκτρόνια που δημιουργούν την ροή του ηλεκτρικού ρεύματος, είναι… Read More ›

Σάββας Δημόπουλος: Από την Κωνσταντινούπολη στο Στάνφορντ

… και την καταξίωση στον χώρο της Σωματιδιακής Φυσικής. Ο Σάββας Δημόπουλος, «ένας από πιο οξυδερκείς κατασκευαστές μοντέλων σωματιδιακής φυσικής των τελευταίων ετών» , πριν από μερικά χρόνια είχε δώσει συνέντευξη στον David Zierler, όταν ο Zierler ήταν συνεργάτης του… Read More ›

Σάββας Δημόπουλος: Μικρά Εργαστήρια … Μεγάλο Σύμπαν

Πώς θα γίνουν οι μελλοντικές ανακαλύψεις στη Φυσική Τι έρχεται μετά την εποχή των γιγάντιων επιταχυντών; Μπορεί το Καθιερωμένο Πρότυπο των στοιχειωδών σωματιδίων να έχει εξηγήσει ένα μεγάλο φάσμα φαινομένων με εκπληκτική ακρίβεια, ωστόσο πολλά ερωτήματα παραμένουν ακόμα αναπάντητα: Τι… Read More ›

Σκοτεινή ύλη μέσα στο διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb

Παρότι υπάρχουν πολλά στοιχεία για την σκοτεινή ύλη από την αστροφυσική και την κοσμολογία, η σωματιδιακή της φύση παραμένει εντελώς άγνωστη. Τα πειράματα άμεσης ανίχνευσης παρέχουν μια σημαντική διερεύνηση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ σκοτεινής και συνηθισμένης ύλης. Αυτά τα πειράματα συνήθως… Read More ›

Η Άνοδος της Σωματιδιακής Φυσικής

(νεώτερη ενημέρωση 31/7/2025)Στις 23 και 24 Σεπτεμβρίου του 2024, στο Πανεπιστήμιο Sapienza της Ρώμης, είχε πραγματοποιηθεί το συνέδριο με τίτλο «Η Άνοδος της Σωματιδιακής Φυσικής» , με αφορμή την 50ή επέτειο από την ανακάλυψη του σωματιδίου J/ψ το 1974. Πριν… Read More ›

Μετά τον τελευταίο επιταχυντή

Από τα μέσα του 20ού αιώνα μέχρι σήμερα, οι επιταχυντές σωματιδίων έχουν γίνει μεγαλύτεροι και πιο ισχυροί, επιτυγχάνονοντας όλο και πιο υψηλές ενέργειες. Κάθε νέο βήμα προς τις υψηλότερες ενέργειες, μας οδηγεί προς νέες ανακαλύψεις και ευρήματα, που μερικές φορές μας… Read More ›

Η «μυστηριώδης φυσική αντιύλης» που ανακαλύφθηκε στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων

Πρόκειται για την παρατήρηση μιας διαφοράς μεταξύ ύλης και αντιύλης σε σωματίδια που ονομάζονται βαρυόνια. Για την ακρίβεια είναι η πρώτη παρατήρηση παραβίασης της συμμετρίας CP σε διασπάσεις βαρυονίων. Η ύλη και η αντιύλη είναι είναι σχεδόν ίδιες από κάθε… Read More ›

Τρεις θεωρίες φυσικής και δύο κατηγορίες φυσικών

Ο 20ός αιώνας είδε τη γέννηση τριών φυσικών θεωριών που αποτελούν πλέον τα θεμέλια της σύγχρονης φυσικής. Αυτές είναι η κβαντομηχανική, η θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν και το καθιερωμένο προτυπο της σωματιδιακής φυσικής. Από αυτές τις τρεις θεωρίες, η… Read More ›

Οι μυστηριώδεις ραδιοπαλμοί που «είδε» η ΑΝΙΤΑ

Το 2006 και το 2014, η ANITA (Antarctic Impulsive Transient Antenna), ένας ανιχνευτής κοσμικών σωματιδίων, εντόπισε μια έκρηξη παράξενων ραδιοσημάτων από τους πάγους της Ανταρκτικής που προς το παρόν δεν μπορούν να εξηγηθούν. Τα αποτελέσματα θα μπορούσαν να δείχνουν την… Read More ›

Ύλη εναντίον Δύναμης: Γιατί υπάρχουν ακριβώς δύο τύποι σωματιδίων;

Φερμιόνια και Μποζόνια Κάθε στοιχειώδες σωματίδιο εμπίπτει σε μία από αυτές τις δύο κατηγορίες. Τα «συλλογικά» μποζόνια ευθύνονται για τις δυνάμεις που μας κινούν, ενώ τα «ατομικιστικά» φερμιόνια εμποδίζουν την κατάρρευση των ατόμων της ύλης από την οποία είμαστε φτιαγμένοι…. Read More ›

50 χρόνια κουαρκόνια

Η ανακάλυψη του σωματιδίου J/ψ το 1974 πυροδότησε την επονομαζόμενη «Επανάσταση του Νοέμβρη» στον κόσμο της σωματιδιακής φυσικής. Το σωματίδιο J/ψ ήταν το πρώτο σωματίδιο που αναγνωρίστηκε ως κατάσταση quarkonium (κουαρκονίου) που αποτελείται από γοητευτικά κουάρκ (c) και αντικουάρκ ()…. Read More ›

Αναζητώντας μια νέα δύναμη

Μια υποθετική πέμπτη δύναμη θα μπορούσε να επιβεβαιωθεί από την επίδρασή της στις συχνότητες οπτικής μετάβασης των διαφορετικών ισοτόπων ενός στοιχείου. Σύμφωνα με τα σχολικά βιβλία, τέσσερις είναι οι δυνάμεις που υπάρχουν στη φύση: η βαρυτική, η ηλεκτρoμαγνητική, η ισχυρή… Read More ›

Η ακριβέστερη μέτρηση της μαγνητικής ανωμαλίας του μιονίου

Το πείραμα Muon g-2 μελετά μια ιδιότητα του μιονίου που αναφέρεται ως ανώμαλη μαγνητική ροπή. Τι είναι τα μιόνια; Είναι υποατομικά σωματίδια που κατά κάποιο τρόπο, μοιάζουν με το ηλεκτρόνιο. Ο ουρανός ‘βρέχει’ συνεχώς μιόνια εξαιτίας των κοσμικών ακτίνων. Τα μελετάμε… Read More ›

Όταν το σύμπαν απαντάει με σιωπή

Με μεγάλα εκκρεμή ερωτήματα και μικρές νύξεις νέας φυσικής, οι φυσικοί επανεξετάζουν τώρα μερικές από τις πιο θεμελιώδεις υποθέσεις τους. Μέχρι τις αρχές του εικοστού αιώνα οι επιστήμονες πίστευαν ότι το σύμπαν ήταν γεμάτο με μια μυστηριώδη ουσία που την… Read More ›

Mary K. Gaillard (1939-2025)

Η θεωρητική φυσικός Mary K Gaillard, πέθανε το πρωί της 23ης Μαΐου 2025. Ήταν 86 ετών. Η καθηγήτρια Gaillard ήταν πρωτοπόρος σε όλη τη διάρκεια της καριέρας της. Το 1981 έγινε η πρώτη γυναίκα που εντάχθηκε στο διδακτικό προσωπικό Φυσικής… Read More ›

Η ισχυρή πυρηνική δύναμη ήταν ισχυρότερη

Μια νέα θεωρητική προσέγγιση του πλάσματος κουάρκ-γλοιονίων βρίσκει ότι η ισχυρή πυρηνική δύναμη ήταν πιο δραστική στο αρχέγονο σύμπαν απ‘ ό,τι πιστευόταν παλαιότερα. Λίγο μετά τη Μεγάλη Έκρηξη, το σύμπαν ήταν μια θερμή σούπα σωματιδίων στην οποία κυκλοφορούσαν ελεύθερα κουάρκ… Read More ›

