Σχετικά με την διδακτέα-εξεταστέα ύλη της Φυσικής

… για τη Γ΄Λυκείου 2019-2020

Πριν από μερικές ημέρες το υπουργείο παιδείας ανακοίνωσε την διδακτέα-εξεταστέα ύλη των μαθημάτων της Γ΄Λυκείου για το σχολικό έτος 2019-2020. Όσον αφορά το μάθημα της Φυσικής της Γ΄ τάξης μπορούμε να δούμε ΕΔΩ την σύγκριση της διδακτέας-εξεταστέας ύλης μεταξύ του σχολικού έτους 2018-2019 και 2019-2020.
Τα τελευταία δέκα(;) χρόνια το μάθημα της Φυσικής στην μέση εκπαίδευση υποβαθμίζεται συστηματικά κι απ’ ότι φαίνεται η κατάσταση αυτή μάλλον θα συνεχιστεί. Προς το παρόν, αρχειοθετούμε το πως υποδέχθηκαν την ανακοίνωση της νέας διδακτέας ύλης η Ένωση Ελλήνων Φυσικών (ΕΕΦ) και η Ελληνική Εταιρεία Φυσικής για την Επιστήμη και την Εκπαίδευση (ΕΕΦΕΕ):

ΕΕΦ: Διευκρινήσεις επί των θέσεων του Υπουργείου Παιδείας για τη νέα ύλη της Φυσικής

