Ταπεινοφροσύνη και αυτοσεβασμός

Η συμπληρωματικότητα μεταξύ της ταπεινοφροσύνης και του αυτοσεβασμού είναι, πιστεύω, το κύριο μήνυμα των θεμελιωδών αρχών μας. Επαναλαμβάνεται ως θέμα με πολλές παραλλαγές. Η απεραντοσύνη του χώρου μας κάνει να φαινόμαστε μηδαμινοί^. στο σώμα μας όμως περιέχεται τεράστιο πλήθος νευρώνων και, φυσικά, ακόμα μεγαλύτερο πλήθος ατόμων που συνθέτουν τους νευρώνες. Η διάρκεια της κοσμικής ιστορίας υπερβαίνει κατά πολύ τη διάρκεια μιας ανθρώπινης ζωής, αλλά διαθέτουμε χρόνο για τεράστιο αριθμό σκέψεων. Η κοσμική ενέργεια υπερβαίνει εκείνη που έχει στη διάθεσή του ο άνθρωπος^. εντούτοις, διαθέτουμε άπλετη ισχύ για να διαμορφώσουμε το περιβάλλον στη γειτονιά μας και συμμετέχουμε ενεργά στη ζωή ανάμεσα στους άλλους ανθρώπους. Ο κόσμος είναι πληρης μυστηρίων και μακράν ο πολυπλοκότερος της ικανότητάς μας να τον κατανοούμε, εμείς όμως γνωρίζουμε πολλά και μαθαίνουμε ακόμη περισσότερα. Η ταπεινοφροσύνη είναι επιτακτική^. αλλά εξίσου και ο αυτοσεβασμός.

Ίσως να παρέλθουν πολλές δεκαετίες προτού η αυτόνομη, γενικού σκοπού τεχνητή νοημοσύνη φθάσει στα ανθρώπινα επίπεδα. Αλλά τα κίνητρα είναι τόσο ισχυρά και η πρόοδος τόσο αμείλικτη ώστε, εξαιρουμένων των καταστροφικών πολέμων, της κλιματικής αλλαγής και των επιδημιών, ενδεχομένως να χρειαστούμε μόλις έναν ή δυο αιώνες. Δοθέντων των εγγενών πλεονεκτημάτων στην ταχύτητα σκέψης , στην αντιληπτική ικανότητα και στη φυσική ρώμη που μποορύν να προσφέρουν οι μηχανικευμένες συσκευές, η πρωτοκαθεδρία της νοημοσύνης θα περάσει από τον όχι και τόσο προικισμένο Homo sapiens στους κυβερνοργανισμούς και στοςυ υπερεγκεφάλους.

Είναι επίσης δυνατόν η γενετική μηχανική να παραγάγει πλάσματα με υπεράνθρωπες ικανότητες. Θα είναι ευφυέστερα, δυνατότερα και (ελπίζω και αναμένω) με περισσότερη ενσυναίσθηση από τους σημερινούς ανθρώπους.

Η συνειδητοποίηση ότι οι παραπάνω επικείμενες δυνατότητες όντως επίκεινται προσθέτει μαι νέα διάσταση ταπεινοφροσύνης στους σκεπτόμενους σημερινούς ανθρώπους. Αλλά ο αυτοσεβασμός εξακολουθεί να παραμένει επιτακτικός. Σε ένα συνταρακτικό απόσπασμα από ένα μυθιστόρημα, γραμμένο το 1935, του Όλαφ Στάπλετον με τίτλο ‘Ο παράξενος Τζόν’, ο μοναδικού ταλέντου συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας βάζει τον ήρωά του, έναν (μεταλλαγμένο) υπερευφυή άνδρα, να περιγράφει τον Homo sapiens ως τον «αρχαιπτέρυγα του πνεύματος». Το εξομολογείται με τρυφερότητα στον φίλο και βιογράφο του, ο οποίος είναι ένας κανονικός άνθρωπος.

Ο αρχαιοπτέρυξ(*) ήταν ένα ευγενές πλάσμα και, όπως υποψιάζομαι, διόλου δυστυχές. Το να πετάς – ίσως αδέξια, αλλά καλύτερα απ’ ότι τα υπόλοιπα σύγχρονα με εσένα όντα, και σαφώς καλύτερα απ’ ότι οι πρόγονοί σου – είναι μια μεθυστική εμπειρία. Η δόξα του αρχαιπτέρυγος αυξάνεται, δεν υποβαθμίζεται από το μεγαλείο των απογόνων του.

πηγή: Frank Wilczek: Τα Θεμελιώδη Δέκα κλειδιά για την πραγματικότητα

(*) Είδος που έζησε πριν από 150 έως 145 εκατομμύρια χρόνια στην Κεντρική Ευρώπη, με χαρακτηριστικά πτηνού και δεινοσαύρου.

Κατηγορίες:ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Ετικέτες: Frank Wilczek, PHYSICS