Μέσα στα πρωτόνια

H διερεύνηση της εσωτερικής δομής των δεσμευμένων πρωτονίων σε πυρήνες, παρατηρώντας τα βραχύβια σωματίδια που δημιουργούνται όταν φωτόνια υψηλής ενέργειας βομβαρδίζουν πυρήνες. Πώς επηρεάζονται τα συστατικά ενός πρωτονίου – κουάρκ και γλοιόνια – από το περιβάλλον τους όταν το πρωτόνιο… Read More ›

Γιατί υπάρχουμε;

Μέσα σε ένα εργαστήριο που βρίσκεται στα δάση της Νότιας Ντακότα, οι φυσικοί προετοιμάζουν ένα πείραμα που ίσως δώσει απάντηση σε ένα από τα μεγαλύτερα ερωτήματα της επιστήμης: γιατί υπάρχει το σύμπαν μας; Βρίσκονται σε έναν αγώνα δρόμου για την… Read More ›

Οι αλχημιστές του CERN μετέτρεψαν τον μόλυβδο σε χρυσό

Παρήγαγαν 28 pg (πικογραμμάρια) χρυσού Το όνειρο των αλχημιστών του δέκατου έβδομου αιώνα πραγματοποιήθηκε από τους φυσικούς στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) στο CERN, οι οποίοι δημιούργησαν ιόντα χρυσού από μόλυβδο – αν και για ένα κλάσμα του δευτερολέπτου και με τεράστιο κόστος. Η… Read More ›

Η πυρηνική λάμψη που φωτίζει την σκοτεινή ύλη

Τα υπερ-ελαφρά υποθετικά σωματίδια σκοτεινής ύλης μπορεί να αφήνουν ίχνη στο φως που εκπέμπεται από πυρήνες θορίου που διεγείρονται με λέιζερ. Συνήθως χρειάζονται σωματίδια υψηλής ενέργειας ή ακτίνες γάμμα για να διεγείρουν έναν ατομικό πυρήνα σε μια κατάσταση υψηλότερης ενέργειας…. Read More ›

Παρατηρήθηκε ο εξωτικός πυρήνας αντιύλης αντιυπερήλιο-4

Οι συγκρούσεις βαρέων ιόντων στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) στο CERN αναπαράγουν τις ακραίες συνθήκες που υπήρχαν στο σύμπαν αμέσως μετά τη Μεγάλη Έκρηξη. Αυτές οι συνθήκες επιτρέπουν τη δημιουργία υπερπυρήνων, πυρήνων που περιέχουν πρωτόνια, νετρόνια και υπερόνια [συνήθως περιέχουν… Read More ›

Η αβάσταχτη ελαφρότητα των νετρίνων

Μίκρυνε κι άλλο το μέγιστο όριο στη μάζα των νετρίνων. Σύμφωνα με τις τελευταίες μετρήσεις του πειράματος KATRIN η μάζα του νετρίνου δεν υπερβαίνει τα 0,45 ηλεκτρονιοβόλτ (eV) Χρησιμοποιώντας έναν μεταλλικό θάλαμο 200 τόνων, που μοιάζει να βγαίνει από την κλασική ταινία… Read More ›

Πόσο επικίνδυνη είναι η αντιύλη;

Ίσως η πιο επικίνδυνη και ασταθής ουσία που γνωρίζει η ανθρωπότητα είναι η αντιύλη. Συνδυάστε την με την ύλη και θα εξαφανιστεί, απελευθερώνοντας μια μεγάλη ποσότητα ενέργειας. Οι φυσικοί όχι μόνο ξέρουν πώς να φτιάχνουν αντιύλη, αλλά προσπαθούν να την… Read More ›

Τα βραβεία Breakthrough 2025

Το βραβείο θεμελιώδους φυσικής Το βραβείο θεμελιώδους φυσικής 2025 αξίας 3 εκατομμυρίων δολαρίων απονεμήθηκε σε 13508 φυσικούς (!) από 70 και πλέον χώρες που ανήκουν στις 4 πειραματικές ομάδες στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) στο CERN: ATLAS, CMS, ALICE και LHCb. Συγκεκριμένα… Read More ›

Τι είναι το τοπόνιο;

Το 1995 όταν ο Alexander Grohsjean ήταν 16 χρονών, προβληματίστηκε από μια επιστημονική είδηση που διάβασε στην τοπική γερμανική εφημερίδα Saarbrücker Zeitung. Πήρε μαζί του το απόκομμα στο σχολείο αναζητώντας κάποιον καθηγητή για να του εξηγήσει τα γραφόμενα, αλλά τελικά… Read More ›

Ένα σημαντικό ορόσημο στην ιστορία της σωματιδιακής φυσικής

Πρώτη παρατήρηση παραβίασης της συμμετρίας CP σε διασπάσεις βαρυονίων Για κάθε σωματίδιο που γνωρίζουμε, υπάρχει και ένα αντίστοιχο αντισωματίδιο με τις ίδιες ιδιότητες, εκτός από το ηλεκτρικό φορτίο. Για παράδειγμα, το αντισωματίδιο του ηλεκτρονίου είναι το ποζιτρόνιο και το αντισωματίδιο… Read More ›

Το πείραμα AMoRE 

Ορισμένα μεγάλα πειράματα φυσικής προσπαθούν να ανιχνεύσουν μια πυρηνική διαδικασία γνωστή ως διπλή διάσπαση βήτα χωρίς νετρίνα, η οποία για συντομία συμβολίζεται με 0νββ. Αυτό επιδιώκει και το πείραμα AMoRE (Advanced Mo-based Rare process Experiment), το οποίο μέχρι στιγμής έθεσε… Read More ›

Η αυθόρμητη διάσπαση των πρωτονίων στον χώρο και τον χρόνο

Διασπάται (αυθορμήτως) το πρωτόνιο; Ενώ αυτή ήταν η προκλητική πρόβλεψη των Μεγάλων Ενοποιημένων Θεωριών (GUTs) που αναπτύχθηκε στις δεκαετίες του 1970 και του 1980, οι πειραματικοί φυσικοί την απέκλεισαν – ή μάλλον, έθεσαν ένα κατώτερο όριο στην μέση διάρκεια ζωής… Read More ›

Τα πειράματα που θα αποκωδικοποιήσουν τα μεγάλα μυστήρια του Σύμπαντος

Απαντήσεις στα μεγαλύτερα αναπάντητα ερωτήματα της σωματιδιακής φυσικής που κρύβουν τα «κλειδιά» για την ερμηνεία της δημιουργίας του Σύμπαντος αναζητεί το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πυρηνικής Έρευνας CERN, μέσα από τα εμβληματικά έργα που προγραμματίζει σε βάθος 20ετίας. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων… Read More ›

Η μυστηριώδης διάσπαση των καονίων

Το πείραμα NA62 στο CERN καταγράφει τις σπανιότατες διασπάσεις των σωματιδίων που ονομάζονται καόνια (), πίσω από τις οποίες μπορεί να κρύβονται άγνωστες μέχρι σήμερα δυνάμεις και σωματίδια Πριν από 15 περίπου χρόνια δημοσιεύθηκε η εργασία των Joachim Brod, Martin Gorbahn… Read More ›

Υπάρχουν μαγνητικά μονόπολα;

Οι φυσικοί των σωματιδίων υποθέτουν την ύπαρξη πολλών σωματιδίων που κανείς δεν έχει δει ποτέ μέχρι σήμερα. Αλλά, ένα από αυτά είναι ξεχωριστό. Πρόκειται για το μαγνητικό μονόπολο. Οι μαγνήτες γνωρίζουμε πως διαθέτουν δύο μαγνητικούς πόλους – τον βόρειο και… Read More ›

Το μποζόνιο Higgs και η ζωή μας

 Την Τρίτη 11 Μαρτίου 2025 και ώρα 18:00 στην Αίθουσα Τελετών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, η Dr. Fabiola Gianotti, Γενική Διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πυρηνικών Ερευνών (CERN), θα αναγορευθεί επίτιμη διδάκτωρ του Τμήματος Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Μετά την αναγόρευσή της η Fabiola… Read More ›