Η ανακοινοποίηση στο ορθό της διδακτέας και εξεταστέας ύλης στη Φυσική από το Υπουργείο Παιδείας προκάλεσε στην κοινότητα των εκπαιδευτικών μελαγχολία και έντονες αντιδράσεις.
Η απόσυρση της πρώτης σχετικής ανακοίνωσης, ενέργεια μοναδική στην εκπαιδευτική ιστορία του τόπου, δημιούργησε κάποιες ελπίδες για ουσιαστικές διορθώσεις, αλλά φευ, αποδείχθηκαν φρούδες οι ελπίδες. Αντί το Υπουργείο Παιδείας να μελετήσει και να συζητήσει τις αρνητικές αντιδράσεις του συνόλου των επιστημονικών ενώσεων (με μία μοναδική εξαίρεση κι αυτή διόλου τυχαία…) προχώρησε κατά την πάγια πρακτική του σε νέες, προειλημμένες κατά την άποψή μας, αποφάσεις. Αν και δεν θεωρούμε ήσσονος σημασίας το γεγονός ότι οι μαθητές θα απολύονται από τη μέση εκπαίδευση χωρίς ουσιαστική γνώση σημαντικότατων εννοιών της Φυσικής, ενώ γίνεται καθημερινή χρήση τους (ενδεικτικά Μετεωρολογία, Αστροφυσική, Διαστημική, Πυρηνική, Οπτική, Κυματική κλπ) και ότι οι αυριανοί δάσκαλοι των παιδιών μας στα Δημοτικά θα είναι αστοιχείωτοι από Φυσική, αν και θα κληθούν να τα διδάξουν (άλλη παγκόσμια πρωτοτυπία), θα εστιάσουμε στην τωρινή μας παρέμβαση μόνο στην ύλη της Γ’ Λυκείου, όπως αυτή οριστικοποιήθηκε.Κατόπιν της μελέτης της σχετικής ανακοίνωσης, και μετά από νηφάλια μελέτη της, παρατηρούμε τα ακόλουθα:
1. Η ανακοίνωση ψευδέστατα προβάλλει ότι τα τρία(!) εγχειρίδια που θα χρησιμοποιηθούν είναι γραμμένα τα μεν δύο το 2013 (των Βλάχου Ι, Γραμματικάκη  Ι. και Αλεξάκη Ν., Αμπατζή Στ. κ.ά. το πρώτο και Ιωάννου Α., Ντάνου Γ. κ..α. το δεύτερο) το δε τρίτο το 2018 (των Ιωάννου Α., Ντάνου Γ. κ.α.). Πρόκειται περί ανατυπώσεων βιβλίων που γράφτηκαν την εποχή της «μεταρρύθμισης Αρσένη» το 1999. Είναι συγγράμματα που έχουν συμπληρώσει ήδη δύο δεκαετίες χρήσης, με αρκετά προβλήματα στη σύνταξη και τη δόμηση της ύλης κι έχουν κλείσει προ πολλών χρόνων τον κύκλο τους. Άλλωστε, ποτέ δεν ήταν πραγματικά «διδακτικά» αφού έδιναν περισσότερο βάρος στον φορμαλισμό και λιγότερο σε αυτό που λέμε «ουσία της Φυσικής». Η αναγκαιότητα συγγραφής νέων, εύληπτων, καλαίσθητων και εστιασμένων στη Φυσική και όχι στον μαθηματικό φορμαλισμό συγγραμμάτων είναι μεγαλύτερη από ποτέ.
2.  Η παρέμβασή μας για την «ξεκάρφωτη» ενότητα των Πυραύλων στη διδακτέα ύλη, δεν είχε ως σκοπό την αφαίρεσή της, στην οποία με περισσή βιασύνη προσέφυγε το Υπουργείο Παιδείας, αλλά την ανάδειξη της απουσίας σύγχρονων εννοιών Φυσικής, που ενδιαφέρουν τους μαθητές του 21ου αιώνα και με τις οποίες έρχονται σε επαφή καθημερινά, έννοιες με τις οποίες οι μαθητές δεν έχουν καμία επαφή συνολικά σε όλη τη διάρκεια της παρουσίας τους στη μέση εκπαίδευση. Η ύλη της Φυσικής, γενικότερα στο Λύκειο, πλέον, σταματά στην εποχή του Faraday, κάπου εκεί γύρω στο 1830! Θα το ψάξουμε να δούμε που αλλού στον πολιτισμένο κόσμο γίνεται αυτό… Η σχετικά πρόσφατη αφαίρεση από τη διδακτέα ύλη ενοτήτων όπως, ενδεικτικά, της μετάδοσης ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων, της ανάκλασης και της διάθλασης  του φωτός και του νόμου του Snell και η τωρινή αφαίρεση του φαινομένου Doppler θεωρούμε ότι δεν αφαιρούν απλώς το πιο σύγχρονο κομμάτι της διδακτέας ύλης, όσο «σύγχρονο» μπορεί να το θεωρήσει κανείς, αλλά και του πλέον ενδιαφέροντος. Εντύπωση προκαλεί ότι ενώ στο υπάρχον βιβλίο της Γ’ Λυκείου, το οποίο εξακολουθεί να χρησιμοποιείται μερικώς, περιλαμβάνονται ενότητες σύγχρονης Φυσικής (αδρανειακά συστήματα, θεωρία σχετικότητας, στοιχεία κβαντομηχανικής κλπ), προτιμάται η «αξιοποίηση» παρωχημένων ενοτήτων, που κάποτε  προβλεπόταν να διδαχθούν στη Β’ Λυκείου!
3. Η αφαίρεση της ενότητας των Κυμάτων προκαλεί, τουλάχιστον, απορίες. Σήμερα τα πάντα γίνονται μέσω παραγωγής, διάδοσης και λήψης κυμάτων.  Αντιθέτως, η ενότητα των Ρευστών, λόγω των πολλών παραδοχών  που αναγκαστικά υπεισέρχονται στη μελέτη τους κρίνουμε ότι είναι ακατάλληλη προς εξέταση στις Πανελλαδικές (γι’ αυτό και προσεκτικά ποιώντας η εξεταστική επιτροπή αποφεύγει να θέσει άσκηση Ρευστών στον εισαγωγικό διαγωνισμό), θα ήταν λογικότερο να μετακινηθεί στη Β’ Λυκείου, ώστε οι μαθητές να έχουν μία πρώτη στοιχειώδη επαφή μαζί τους. Η αφαίρεση της ενότητας των τριβών στα ρευστά είναι άνευ πρακτικής αξίας.