Οι ιδιότητες ενός γοητευτικού βαρυονίου

Ερευνητές στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων μέτρησαν το σπιν και και την ομοτιμία ενός σωματιδίου που περιέχει ένα γοητευτικό κουάρκ, αναδεικνύοντας ένα νέο τρόπο ελέγχου θεωρητικών μοντέλων. Με βάση τα δεδομένα που συλλέχθηκαν μεταξύ 2016 και 2018, ερευνητές του πειράματος LHCb… Read More ›

Τα στείρα νετρίνα παραμένουν ασύλληπτα

Μια σύγκριση των νετρίνων που μετρήθηκαν σε απόσταση 1 km και 810 km από την πηγή τους δεν βρήκε στοιχεία γεύσης τέταρτου νετρίνου. Αν και η ηλεκτροασθενής αλληλεπίδραση φαίνεται να απαιτεί ακριβώς τρεις γεύσεις νετρίνων, μια τέταρτη γεύση ή και… Read More ›

Τι σχέση έχουν τα νετρίνα με το ευγενές αέριο αργό;

Οι ανιχνευτές που χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση των νετρίνων χρειάζονται δεκάδες χιλιάδες τόνους καθαρού υγρού αργού. Πώς μπορούμε να βρούμε τόσο πολύ αργό; Το αργό είναι ένα ευγενές αέριο, που σημαίνει ότι δεν αντιδρά με άλλα στοιχεία. Είναι ένας βαρύτερος… Read More ›

Γιατί τα νετρίνα είναι τόσο ‘αντικοινωνικά’;

Τα νετρίνα κυκλοφορούν παντού στο σύμπαν. Κάθε δευτερόλεπτο, περισσότερα από 6 τρισεκατομμύρια νετρίνα διασχίζουν το φλιτζάνι του καφέ σας. Τα περισσότερα από αυτά προέρχονται από τον ήλιο, αλλά περίπου 30.000 παρήχθησαν στα πρώτα λεπτά της Μεγάλης Έκρηξης και είναι τόσο… Read More ›

Ανιχνεύθηκε κοσμικό νετρίνο με ενέργεια ρεκόρ

Η ερευνητική ομάδα KM3NeT ανακοίνωσε την ανίχνευση στην άβυσσο της Μεσογείου Θάλασσας ενός κοσμικού νετρίνου με την μεγαλύτερη ενέργεια μέχρι σήμερα, περίπου 220 PeV. Ένα εξαιρετικό γεγονός που αντιστοιχεί σε ένα νετρίνο με εκτιμώμενη ενέργεια περίπου 220 PeV (=220×1015eV), ανιχνεύθηκε στις… Read More ›

Η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να μας δείξει πώς θα τελειώσει το σύμπαν

Ο καθηγητής Mark Thomson, ο Βρετανός φυσικός που θα αναλάβει την ηγεσία του CERN την 1η Ιανουαρίου του 2026, θεωρεί ότι η η τεχνητή νοημοσύνη πρόκειται να φέρει επανάσταση στη θεμελιώδη φυσική και θα μπορούσε μας δείξει την μοίρα του… Read More ›

Εξωτικά «παρασωματίδια» που αψηφούν την κατηγοριοποίηση

Δεν είναι ούτε φερμιόνια ούτε μποζόνια Οι θεωρητικοί φυσικοί έχουν προτείνει την ύπαρξη ενός νέου τύπου σωματιδίου που δεν ταιριάζει στις συμβατικές ταξινομήσεις των φερμιονίων και των μποζονίων. Το «παρασωματίδιο» τους περιγράφεται στη δημοσίευση του περιοδικού Nature με τίτλο «Particle exchange… Read More ›

Από τα αδρόνια στα βαρυτόνια διαμέσου των χορδών

Οι πρώτες κβαντικές θεωρίες χορδών αναπτύχθηκαν γύρω στο 1970, πριν από την ανακάλυψη της κβαντικής χρωμοδυναμικής (QCD), με στόχο την δημιουργία μιας θεωρίας των αδρονίων. Οι βασικές φυσικές απαιτήσεις και η μαθηματική συνέπεια των θεωριών των χορδών που ήταν γνωστές… Read More ›

Προσπαθούμε να εξηγήσουμε γιατί υπάρχουμε

Το 1928 ο Paul Dirac, ένας ιδιοφυής φυσικός με εμμονή στις αισθητικές αξίες της επιστήμης, συνδυάζοντας την κβαντομηχανική με την ειδική σχετικότητα κατέληξε σε μια εξίσωση που περιγράφει την συμπεριφορά ηλεκτρονίων που κινούνται με πολύ μεγάλη ταχύτητα. Ένα χαρακτηριστικό της… Read More ›

Σε τι χρησιμεύουν οι επιταχυντές σωματιδίων;

Γιατί κατασκευάζονται επιταχυντές σωματιδίων; Υπάρχουν πολλές απαντήσεις σε αυτήν την ερώτηση. Διότι χρησιμοποιούνται στην ιατρική (βλέπε π.χ. ‘Κύκλοτρο εναντίον καρκίνου‘) ή σε βιομηχανικές εφαρμογές (βλέπε π.χ. ‘Industrial uses of accelerators‘). Σ΄αυτές τις περιπτώσεις οι επιταχυντές δημιουργούν έναν συγκεκριμένο τύπο δέσμης… Read More ›

Η θεωρία των χορδών και η ενοποίηση της σύγχρονης φυσικής

Η θεωρητική φυσική του 20ου αιώνα είχε εξαιρετικά αποτελέσματα. Από την κβαντική θεωρία πεδίου που περιγράφει τις αλληλεπιδράσεις των στοιχειωδών σωματιδίων, μέχρι την μοντελοποίηση του χωροχρόνου της γενικής σχετικότητας, αυτές οι θεωρίες θα έπρεπε να είναι σε θέση να εξηγήσουν… Read More ›

 Ιωάννης Ηλιόπουλος: Ο μηχανισμός GIM

Τι σημαίνει η λέξη κουάρκ; Το 1964 ο Αμερικάνος φυσικός Murray Gell-Mann πρότεινε ότι τα πρωτόνια και τα νετρόνια, τα λεγόμενα νουκλεόνια, δεν αποτελούν τους στοιχειώδεις δομικούς λίθους της ύλης, αλλά συνίστανται από άλλα μικρότερα σωματίδια, τα οποία ονόμασε κουάρκ…. Read More ›

Πλατύεδρο εναντίον Χωροχρόνου

Tα τελευταία χρόνια, μια ομάδα φυσικών και μαθηματικών μελετά ένα γεωμετρικό αντικείμενο που ονομάζεται amplituhedron (πλατύεδρο) που έχει ως στόχο να απλοποιήσει σημαντικά τους υπολογισμούς των αλληλεπιδράσεων των σωματιδίων. Είναι μια ιδέα που εισήχθη πριν από περίπου 10 χρόνια από τον Nima… Read More ›

Το σύμπαν ως κβαντικό μουσικό όργανο

Πώς το πεδίο Χιγκς ξυπνάει την κρυμμένη μουσικότητα του σύμπαντος Η ανίχνευση του μποζονίου Χιγκς στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων το 2012 επιβεβαίωσε αυτό που υποψιάζονταν χρόνια πριν οι φυσικοί των σωματιδίων. Ότι υπάρχει ένα πεδίο που διαπερνά το σύμπαν και… Read More ›

Κ. Φουντάς: Ο πρώτος Έλληνας που αναλαμβάνει τα ηνία του CERN

Στη θέση του Προέδρου του Συμβουλίου του CERN που εδρεύει στη Γενεύη εξελέγη ο Έλληνας καθηγητής Κωνσταντίνος Φουντάς, με θητεία από το 2025 έως το 2027, σε ανταγωνιστική διαδικασία, έναντι άλλων δύο υποψηφίων, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του Υπουργείου Εξωτερικών…. Read More ›

Κβαντική σύμπλεξη μεταξύ κορυφαίων κουάρκ

Παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στο CERN Οι φυσικοί στο CERN παρατήρησαν για πρώτη φορά κβαντική σύμπλεξη σε κουάρκ. To φαινόμενο της κβαντικής σύμπλεξης είχε παρατηρηθεί σε σωματίδια όπως τα ηλεκτρόνια και τα φωτόνια εδώ και δεκαετίες. Επειδή είναι ένα πολύ ευαίσθητο… Read More ›