4. Τα προτεινόμενα κεφάλαια αποτελούν την αποθέωση της άτεχνης κοπτοραπτικής. Από το ένα κεφάλαιο πεταγόμαστε στο επόμενο, χωρίς σύνδεση μεταξύ τους. Ουσιαστικά, οι μαθητές θα διδαχθούν αυτόνομες ενότητες, με ελάχιστη σύνδεση μεταξύ τους: η  μόνη έννοια, ουσιαστικά, που «μεταφέρεται» είναι αυτή της Αρχής Διατήρησης της Ορμής, καθαρά για ασκησιολογικούς λόγους, κι αυτό για μερικές ασκήσεις. Οι προτεινόμενες ενότητες του μαγνητικού πεδίου και της επαγωγής θα διδαχθούν πετσοκομμένες από πολλές πτυχές τους, αφαιρώντας την ουσία, από Φυσικής άποψης, των σχετικών εννοιών. Δημιουργείται έτσι η εντύπωση στους μαθητές ότι η Φυσική είναι μια αποσπασματική επιστήμη, που αναλώνεται σε βαρετές επιλύσεις προβλημάτων που ουδεμία σχέση έχουν με τις καθημερινές τους δραστηριότητες.
5. Το ελλιπές μαθηματικό υπόβαθρο των μαθητών και η περιορισμένη χρήση πραγματικής Φυσικής στη διδακτέα ύλη, θα αναγκάσει μαθητές και εκπαιδευτικούς να αναλωθούν σε εντατικοποίηση των τεχνικών επίλυσης ασκήσεως, αδιαφορώντας για την πραγματική Φυσική των φαινομένων. Εξάλλου, όπως έχουμε κατ’ επανάληψη παρατηρήσει, η θεματοδοτική ικανότητα των ενοτήτων που παραμένουν στην ύλη έχει εξαντληθεί, με συνέπεια η επιτροπή που παράγει τα «πρωτότυπα θέματα» -μέγα θέμα προς συζήτηση αυτό- να οδηγείται σε επιστημονικές ακροβασίες και «υπερπαραγωγές», όπου η κυριαρχούν η απουσία της Φυσικής και η μαθηματικοποίηση της. Είναι δεδομένο ότι θα αναλωθούμε όλοι στην αναζήτηση του εξεζητημένου και του «απρόβλεπτου», αφαιρώντας τους χυμούς μίας εκ των  επιστημών που εξελίσσουν τον πολιτισμό. Τελικώς, η Φυσική ως μάθημα μετατρέπεται σε μία ανιαρή διαδικασία τεχνικών επίλυσης προβλημάτων, που ουδεμία σχέση έχουν με την ουσία της.
6. Οι  μαθητές θα εισάγονται στα ΑΕΙ με σημαντικότατα κενά εννοιών Φυσικής και κάποιοι χωρίς να γνωρίζουν τίποτα από Φυσική, την οποία θα κληθούν αύριο να διδάξουν (βλέπε δασκάλους), με προβλέψιμες συνέπειες για την ποιότητα των σπουδών τους σε απαιτητικότατες σχολές, όπως των Πολυτεχνείων και των Φυσικομαθηματικών. Δεν είναι, εξάλλου, τυχαία η γιγάντωση των πανεπιστημιακών φροντιστηρίων, αλλά αυτό μάλλον δεν προβληματίζει τους εισηγητές του ευχάριστου και ανέμελου σχολείου…Κλείνοντας, θεωρούμε υποχρέωσή μας να επαναλάβουμε μερικά ερωτήματα προς τον Υπουργό Παιδείας κο Κ. Γαβρόγλου και στα οποία οφείλει να απαντήσει, σύμφωνα με το θεσμικό του ρόλο:
α) Γιατί απορρίφθηκε το σύγχρονο υλικό που είχε ετοιμάσει η «επιτροπή Δρη», η οποία συστάθηκε κατόπιν εισήγησης του ίδιου του Υπουργού, υπό την εποπτεία του εξαιρετικού και με παγκόσμια αναγνώριση καθηγητή Μανόλη Δρη;
β) Ποιοι είναι οι εισηγητές των προτάσεων για τη διδακτέα ύλη της Φυσικής; Είναι υποχρέωση του Υπουργείου Παιδείας να μας γνωστοποιήσει τα ονόματα και τις ιδιότητες των εισηγητών, ώστε να συζητήσουμε μαζί τους το σκεπτικό των εισηγήσεών τους.
γ) Θα συζητήσει κάποτε το Υπουργείο Παιδείας με τις Επιστημονικές Ενώσεις ή απλώς θα τις καλεί για καφέ και ανούσιες δημόσιες σχέσεις; Δεν μπορεί να αποφασίζουμε χωρίς να συζητάμε.
δ) Το σημαντικότερο: υπάρχει η θέληση για εκσυγχρονισμό των μαθημάτων στη Μέση Εκπαίδευση; Υπάρχει η θέληση να διδάσκονται τα ελληνόπουλα σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα και τις σύγχρονες παιδαγωγικές μεθόδους ή απλώς θα αναλωνόμαστε σε ξεπερασμένα ζητήματα;
Η Ένωση Ελλήνων Φυσικών ζητά την άμεση επανεξέταση της προτεινόμενης ύλης για τη νέα Γ’ Λυκείου, ώστε να αξιοποιείται πλήρως το ορθά προβλεπόμενο επτάωρο της Γ’ Λυκείου. Υπενθυμίζουμε ότι η ΕΕΦ έχει συνολική και τεκμηριωμένη σύγχρονη πρόταση για τη διδασκαλία της Φυσικής, με πλήρη κλιμάκωση από την Α’ Γυμνασίου μέχρι και τη Γ’ Λυκείου, που καλύπτει τις ανάγκες των μαθητών των μαθητών του 21ου αιώνα και συμβαδίζει με τη λογική που κινείται διεθνώς η διδασκαλία της Φυσικής σε όλα τα εκσυγχρονισμένα κράτη.
Η Επιτροπή Παιδείας της Ε.Ε.Φ

Ανακοίνωση της Ελληνικής Εταιρείας Φυσικής για την Επιστήμη και την Εκπαίδευση (ΕΕΦΕΕ) “Σύγχυση για τη Φυσική στο Λύκειο όταν υπάρχει επίσημο (ΦΕΚ 184/23-1-2015) Πρόγραμμα Σπουδών Φυσικής Λυκείου από το 2014”

H πολυαναμενόμενη ανακοίνωση της διδακτέας-εξεταστέας ύλης των μαθημάτων της Γ΄Λυκείου από το ΥΠΠΕΘ ανέδειξε, όπως ήδη επισημάναμε σε ανακοίνωσή μας την Παρασκευή 31/5/2019, την προχειρότητα χειρισμού του θέματος από πλευράς Υπουργείου Παιδείας, αφού μέσα σε λίγες ώρες είδαμε την ανάρτηση, την απόσυρση για διορθώσεις και την επαναανάρτηση της στην ιστοσελίδα του Υπουργείου.

Τελικά ποιο είναι το τελικό αποτέλεσμα;

Όσον αφορά στο μάθημα της Φυσικής, η ανακοινωθείσα ύλη δεν διαφέρει από την πρόταση του ΙΕΠ που είχε ανακοινωθεί στα τέλη Φεβρουαρίου, τη βεβιασμένη και πρόχειρα καταρτισμένη πρόταση του ΙΕΠ. Για μια ακόμη φορά βλέπουμε “αναδιαρθρώσεις”, “θολές” διδακτέες ενότητες, αυξομείωση της ύλης και προσθαφαιρέσεις παραγράφων σε μία ήδη προβληματική ύλη ανάλογα με το τι είναι αρεστό σε κάποιους ειδήμονες (;) και μη.

Ως ΕΕΦΕΕ δεν θα σταθούμε στο ποιο κεφάλαιο ή ποια ενότητα της Φυσικής πρέπει να διδάσκεται, τι πρέπει να μείνει και τι να αφαιρεθεί. Η Φυσική είναι ενιαία και ως τέτοια οφείλουμε να την διδάσκουμε, με βάση  ένα συνεκτικό και πλήρες Πρόγραμμα Σπουδών (ΠΣ) και για τις τρεις τάξεις του Λυκείου και όχι αποσπασματικές συνενώσεις κειμένων. Απαιτείται εξορθολογισμός και εκσυγχρονισμός των θεματικών ενοτήτων που να φθάνουν έως και τις μετακλασικές παγκόσμιες θεωρίες, υποχρεωτικός πραγματικός –και εικονικός όταν χρειάζεται– πειραματισμός ενταγμένος στα βήματα της διερευνητικής επιστημονικής μεθόδου, δημιουργία και αξιοποίηση μιας ολοκληρωμένης τράπεζας θεμάτων, δεδομένου ότι θα αποτελεί (και) μέσο υποχρεωτικής κάλυψης της «ύλης» αλλά και ένα δημοκρατικό μέσο ομογενοποίησης όλων των σχολείων της χώρας.

Θυμίζουμε λοιπόν ότι υπάρχει ήδη ένα πλήρες και σύγχρονο ΠΣ για τη Φυσική όλων των τάξεων του Λυκείου το οποίο αποτελεί νόμο του κράτους ήδη από τον Ιανουάριο 2015 (ΦΕΚ 184/23-1-2015). Το ΠΣ αυτό, αποτέλεσμα πολύμηνης, επίπονης και συστηματικής εργασίας είκοσι συναδέλφων, ανεστάλη χωρίς καμία εξήγηση από ανθρώπους είτε άσχετους με το αντικείμενο της Φυσικής είτε από ανθρώπους που θεωρούσαν και θεωρούν τους εαυτούς τους γνώστες αλλά, όπως φάνηκε, δεν ήταν σε θέση να το κατανοήσουν.