Η μάζα του μποζονίου W μετρήθηκε με πρωτοφανή ακρίβεια

Τρεις είναι οι δυνάμεις που καθορίζουν την συμπεριφορά της ύλης σε υποατομικό επίπεδο: οι ηλεκτρομαγνητικές, οι ισχυρές πυρηνικές και οι ασθενείς πυρηνικές δυνάμεις. Η ασθενής πυρηνική δύναμη είναι ίσως η πιο ενδιαφέρουσα. Αν και αληθεύει αυτό που υπονοεί το όνομά της,… Read More ›

Το μποζόνιο W σε 60 δευτερόλεπτα

Ένα βραχύβιο στοιχειώδες σωματίδιο που βοηθά τον ήλιο να λάμπει Το Καθιερωμένο Πρότυπο (Standard Model) των Στοιχειωδών Σωματιδίων είναι η φυσική θεωρία που περιγράφει τα ελάχιστα δομικά συστατικά της ύλης και τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν μεταξύ τους διαμέσου των θεμελιωδών δυνάμεων… Read More ›

Κατανοώντας τον πίνακα σκέδασης (ή S matrix)

Μετά την ανάπτυξη της κβαντικής μηχανικής, εμφανίστηκαν αρκετά προβλήματα στην κβαντική ηλεκτροδυναμική, στη θεωρία της διάσπασης β του Fermi και στις θεωρίες των πυρηνικών δυνάμεων. Στις αρχές της δεκαετίας του 1940, ο φυσικός Βέρνερ Χάιζενμπεργκ προβληματιζόταν πάνω σ΄αυτές τις δυσκολίες…. Read More ›

Δημιουργήθηκε ένας εξωτικός υπερπυρήνας αντιύλης

… το αντι-υπερ-υδρογόνο-4 Οι ερευνητική ομάδα του πειράματος STAR πραγματοποιώντας συγκρούσεις πυρήνων χρυσού στον επιταχυντή RHIC (Relativistic Heavy Ion Collider), ανακάλυψε ένα νέο είδος εξωτικού υπερπυρήνα αντιύλης, τον βαρύτερο που έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα. Ονομάζεται αντιυπερυδρογόνο-4 και αποτελείται από τέσσερα σωματίδια αντιύλης: ένα… Read More ›

Η πειραματική αναζήτηση του σωματιδίου Χιγκς

Σε προηγούμενο βίντεο, ο Don Lincoln περιέγραψε την ιστορία της αναζήτησης του μποζονίου Higgs, και συγκεκριμένα το πώς τα διάφορα πειράματα μπόρεσαν να περιορίσουν τις πιθανές περιοχές μάζας στις οποίες θα μπορούσε να βρίσκεται το μποζόνιο Higgs. Τις τελευταίες δύο… Read More ›

Μια «αλλαγή φάσης» στην αντίληψή μας για τη Θεμελιώδη Φυσική

Η διάλεξη του Iωάννη Ηλιόπουλου με τίτλο «Από τα πολλά μοντέλα στην ΜΙΑ ΘΕΩΡΙΑ – Μια μετατροπή φάσης στην αντίληψή μας για τη Θεμελιώδη Φυσική», που δόθηκε στο πλαίσιο της σειράς Plectics Labs Perspectives In Theoretical Physics. Το έτος 2024… Read More ›

Από τι είναι φτιαγμένα τα πρωτόνια;

Τα πρώτα πειράματα σκέδασης που διερευνούσαν την δομή του πρωτονίου κατέληξαν σε ένα ενδιαφέρον αποτέλεσμα. Τα πρωτόνια αντί να είναι φτιαγμένα μόνο από σημειακά σωματίδια (κουάρκ), φαινόταν ότι στο εσωτερικό τους συμβαίνουν περισσότερα: Η «μεγέθυνση» ενός πρωτονίου αντιστοιχεί στη σύγκρουσή… Read More ›

Άμεση ανίχνευση νετρίνου του ηλεκτρονίου σε επιταχυντή σωματιδίων

… για πρώτη φορά Τα νετρίνα είναι ηλεκτρικά ουδέτερα στοιχειώδη σωματίδια που παίζουν σπουδαίο ρόλο στην σωματιδιακή φυσική. Το γεγονός ότι διαθέτουν μικρή μεν, αλλά όχι αμελητέα μάζα, αποτελεί την μοναδική αναμφισβήτητη ανακάλυψη που δείχνει ότι υπάρχει άγνωστη φυσική πέραν του Καθιερωμένου… Read More ›

Εμμανουήλ Τσεσμελής: το CERN «θα μας μεταφέρει πιο κοντά στην ώρα μηδέν της Μεγάλης Έκρηξης»

… με αφορμή τα 70 χρόνια του CERN Πίσω από τις διεθνείς σχέσεις του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Πυρηνικής Φυσικής (CERN) με τα συνδεδεμένα κράτη μέλη και τα κράτη-μη μέλη, βρίσκεται ένας Έλληνας επιστήμονας, ο πειραματικός φυσικός, Εμμανουήλ Τσεσμελής. Με την ευκαιρία… Read More ›

Η μάζα του κορυφαίου κουάρκ

Ο ακριβέστερος προσδιορισμός της μάζας του κορυφαίου κουάρκ μέχρι σήμερα Τα κορυφαία (top) κουάρκ ανακαλύφθηκαν το 1995 στα πειράματα του Tevatron και οι φυσικοί υπολόγισαν τη μάζα του σωματιδίου μεταξύ 151 και 197 GeV/c2. Έτσι έγινε το βαρύτερο όλων των… Read More ›

 Το μαντείο στο οποίο στρέφονται οι φυσικοί σε περιόδους κρίσης

 … ονομάζεται πίνακας σκέδασης Οι φυσικοί των σωματιδίων αναζητώντας την επόμενη θεωρία που θα περιγράφει καλύτερα την πραγματικότητα συμβουλεύονται μια μαθηματική δομή που γνωρίζουν ότι δεν αποτυγχάνει ποτέ: έναν πίνακα πιθανοτήτων γνωστό ως πίνακα S [S(cattering)-matrix]. Ακόμη και χωρίς να… Read More ›

Αναζητώντας ίχνη διάσπασης του πρωτονίου σε παλαιοανιχνευτές της Σελήνης

Τι είναι οι «παλαιο-ανιχνευτές»; Είναι ανιχνευτές σωματιδίων που μας παρέχει δωρεάν η φύση. Πρόκειται για αρχαία ορυκτά πετρώματα που εξάγονται από τα βάθη της Γης και διαθέτουν χαραγμένα τα αποτυπώματα τροχιών σωματιδίων-προϊόντων πυρηνικών αλληλεπιδράσεων. Για παράδειγμα τα νετρίνα που βομβαρδίζουν… Read More ›

Πολύχρωμες αρχέγονες μαύρες τρύπες

Τα κουάρκ θεωρούνται ότι είναι στοιχειώδη σωματίδια με την ίδια έννοια όπως τα λεπτόνια, είναι δηλαδή σχεδόν σημειακά σωμάτια χωρίς εωτερική δομή. Σε αντίθεση όμως με τα λεπτόνια – όπως και σε οτιδήποτε άλλο στη φύση – υποτίθεται ότι έχουν… Read More ›

Διεθνές Συνέδριο «ATLAS WEEK 2024»: Το Μεγάλο Πείραμα του CERN έρχεται στο ΑΠΘ

Η διεθνής επιστημονική κοινότητα του Πειράματος ATLAS του CERN επέλεξε το ΑΠΘ για να πραγματοποιήσει το ετήσιο Συνέδριο της, με τίτλο: «ATLAS WEEK 2024», από 17 έως 21 Ιουνίου 2024, στην Αίθουσα Τελετών του ΑΠΘ. Καθοριστικό ρόλο στην επιλογή του Αριστοτέλειου… Read More ›

Ο χρόνος ημιζωής του γερμανίου και η ανωμαλία του γαλλίου

Η ανίχνευση των νετρίνων είναι μια πολύ δύσκολη προσπάθεια. Σε πολλά πειράματα ανίχνευσης νετρίνων χρησιμοποιούνται πολλοί τόνοι γαλλίου διότι τα νετρίνα μπορούν να αλληλεπιδράσουν με τον σταθερό πυρήνα του γαλλίου-71 και να τον μετατρέψουν σε ραδιενεργό ισότοπο γερμανίου-71: νe +… Read More ›

Τα πάντα γύρω από την Σκοτεινή Ύλη

Οι φυσικοί Marco Cirelli , Alessandro Strumia και Jure Zupan, σε ένα άρθρο-βιβλίο 510 σελίδων, εξετάζουν ΌΛΑ τα μέχρι σήμερα δεδομένα (παρατηρησιακά, πειραματικά και θεωρητικά) που σχετίζονται με τη Σκοτεινή Ύλη. Η εποχή των γεωγραφικών εξερευνήσεων της Γης ολοκληρώθηκε τον περασμένο αιώνα. Η… Read More ›

Πώς ανακαλύφθηκε το σωματίδιο Χιγκς

Οι ανακαλύψεις στη φυσική συμβαίνουν συνήθως με δύο τρόπους. Ο πρώτος τρόπος μπορεί να είναι εντελώς απροσδόκητος, όπως για παράδειγμα η παρατήρηση ότι η διαστολή του σύμπαντος επιταχύνεται. Ο δεύτερος είναι πιο προγραμματισμένος. Μια θεωρία προβλέπει κάποιο συγκεκριμένο φαινόμενο, το… Read More ›

Ο Elon Musk θυμήθηκε τις σπουδές του στη Φυσική

(νεώτερη ενημέρωση 11/6/2024)Ο Ίλον Μασκ αφού τελείωσε το Λύκειο στη Νότια Αφρική το 1989, μετακόμισε στον Καναδά. Εκεί γράφτηκε στο πανεπιστήμιο Κουίνς στο Οντάριο και κατόπιν συνέχισε τις σπουδές του στη Φυσική στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια στις ΗΠΑ. Αργότερα απέκτησε πτυχίο Οικονομικών Επιστημών από το ίδιο Πανεπιστήμιο. Που… Read More ›

Η αποκάλυψη του σκοτεινού τομέα

Ένα πείραμα στο CERN αναζητά την σκοτεινή ύλη υπολογίζοντας την ενέργεια και την ορμή που λείπει στα προϊόντα των συγκρούσεων μιονίων με πυρήνες μολύβδου. Οι φυσικοί που ψάχνουν για σκοτεινή ύλη χάνουν σιγά-σιγά την εμπιστοσύνη τους στον κάποτε αγαπημένο τους… Read More ›

Από το υδρογόνο στo μποζόνιo Χιγκς

Όλα ξεκινούν από μια φιάλη που περιέχει αέριο υδρογόνο. Το υδρογόνο περνά μέσα από ένα ηλεκτρικό πεδίο για να απογυμνωθεί από τα ηλεκτρόνια και να προκύψουν θετικά φορτισμένα πρωτόνια, τα οποία διαμέσου ενός πλέγματος επιταχυντών σχηματίζουν δυο δέσμες πρωτονίων που… Read More ›

Σωματίδιο φάντασμα στη ζυγαριά

Ποιά είναι η μάζα ηρεμίας ενός νετρίνου; ● Αυτό είναι ένα από τα μεγάλα αναπάντητα ερωτήματα στη φυσική, δεδομένου ότι τα νετρίνα παίζουν κεντρικό ρόλο στη φύση. ● Σημαντική συμβολή στη «ζύγιση» των νετρίνων έχει η ερευνητική ομάδα του Ινστιτούτου… Read More ›

Συζήτηση με τον Luciano Maiani

Ο Luciano Maiani είναι φυσικός, πολίτης της Δημοκρατίας του Αγίου Μαρίνου, γνωστός για την πρόβλεψη – σε συνεργασία με τους Sheldon Glashow και Ιωάννη Ηλιόπουλο – του γοητευτικού κουάρκ (διαβάστε σχετικά: Μια ιστορία για το γοητευτικό κουάρκ).Το 2007, τιμήθηκε με το μετάλλιο Dirac, μαζί… Read More ›

Τί είναι τα εικονικά (ή εν δυνάμει) σωματίδια;

Ένας από τους πιο τρελούς ισχυρισμούς της σύγχρονης φυσικής είναι η ιδέα των εικονικών (ή εν δυνάμει) σωματιδίων. Πρόκειται για σωματίδια που εμφανίζονται στον πραγματικό κόσμο για πολύ μικρό χρονικό διάστημα και στη συνέχεια εξαφανίζονται, χωρίς να παραβιάζονται οι αρχές… Read More ›

Υπάρχει σωματίδιο που διασπάται σε δύο μποζόνια Higgs;

Μια αναφορά από το πείραμα CMS Στο Καθιερωμένο Πρότυπο των στοιχειωδών σωματιδίων δεν υπάρχουν σωματίδια που να έχουν τόση μάζα ώστε να διασπαστούν προς δύο μποζόνια Higgs. Επομένως, αν στα πειράματα παρατηρηθεί συντονισμός παραγωγής ζευγών μποζονίων Ηiggs, τότε έχουμε ξεκάθαρα… Read More ›

Tο Χάικου του Αϊνστάιν

O αμερικανός φυσικός Μatt Strassler – γνωστός από το μπλογκ του «Of Particular Significance» -, πριν από λίγο καιρό κυκλοφόρησε το βιβλίο του με τίτλο «Waves In An Impossible Sea». Εκεί, ξεκινώντας από την περιγραφή των θεμελιωδών φυσικών εννοιών όπως: μάζα,… Read More ›

Πίτερ Χιγκς (1929-2024)

Ο φυσικός Peter Higgs πέθανε χθες σε ηλικία 94 ετών, σύμφωνα με σημερινή ανακοίνωση του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου. Ο Peter Higgs μοιράστηκε με τον Francois Englert το βραβείο Νόμπελ Φυσικής το 2013 «για την θεωρητική ανακάλυψη ενός μηχανισμού που συμβάλει στην κατανόηση… Read More ›

Από τη Σωματιδιακή Φυσική στην Πυρηνική Φυσική

Μια νέα θεωρητική ανάλυση συνδέει τα αποτελέσματα πειραμάτων σωματιδίων υψηλής ενέργειας στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων με τον σχηματισμό τριάδων πρωτονίων μέσα στους πυρήνες. Το πώς συμπεριφέρονται οι τριάδες πρωτονίων (ppp) και νετρονίων (nnn) είναι ένα σημαντικό συστατικό στις θεωρίες της… Read More ›

Η ολική έκλειψη Ηλίου της 8ης Απριλίου θα αποκαλύψει τη σκοτεινή ύλη στο CERN

Ο επιταχυντής του CERN προετοιμάστηκε για να ανιχνεύσει σκοτεινή ύλη κάτω από τις ιδανικές συνθήκες που θα δημιουργήσει η ολική έκλειψη Ηλίου στις 8 Απριλίου Ο μεγαλύτερος και πιο ισχυρός επιταχυντής σωματιδίων θα επαναλειτουργήσει, για πρώτη φορά μετά το 2022,… Read More ›

SHiP: το νέο πείραμα του CERN που θα αναζητήσει σκοτεινά σωματίδια

Στο CERN σχεδιάζεται το νέο πείραμα Search for Hidden Particles (SHiP) που θα αναζητήσει νέα στοιχειώδη σωματίδια που δεν αλληλεπιδρούν άμεσα με την γνωστή ύλη. Θα είναι χίλιες φορές πιο ευαίσθητο στην ανίχνευση τέτοιων σωματιδίων, σε σχέση με τα σημερινά… Read More ›

Η χειρότερη πρόβλεψη της Φυσικής

Μια καλή επιστημονική θεωρία είναι αυτή που κάνει ακριβείς προβλέψεις. Ωστόσο, υπάρχει μια πρόβλεψη στη σύγχρονη φυσική που είναι πραγματικά πολύ κακή – ίσως η χειρότερη σε όλες τις επιστήμες. Η σύγχρονη φυσική μπορεί να προβλέψει αρκετά περίπλοκα πράγματα, π.χ… Read More ›

Προσεγγίζοντας το ένα εξάκις εκατομμυριοστό του μέτρου

Το 1977, το ζεύγος Ray και Charles Eames κυκλοφόρησε μια ξεχωριστή ταινία μικρού μήκους με τίτλο «Powers of Ten», η οποία μέσα σε χρονικό διάστημα μόλις εννέα λεπτών, παρουσίαζε τα όρια της ανθρώπινης γνώσης. Οι «Δυνάμεις του Δέκα» ξεκινούν με την εικόνα… Read More ›

Ένας ανιχνευτής σωματιδίων του CERN θα χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία των όγκων του εγκεφάλου

Επιστήμονες στη Γερμανία δοκιμάζουν μια νέα συσκευή απεικόνισης η οποία έχει ενσωματωμένο έναν ανιχνευτή μικρών σωματιδίων που αναπτύχθηκε στο CERN. Οι ανιχνευτές σωματιδίων όπως αυτοί που χρησιμοποιούν οι φυσικοί στο CERN έχουν ευρείες εφαρμογές πέρα από την έρευνα. Τώρα, ένας ανιχνευτής σωματιδίων που αναπτύχθηκε… Read More ›

Πόσο βαρύ είναι ένα νετρίνο;

Ο αγώνας για την ζύγιση του μυστηριώδους σωματιδίου αναζωπυρώνεται. Οι φυσικοί συζητούν πειράματα που θα μπορούσαν να βελτιώσουν τις εργαστηριακές μετρήσεις της μάζας των υπερελαφρών σωματιδίων. Προς το παρόν, μόνο ένα πείραμα στον κόσμο μπορεί να κάνει μια τέτοια μέτρηση… Read More ›

Συγκρίνοντας τις 4 γνωστές δυνάμεις που κυβερνούν το σύμπαν μας

Είναι γνωστό ότι το σύμπαν καθορίζεται από τέσσερις δυνάμεις: την ισχυρή πυρηνική, την ηλεκτρομαγνητική, την ασθενή πυρηνική και την βαρυτική. Συνήθως λέμε ότι η ισχυρότερη από αυτές τις δυνάμεις είναι η ισχυρή πυρηνική δύναμη. Αν θεωρήσουμε συμβατικά την ισχύ της… Read More ›

Η ανίχνευση νετρίνων από την έκρηξη του σουπερνόβα 1987Α

… κατά την διάρκεια της νύχτας 22-23 Φεβρουαρίου του 1987 (νεώτερη ενημέρωση) – Το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb βρίσκει για πρώτη φορά άμεσες αποδείξεις για την ύπαρξη άστρου νετρονίων στην καρδιά του υπολείμματος του σουπερνόβα 1987A Κατά την έκρηξη του… Read More ›

Ποιό σωματίδιο του Καθιερωμένου Προτύπου δεν έχει ανιχνευθεί ακόμα;

Το μποζόνιο Χιγκς ανιχνεύθηκε το 2012. Ήταν το τελευταίο στοιχειώδες σωματίδιο του Καθιερωμένου Προτύπου που ανακαλύφθηκε πειραματικά; Aυτό νομίζει ο περισσότερος κόσμος. Κι όμως υπάρχει ένα ακόμα στοιχειώδες σωματίδιο της καθιερωμένης θεωρίας που οι φυσικοί δεν κατόρθωσαν να το ανιχνεύσουν μέχρι… Read More ›

Ένας ρομποσκύλος στο CERN (βίντεο)

Το τετράποδο ρομπότ ονομάζεται robodog ή CERNquadbot και ολοκλήρωσε με επιτυχία το πρώτο του επιτυχημένο τεστ ακτινοπροστασίας στα υπόγεια τούνελ των πειραμάτων του CERN Το robodog πλεονεκτεί σε σχέση με τα προηγούμενα τροχοφόρα ρομπότ που χρησιμοποιούν στο CERN, γιατί παρακάμπτει… Read More ›

Προτάσεις για τον νέο υπερ-επιταχυντή σωματιδίων στο CERN

Το CERN ανακοίνωσε τα σχέδια του για το «ισχυρότερο μικροσκόπιο» στη Φυσική – Πρόκειται για ένα νέο επιταχυντή σωματιδίων τρεις φορές μεγαλύτερο από τον LHC Αξιωματούχοι του Ευρωπαϊκού Οργανισμoύ Πυρηνικών Ερευνών (CERN)  όπου βρίσκεται ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων κοντά στη Γενεύη ανακοίνωσαν… Read More ›

Τι σημαίνει αυτή η τρελή εξίσωση;

Είναι γνωστό ότι το Καθιερωμένο Πρότυπο της σωματιδιακής φυσικής περιγράφει θεωρητικά σχεδόν όλα τα γνωστά υποατομικά φαινόμενα. Χαρακτηρίζεται από μία εξίσωση που θεωρείται ίσως η πολυπλοκότερη (επομένως και η αποκρουστικότερη; ) εξίσωση της φυσικής. Για να ασχοληθεί κανείς με την… Read More ›

Η κατανομή του Κοσμικού Υποβάθρου Νετρίνων γύρω από την επιφάνεια της Γης

Το αρχέγονο σύμπαν, κλάσματα του δευτερολέπτου μετά την Μεγάλη Έκρηξη, περιείχε ηλεκτρόνια, ποζιτρόνια, φωτόνια και νετρίνα σε θερμική ισορροπία μεταξύ τους. Όταν η ηλικία του σύμπαντος ξεπέρασε το ένα δευτερόλεπτο, πραγματοποιήθηκε η αποδέσμευση των νετρίνων από την ύλη καθώς το σύμπαν… Read More ›

Μια σπάνια διάσπαση του σωματιδίου Χιγκς ενδέχεται να μην συμφωνεί με τις θεωρητικές προβλέψεις

Πρόκειται για την διάσπαση του μποζονίου Higgs προς ένα μποζόνιο Ζ και ένα φωτόνιο (γ). Tα πειράματα ATLAS και CMS στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) στο CERN αναζήτησαν στα δεδομένα τους τη σπάνια διάσπαση του μποζονίου Higgs, Η→Ζγ, ανακαλύπτοντας μια… Read More ›

Επιμορφωτικά σεμινάρια για καθηγητές στο CERN

Το Τμήμα Εκπαίδευσης του CERN σε συνεργασία με την Οργανωτική Επιτροπή των σεμιναρίων για την Ελλάδα, αποτελούμενη από τους: Εμμανουήλ Τσεσμελή, Καθηγητή, Υπεύθυνο του Γραφείου Διεθνών Σχέσεων του CERN, Δρ. Ραχήλ – Μαρία Αβραμίδου, φυσικό, ερευνήτρια CERN και την Ευγενία… Read More ›

Η ενοποιήση των νόμων της φύσης και η θεωρία των χορδών

Ο Αϊνστάιν ονειρευόταν την ενοποίηση όλων των νόμων της φύσης. Η θεωρία χορδών υποσχόταν εδώ και καιρό ότι θα πραγματοποιήσει μια μαθηματικά κομψή περιγραφή που ορισμένοι την αποκαλούν «θεωρία των πάντων». Στο βίντεο που ακολουθεί οι φυσικοί, David Gross, Andrew… Read More ›

Είχαν προβλέψει την μάζα του σωματιδίου Χιγκς. Και κανείς δεν έδωσε σημασία.

Το μποζόνιο Higgs είναι ένα από τα στοιχειώδη σωματίδια στο Καθιερωμένο Πρότυπο της σωματιδιακής φυσικής και το τελευταίο που ανακαλύφθηκε. Όταν στις 4 Ιουλίου 2012 ανακοινώθηκε η ανακάλυψη του μποζονίου Higgs, το πείραμα ATLAS μέτρησε την μάζα του στα 126,5 GeV και… Read More ›

Η ακριβέστερη εκτίμηση της μάζας του σωματιδίου Χιγκς

… 11 χρόνια μετά την ανακάλυψή του To πείραμα ATLAS στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (Large Hadron Collider, LHC) δημοσίευσε στο περιοδικό Physical Review Letters την τελευταία και ακριβέστερη εκτίμηση της μάζας του σωματιδίου Higgs: 125.11 ± 0.09 (στατιστικό σφάλμα) ±… Read More ›

Τι είναι η ηλεκτρασθενής δύναμη;

Δύο πολύ διαφορετικές δυνάμειςΌταν εξετάζουμε το πώς λειτουργούν οι ηλεκτρομαγνητικές και οι ασθενείς πυρηνικές δυνάμεις στο σύμπαν μας, είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί οι φυσικοί δεν αντιλήφθηκαν αμέσως την ειδική τους σχέση. Οι ηλεκτρομαγνητικές δυνάμεις βρίσκονται παντού γύρω μας. Σ’… Read More ›

Ο μετασχηματισμός των ηλεκτρομαγνητικών δυναμικών

Σχεδόν όλες οι θεμελιώδεις ανακαλύψεις στη Φυσική συνδέονται άμεσα με το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο. Πρώτα απ’ όλα το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο είναι το πρώτο Παράδειγμα ενοποίησης πεδίων, του ηλεκτρικού και του μαγνητικού πεδίου. Δεύτερον, η διαπίστωση ότι τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα (φως) διαδίδονται… Read More ›

Ανιχνεύθηκε ένα εξαιρετικά υψηλής ενέργειας σωματίδιο κοσμικών ακτίνων

Οι αστρονόμοι εντόπισαν ένα σπάνιο, εξαιρετικά υψηλής ενέργειας σωματίδιο που έφτασε στη Γη από το διάστημα. Ονομάζεται Αματαράσου, από την θεά του ήλιου της ιαπωνικής μυθολογίας, και σύμφωνα με τους ειδικούς είναι μια από τις πιο υψηλής ενέργειας κοσμικές ακτίνες που έχουν ανιχνευτεί ποτέ. Η προέλευσή του παραμένει άγνωστη, ωστόσο… Read More ›

Το ‘Καθιερωμένο Πρότυπο’ του Εμπεδοκλή

Το Καθιερωμένο Πρότυπο (Standard Model) των Στοιχειωδών Σωματιδίων είναι η φυσική θεωρία που περιγράφει τα ελάχιστα δομικά συστατικά της ύλης και τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν μεταξύ τους διαμέσου των θεμελιωδών δυνάμεων της φύσης (ισχυρές, ασθενείς και ηλεκτρομαγνητικές δυνάμεις). Απεικονίζεται συνοπτικά με έναν πίνακα, παρόμοιο… Read More ›

Ο Νίκος Μαυρόματος βραβεύεται για τη συνεισφορά του στη θεωρητική φυσική

Ο Νικόλαος Μαυρόματος πρωτοστάτησε στην διερεύνηση των ιδιοτήτων των κβαντικών χωροχρόνων και στους αντίστοιχους ελέγχους της αναλλοίωτης Lorentz χρησιμοποιώντας δεδομένα από ισχυρές εξωγαλαξιακές πηγές φωτός. Χρησιμοποιώντας θεωρητικά μοντέλα χορδών, ο ίδιος και οι συνεργάτες του έκαναν την πρωτοποριακή ανακάλυψη ότι… Read More ›

Ξεκινά η κατασκευή του μεγαλύτερου τηλεσκοπίου νετρίνων στον κόσμο

Θα βρίσκεται σε βάθος περίπου 4 χλμ. στον Ειρηνικό Ωκεανό Τα νετρίνα είναι μία κατηγορία σωματιδίων που αλληλεπιδρούν τόσο ασθενώς με την ύλη, ώστε να περνούν σχεδόν ανεπηρέαστα μέσα από οποιοδήποτε αντικείμενο. Έτσι, μολονότι ο πλανήτης μας βομβαρδίζεται συνεχώς από… Read More ›

Ψάχνοντας τα υπολείμματα της Μεγάλης Έκρηξης

Η Ασημίνα Αρβανιτάκη και ο Σάββας Δημόπουλος υποστηρίζουν ότι η Γη μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ανιχνευτής για να εντοπιστούν αρχέγονα νετρίνα Η μελέτη των πρώτων στιγμών του σύμπαντος μοιάζει λίγο με την αρχαιολογία. Περιλαμβάνει το σκάψιμο για την εύρεση λειψάνων… Read More ›

Το πείραμα ATLAS μελετά το «γοητευτικόνιο»

Το 1974, η ανακάλυψη του μεσονίου J/ψ πυροδότησε μια επανάσταση στη σωματιδιακή φυσική (την «Επανάσταση του Νοέμβρη»). Οι μελέτες αυτού του νέου, σύνθετου σωματιδίου απέδειξαν ότι υπήρχαν περισσότεροι από τρεις τύπους κουάρκ και παρείχαν τον ακρογωνιαίο λίθο για το σύγχρονο… Read More ›

Η ελεύθερη πτώση ενός «μήλου αντιύλης»

Το πείραμα ALPHA-g στο CERN μέτρησε την επίδραση της βαρύτητας στην αντιύλη Αν αφήσετε κοντά στην επιφάνεια της Γης ένα «μήλο από αντιύλη», αυτό θα πέσει ελεύθερα όπως ένα μήλο από κανονική ύλη; Σύμφωνα με την πρώτη απευθείας μέτρηση που… Read More ›

Η καμπύλη του συντονισμού και ο χρόνος ζωής των σωματιδίων

Πως η αβεβαιότητα στην ενέργεια ενός σωματιδίου προσδιορίζει με εξαιρετική ακρίβεια τον χρόνο ζωής ασταθών σωματιδίων Υπάρχουν σωματίδια που ζουν αιώνια ή για να το πούμε διαφορετικά, ο χρόνος ζωής τους είναι μεγαλύτερος από την ηλικία του σύμπαντος, όπως για… Read More ›

Η πρώτη ανίχνευση νετρίνων που παράχθηκαν στον επιταχυντή του CERN

Τα νετρίνα είναι ηλεκτρικά ουδέτερα στοιχειώδη σωματίδια που παίζουν σπουδαίο ρόλο στην σωματιδιακή φυσική. Το γεγονός ότι διαθέτουν μικρή μεν, αλλά όχι αμελητέα μάζα, αποτελεί την μοναδική αναμφισβήτητη ανακάλυψη που δείχνει ότι υπάρχει άγνωστη φυσική πέραν του Καθιερωμένου Πρότυπου των… Read More ›

Το κυνήγι του «δαίμονα»

Οι φυσικοί επιβεβαιώνουν την προ 67 ετών πρόβλεψη για το σωματίδιο «δαίμονας» Η χαρακτηριστική διέγερση ενός μετάλλου είναι το πλασμόνιό του, το οποίο είναι μια κβαντισμένη συλλογική ταλάντωση της πυκνότητας των ηλεκτρονίων του. Το 1956, ο θεωρητικός φυσικός Ντέιβιντ Πάινς (David… Read More ›

Τα μιόνια εξακολουθούν να μπερδεύουν τους φυσικούς

Το μυστήριο με την ανώμαλη μαγνητική ροπή του μιονίου συνεχίζεται Το μιόνιο (συμβολίζεται με το ελληνικό γράμμα μ – αγγλική ονομασία muon) είναι στοιχειώδες σωματίδιο παρόμοιο με το ηλεκτρόνιο, με αρνητικό ηλεκτρικό φορτίο -1 και ιδιοστροφορμή (spin) 1⁄2. Μαζί με το ηλεκτρόνιο,… Read More ›

Η αναζήτηση των «δειλών» σωματιδίων συνεχίζεται

Δύο τεράστιοι υπόγειοι ανιχνευτές έθεσαν περιορισμούς στα ανώτερα όρια, για το πόσο ισχυρά αλληλεπιδρούν τα θεωρητικά σωματίδια σκοτεινής ύλης WIMPs με την κανονική ύλη. Υπάρχουν στο σύμπαν ροζ ελέφαντες; Οι αστρονομικές παρατηρήσεις μας λένε ότι υπάρχουν, όχι ροζ, αλλά αόρατοι… Read More ›

Η κατάρα της μούμιας και οι κοσμικές ακτίνες

Η αρχαιολογία και η σωματιδιακή φυσική δεν φαίνεται να έχουν τίποτα κοινό. Κι όμως οι φυσικοί χρησιμοποιούν τα υποατομικά σωματίδια που ονομάζονται μιόνια για να «ακτινογραφούν» τεράστιες αρχαιολογικές κατασκευές όπως οι πυραμίδες. Η τομογραφική απεικόνιση με μιόνια ως εργαλείο για… Read More ›

Ένα ζεύγος νέων τετρακουάρκ

Ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων του CERN ανίχνευσε δύο νέα τετρακουάρκ με «ανοιχτή γοητεία» Τα κουάρκ είναι στοιχειώδη σωματίδια της ύλης και δεν μπορούν να διαιρεθούν περαιτέρω. Συγκροτούν μεγαλύτερα σύνθετα σωματίδια, π.χ. τα πρωτόνια και νετρόνια τα οποία περιέχουν τρία κουάρκ… Read More ›

Ερευνητές προσπαθούν να δημιουργήσουν σκοτεινή ύλη

Το κυνήγι των ‘άπιαστων’ σωματιδίων συνεχίζεται. ●Η σκοτεινή ύλη υπάρχει, αλλά οι επιστήμονες δεν ξέρουν από τι αποτελείται. ●Το αξιόνιο είναι ένα από υποψήφια σωματίδια σκοτεινής ύλης, αλλά δεν έχει ανιχνευθεί ποτέ. ● Ένα πρόσφατο πείραμα θέτει υπό αμφισβήτηση την ύπαρξη «βαρέων αξιονίων»…. Read More ›

Η μάζα του μποζονίου Higgs μετρήθηκε με την μεγαλύτερη ακρίβεια από ποτέ

…. στο πείραμα ATLAS 11 ολόκληρα χρόνια μετά την ανίχνευσή του από τoν Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC), το μποζόνιο Higgs εξακολουθεί να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της έρευνας των στοιχειωδών σωματιδίων. Οι ακριβείς μετρήσεις των ιδιοτήτων αυτού του ξεχωριστού σωματιδίου χρησιμοποιούνται… Read More ›

Δημήτρης Νανόπουλος: η υπογραφή της θεωρίας των υπερχορδών

… στα πειραματικά δεδομένα του υποβάθρου των βαρυτικών κυμάτων Σε πρόσφατη δημοσίευση με τίτλο «Signatures of Superstring theory in NANOGrav«, οι φυσικοί: Σπύρος Βασιλάκος, Δημήτρης Νανόπουλος, Θεόδωρος Παπανικολάου, Εμμανουήλ Σαρειδάκης και Χαράλαμπος Τζερεφός, υποστηρίζουν πως βρήκαν για πρώτη φορά υπογραφές… Read More ›

Τα μπλουζ της αντιύλης

Όταν δεν μετράει υποατομικά σωματίδια στο CERN, ο Στίβεν Γκόλντφαρμπ παίζει στην κιθάρα του τα αγαπημένα του μπλουζ. Εμφανίζεται με το ποδήλατό του και μπορείς να τον φανταστείς να αυτοσχεδιάζει στην πεντατονική κλίμακα και τις υφέσεις της στον τρίτο και… Read More ›

Η μάζα του σωματιδίου ταυ και η μυστηριώδης εξίσωση του Koide

Η μάζα του λεπτονίου ταυ μετρήθηκε πρόσφατα από το πείραμα Belle II με εξαιρετική ακρίβεια. Άραγε, η νέα μέτρηση ενισχύει την πίστη στην περιβόητη εξίσωση του Koide; Το πείραμα Belle II πραγματοποίησε την ακριβέστερη μέχρι σήμερα μέτρηση της μάζας του… Read More ›

Ένας νέος χάρτης του σύμπαντος, ζωγραφισμένος με κοσμικά νετρίνα

Οι φυσικοί τελικά βρήκαν τις πηγές αρκετών κοσμικών νετρίνων υψηλής ενέργειας, κι αυτό θα βοηθήσει στην εξερεύνηση της θεμελιώδους φυσικής Από τα 100 τρισεκατομμύρια νετρίνα που περνούν από το σώμα μας κάθε δευτερόλεπτο, τα περισσότερα προέρχονται από τον ήλιο ή… Read More ›

Είναι δύναμη … η ασθενής πυρηνική δύναμη;

Σύμφωνα με τα σχολικά βιβλία, τέσσερις είναι οι δυνάμεις που υπάρχουν στη φύση: η βαρυτική, η ηλεκτρoμαγνητική, η ισχυρή πυρηνική δύναμη και η ασθενής πυρηνική δύναμη.H βαρυτική δύναμη περιγράφεται ως η ελκτική δύναμη μεταξύ δυο μαζών, η ηλεκτρική ως η… Read More ›

Δημήτρης Νανόπουλος: «Μοίρα μας είναι ο χαρακτήρας μας»

Ο καθηγητής Υψηλών Ενεργειών Δημήτρης Νανόπουλος, κορυφαίος θεωρητικός φυσικός στον κόσμο και γνωστός μέσα από το περιβόητο paper του 1976 (John Ellis, Mary K. Gaillard, D.V. Nanopoulos), το οποίο οδήγησε το CERN στην ανακάλυψη του «Σωματιδίου του Θεού», μας μιλάει για την επιστημονική του διαδρομή και την ζωή: από… Read More ›

Παρατηρήθηκε μιά σπάνια διάσπαση του μποζονίου Higgs

… στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων (LHC) του CERN Οι πειραματικές ομάδες ATLAS και CMS στο CERN, ένωσαν τις δυνάμεις τους για να ανιχνεύσουν τα πρώτα στοιχεία μιας σπάνιας διάσπασης του μποζονίου Higgs προς ένα μποζόνιο Ζ και ένα φωτόνιο Η… Read More ›

Ανακαλύφθηκε άστρο από σκοτεινή ύλη;

Ενώ ένα άστρο σκοτεινής ύλης θα μπορούσε θεωρητικά να υπάρχει, προς το παρόν δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν την ύπαρξή του Η υψηλής ακρίβειας αστρομετρική αποστολή GAIA του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος ανέφερε πρόσφατα την αξιοσημείωτη ανακάλυψη ενός άστρου σαν… Read More ›

Τι κρύβεται πίσω από το σφαιρικό σχήμα του ηλεκτρονίου;

Η σχεση της σφαιρικότητας του ηλεκτρονίου με την ύπαρξη νέων σωματιδίων Αν το φορτίο του ηλεκτρονίου δεν ήταν απόλυτα σφαιρικό, θα μπορούσε να αποκαλύψει την ύπαρξη κρυμμένων σωματιδίων. Νέες μετρήσεις δείχνουν ότι τείνει προς την τέλεια σφαιρικότητα. Φανταστείτε ένα ηλεκτρόνιο… Read More ›

Πώς ήταν το σύμπαν 1 δευτερόλεπτο μετά την Μεγάλη Έκρηξη;

Ο Σάββας Δημόπουλος εξετάζει την δυνατότητα κατασκευής ενός «τηλεσκοπίου αρχέγονων νετρίνων» που θα μας αποκαλύψει την εικόνα του σύμπαντος ένα δευτερόλεπτο μετά την Μεγάλη Έκρηξη Το «κοσμικό υπόβαθρο νετρίνων (Cosmic Neutrino Background ή CνB)» είναι ένα κοσμολογικό κατάλοιπο ανάλογο με το κοσμικό… Read More ›

Ανιχνεύοντας σκοτεινά φωτόνια με ραδιοτηλεσκόπια

Από την έρευνα των σπάνιων αλληλεπιδράσεων μεταξύ σκοτεινών φωτονίων και κανονικής ύλης προκύπτουν περιορισμοί σχετικοί με τις ιδιότητες της υπερ-ελαφράς σκοτεινής ύλης. Το σκοτεινό φωτόνιο είναι ένα υποθετικό σωματίδιο του σκοτεινού τομέα, ένα νέο είδος μποζονίων βαθμίδας, που μεσολαβούν στις… Read More ›