Για την επίτευξη των στόχων αυτού του ΠΣ υιοθετήθηκαν, στη γενική επιλογή του περιεχομένου, τη διδακτική μεθοδολογία και την αξιολόγηση, καινοτομίες όπως μεταξύ άλλων:

  • Η διαγώνια διαδικασία όσον αφορά στο περιεχόμενο μεταξύ των τάξεων και των μαθημάτων, σύμφωνα με την οποία «το περιεχόμενο μιας τάξης Λυκείου παρουσιάζεται στην επομένη τάξη προς εμβάθυνση».
  • Στη διδακτική μεθοδολογία συμπεριλήφθηκε ο πειραματισμός και η εργαστηριακή αναφορά.

Επιδίωξη ήταν:

  • Το περιεχόμενο της ύλης να καλύπτει όλο τα φάσμα της Φυσικής σε στοιχειώδες επίπεδο.
  • Το ΠΣ να μεριμνά για τον γραμματισμό στη Φυσική όλων των μαθητών διατρέχοντας όλο το περιεχόμενο της Φυσικής σε ένα απόλυτα ρεαλιστικό πλήθος διδακτικών ωρών.
  • Η εμβάθυνση να σχετίζεται με την επιδίωξη της «βαθειάς μάθησης» που είναι προϋπόθεση για την ανάπτυξη της μεταφοράς της μάθησης μεταξύ γνωστικών περιοχών κάτι που ταυτίζεται με την καλλιέργεια των επιθυμητών ικανοτήτων (δημιουργικότητα, καινοτομία, συνεργατικότητα, κ.α) του μαθητή για τον 21ο αιώνα.
  • Η κάλυψη όλης της ύλης της Φυσικής να γίνεται σε επίπεδο αναπτυξιακά κατάλληλο για την ηλικία αλλά και τα ενδιαφέροντα των μαθητών.
  • Να αποφευχθεί η επικάλυψη του περιεχομένου, καθώς σε καμία τάξη οι μαθητές δεν διδάσκονται το ίδιο περιεχόμενο.

Το ΠΣ συνοδεύεται από οδηγούς για τον εκπαιδευτικό, ανά τάξη και προσανατολισμό, όπου αναλύεται η φιλοσοφία του, η δομή του, η διδακτική μεθοδολογία και τα εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε αυτήν και δίνονται πλήρη διδακτικά παραδείγματα με σχέδια μαθήματος, φύλλα εργασίας και φύλλα αξιολόγησης.

Κομβικά σημεία του είναι:

  • Η ακολουθούμενη εκπαιδευτική εκδοχή της επιστημονικής μεθόδου, η «επιστημονική / εκπαιδευτική μέθοδος με διερεύνηση»
  • Η χρήση των ποσοτικών μεθόδων και του πειραματισμού.
  • Ο θεσμικά οργανωμένος επιστημονικός λόγος και οι τρόποι παρουσίασης του.

Στην ιστοσελίδα της ΕΕΦΕΕ (www.physicsmentor.gr ή www.εεφεε.gr) και στην ενότητα «οι απόψεις / οι προτάσεις /  οι δημοσιεύσεις» υπάρχει αναρτημένο το παραπάνω ΠΣ και οι οδηγοί για τον εκπαιδευτικό.

Ελληνική Εταιρεία Φυσικής για την Επιστήμη και την Εκπαίδευση (ΕΕΦΕΕ)



Κατηγορίες:ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, ΦΥΣΙΚΗ

1 reply

  1. Η ύλη που θα διδάσκεται από του χρόνου στη Γ’ Λυκείου είναι σαφώς η λιγότερη Πανευρωπαϊκά ίσως και Παγκόσμια. Τι ποιο αντιφατικό. Να αφαιρεθεί η φυσική από το Λύκειο από έναν Υπουργό Παιδείας Φυσικό!!!

Σχολιάστε

Εισάγετε τα παρακάτω στοιχεία ή επιλέξτε ένα εικονίδιο για να συνδεθείτε:

Λογότυπο WordPress.com

Σχολιάζετε χρησιμοποιώντας τον λογαριασμό WordPress.com. Αποσύνδεση /  Αλλαγή )

Φωτογραφία Facebook

Σχολιάζετε χρησιμοποιώντας τον λογαριασμό Facebook. Αποσύνδεση /  Αλλαγή )

Σύνδεση με %s

Ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για την εξάλειψη των ανεπιθύμητων σχολίων. Μάθετε πως επεξεργάζονται τα δεδομένα των σχολίων σας.

Αρέσει σε %d bloggers: